DROOGTE
Sluizen op slot en misschien een duurder patatje: dit is het effect van de droogte in de regio Rijnmond
Juli was een bijna regenloze maand. En augustus dreigt al niet veel beter te worden. Is er nog wel genoeg drinkwater? Mag je de tuin nog sproeien? Worden de aardappels duurder? En hoe voorkom je dat je zelf uitdroogt? Met bier? Rijnmond maakt een gortdroog overzicht.
Hoe erg is het met de droogte?
Volgens weerman Ed Aldus was juli 2022 de droogste maand sinds het begin van de waarnemingen op 1 januari 1974 op Rotterdam The Hague Airport. Op het vliegveld viel afgelopen maand maar 10,4 mm regen per vierkante meter. Normaal is dat 78,6 mm.
Vooral in het westen van het Rijnmondgebied is het gortdroog, constateert de weerman. Daar is sprake van een neerslagtekort van 300 mm. "Het hele jaar verloopt tot nu toe erg droog", voegt hij eraan toe. "Er is tot nu toe in Rotterdam maar 332 mm regen gevallen. Dat is wel eens anders geweest. Zo viel er in de eerste helft van 2007 maar liefst 658 mm neerslag."
Het einde van de regenschaarste is volgens hem nog niet in zicht. "Sterker nog: het zal verergeren doordat hogedrukgebieden een stempel op het Nederlandse weer blijven drukken. Het zal langere tijd moeten regenen om een einde aan de droogte te maken. Want veel regen in korte tijd is ook niet goed. Dan heeft de droge grond niet de tijd om het water op te nemen en verdwijnt de meeste regen in het riool."
Of de droogte een alarmerend teken is van klimaatverandering? Absoluut, stelt Aldus. "Sinds het einde van de jaren tachtig gaat de temperatuur razendsnel omhoog. En die snelheid baart enorm veel zorgen."
Is er nog genoeg drinkwater?
Ja. Volgens een woordvoerder van waterbedrijf Evides hoef je je daarover geen zorgen te maken. "Onze bekkens zitten vol."
En de tuin sproeien? Ook dat mag je nog gewoon doen. Hij roept mensen wel op om bewust met kraanwater om te gaan. "Maar dat doen we altijd in de zomer."
En de tuin sproeien? Ook dat mag je nog gewoon doen. Hij roept mensen wel op om bewust met kraanwater om te gaan. "Maar dat doen we altijd in de zomer."
Een paar tips? "Douche een minuutje korter, laat de kraan niet lopen tijdens het tandenpoetsen en gebruik vooral de kleine wegspoelknop van je wc."
Worden groenten en aardappelen duurder?
"Goedkoper zullen ze in elk geval niet worden", zegt Arie Verhorst van landbouworganisatie LTO. "Maar voorlopig is er nog geen reden tot paniek om mislukte oogsten. Dat komt omdat de akkerbouwers hun gewassen veel aan het beregenen zijn. Het gaat dan om aardappelen en uien bijvoorbeeld. Gewassen die bestemd zijn als veevoer, zoals mais en suikerbieten, worden minder besproeid."
Op Voorne-Putten wordt er flink gesproeid door de aardappelboeren ziet verslaggever Esther Schalkwijk:
"Voor de boeren betekent die beregening natuurlijk wel extra werk", gaat Verhorst verder. "En de motor van de installatie draait natuurlijk niet kosteloos. Daar heb je diesel voor nodig. Dat betekent: extra kosten, zeker voor boeren die zelf geen beregeningsapparatuur hebben en die moeten huren. Wat dat met de prijzen in de supermarkt gaat doen, is ongewis. Dat hangt van het complete aanbod af. Je ziet wel dat het in heel Europa droog is. En als er minder aanbod is, zal dat de prijs verhogen."
Verhorst is zelf melkveelhouder. Zijn koeien staan op een weiland, dat door de hoge temperaturen en het gebrek aan regen steeds meer op een savanne begint te lijken. "Ik ben ze aan het bijvoeren", zegt hij. "Daarvoor spreek ik mijn wintervoorraad kuilgras aan."
Lopen de dijken gevaar?
Door het lage grondwaterpeil kunnen dijken scheuren krijgen of verzakken. De Hoogheemraadschappen zijn daar op bedacht en houden de waterweringen goed in de gaten. Dat gebeurt door vrijwillige dijkwachten, die allemaal een zogeheten 'dijkvak' beheren. Zien ze iets verontrustends dan melden ze dat meteen.
De waterschappen laten het grondwaterpeil in sommige gebieden zakken en in andere juist stijgen. Al met al proberen ze zoveel mogelijk zoet water te behouden. "Dat doen we door het water een alternatieve route te geven", zegt Itske Roest van het Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard, "en zo te voorkomen dat het naar zee stroomt."
Hoe erg is de droogte voor bomen en dieren?
"Het lijkt wel of de herfst al begonnen is", zegt Chantal van Burg, boswachter van Natuurmonumenten op de Zuid-Hollandse eilanden. "De bomen kleuren nu al bruin en geel. En ze laten hun bladeren vallen. Dat is echt vroeg."
De boswachter denkt niet dat bomen en planten massaal het loodje zullen leggen. "Bomen kunnen best lang water vasthouden. En voor planten als orchideeën, die veel water nodig hebben, is het bloeiseizoen al voorbij."
De droogte zorgt wel zichtbaar voor minder water in de poelen op Goeree-Overflakkee, merkt Van Burg. "Sommige staan echt droog. Dat raakt vooral de amfibieën. Kikkers en padden moeten steeds dieper de grond in voor de modder die hen koel houdt."
Grote zorgen maakt ze zich nog niet, "want de natuur is best weerbaar." Maar door bezoek van mensen kan er toch een hoop misgaan. Vandaar haar oproep: "Kijk alsjeblieft uit met vuur en met sigaretten als je in een natuurgebied bent. En ga ook niet almaar op de rand van de paden lopen om het muller geworden zand te ontwijken. Want als iedereen dat doet, blijft er steeds minder natuurgebied over."
In je eigen achtertuin kun je ook wat doen om de natuur te helpen, zegt ze. "Een schaaltje water neerzetten voor de dorstige vogels en de egeltjes bijvoorbeeld."
Anders nog iets? "Ja, ik heb nog een suggestie", lacht de boswachter. "Laten we met z'n allen een regendansje doen."
Kun je overal nog varen met je bootje?
Nee. Zo heeft het Hoogheemraadschap Delfland de Buitensluis in Schiedam vanwege de droogte dichtgedaan. Wie met z'n schuit de Nieuwe Maas op wil, moet omvaren via de Parksluizen. Door sluizen dicht te doen hopen de waterschappen de strijd tussen zout en zoet water in het voordeel van de laatste te beslechten.
Professionele schippers kunnen door de lage waterstand in de rivieren minder lading meenemen, omdat ze anders vastlopen. Dat betekent: extra verkeer op de rivieren en langere wachttijden bij sluizen. Doordat de vaargeulen minder diep zijn, geldt op sommige rivieren ook een passeerverbod.
Hoe voorkom je dat je zelf uitdroogt?
Door water, koffie en thee zonder suiker te drinken. Richtlijn: zo'n anderhalf à twee liter per dag. En een koud biertje of een wit wijntje dan? Is dat taboe? Nee, zeggen deskundigen, maar bedenk wel dat alcohol een vochtafdrijver is. Daar droog je dus van uit. Het advies is dan ook om elk glas alcohol vergezeld te laten gaan door een glas water.
Moet je opletten als je gaat zwemmen?
Ja. Tenminste: als je een duik neemt in natuurwater. Daarin kan blauwalg zitten, een blauw-groene smurrie die aan de oppervlakte drijft. Je kunt er misselijk van worden. Of fikse jeuk van krijgen. Laat ook je hond niet zwemmen in een plas waarin blauwalg zich heeft ontwikkeld, want ook die kan er ziek van worden.
De officiële buitenzwemgebieden worden gecontroleerd op blauwalg. Wil je weten of je ergens veilig het water in kunt? Kijk dan op www.zwemwater.nl.