BURGEMEESTER

Herinneringen aan Bram Peper: geprezen, verguisd en onderschat

Bram Peper in de studio van Rijnmond
Bram Peper in de studio van Rijnmond © Rijnmond
Bram Peper is zaterdag op 82-jarige leeftijd in zijn woonplaats Rotterdam overleden. Burgemeester van Rotterdam, minister van Binnenlandse Zaken, hoogleraar sociologie, rechtsbuiten en goaltjesdief van RCH en PvdA-prominent. Abraham Peper stond te boek als nurks en arrogant, maar ook inspirerend en daadkrachtig. Een man over wie iedereen wel een mening had en die daardoor een onuitwisbare indruk achterlaat, zeker in de stad Rotterdam.
Als journalist was je altijd een beetje huiverig, als je prof. dr. Peper moest interviewen. Was hij geen bullebak, die snauwerig antwoorden gaf, zonder je daarbij aan te kijken? Weinig politici en bestuurders hebben zo te maken gehad met beeldvorming als Bram Peper. In de praktijk viel het altijd mee.

Ik herinner mij die keer dat hij mij allerhartelijkst ontving in zijn appartement in Rotterdam-Centrum. Bijna joviaal alsof ik een jeugdvriend was. Ik moest wel even zelf de thee inschenken, want hij was net aan zijn heup geopereerd. “Ja, de identiteit van de PvdA. Dat is wel een probleem, niet?”. En dan stak hij van wal.

Zonnekoning aan de Coolsingel

Maar legio zijn ook de verhalen van een barse man, die onder invloed van alcohol zijn onderdanen uitfoeterde. Die als een zonnekoning regeerde op het Stadhuis. Dieptepunt was de bonnetjesaffaire in september 1999. Collega Sandra van Steen meldde op Radio Rijnmond dat er aan de Coolsingel was gesjoemeld met declaraties (reizen, diners), tot in de hoogste regionen. Lees: Peper. Hij was op dat moment minister van Binnenlandse Zaken en zag zich genoodzaakt af te treden.

De bonnetjeskwestie werd met het OM geschikt, al heeft Peper altijd ontkend. Als verslaggever hoorde ik destijds vooral dit verhaal op het Stadhuis: het was geen fraude, niet bewust de boel flessen, het paste bij de bestuurscultuur van Peper en de zijnen om Grote Daden voor de stad te verrichten en het dan niet zo nauw te nemen met allerlei regeltjes. Het zijn de twee kanten van de verlichte despoot: hooghartig en baanbrekend.
Dat laatste was Peper zeker. In zijn periode als burgemeester (1982-1998) was hij de grondlegger van het moderne Rotterdam. Samen met de directeur Stadsontwikkeling Riek Bakker ontwikkelde hij een stad die van de Lonely Planet tot de New York Times werd geroemd om de skyline en natuurlijk de Erasmusbrug.
Die brug is een verhaal apart. Het werd gezien als een megalomaan project dat veel te veel geld ging kosten. Geld dat beter in het noodlijdende Spangen gestopt kon worden. Peper zette door en toonde zich een visionair, een man die verder kon kijken dan zeer lokale en tijdelijke problemen.

Bouw Erasmusbrug

Zijn gelijk kwam snel. Een jaar nadat de brug was geopend, bezocht de wereldberoemde acteur en regisseur Jacky Chan het Filmfestival Rotterdam. Hij werd direct verliefd op de Erasmusbrug, gebruikte het in zijn volgende film en in 1998 vergaapte de hele wereld zich aan de iconische brug die prijkte op het witte doek. Van Flikken Rotterdam tot het Eurovisie Songfestival: de Erasmusbrug is hét beeldmerk van Rotterdam. Met dank aan de zonnekoning.
Niet dat Peper overigens geen oog had voor de problematiek van Spangen, dat in die dagen werd geteisterd door een stroom aan Franse drugstoeristen. Onder leiding van bewoonster Annie Verdoold werden ze tegengehouden en verjaagd. Verdoold bouwde een bijzondere relatie op met de burgemeester, zo merkte ik toen ik beide coryfeeën in 2007 uitnodigde voor een livegesprek op Radio Rijnmond. Wat bleek: Bram ging in de roerige jaren negentig regelmatig 's avonds een rondje lopen door de wijk met Annie. Incognito. Dan wees zij waar de drugspanden zaten en keek Bram welke maatregelen genomen moesten worden.
Zijn opvolger Ivo Opstelten wilde ook goeie maatjes worden met Verdoold, maar toen hij met een brede glimlach, uitgespreide armen en een heel gezelschap arriveerde in Spangen, wees zij dat af. “Mag ik Annie zeggen?” “Nee, dat moet je eerst verdienen”, was haar stellige reactie. Peper, die had het verdiend. Buiten het oog van de camera.
Het is het beeld van de betrokken bestuurder. De man van de inhoud en niet van de pr. Hij was geen crowdpleaser, geen populist. Bits, arrogant, maar ook creatief en inspirerend. Ella ter Kuile, destijds raadslid voor de VVD in Rotterdam, noemde hem in een interview in 2014 op Radio Rijnmond ‘een fascinerende man’ met wie zij het goed kon vinden. “Ik heb reizen met hem gemaakt naar Oost-Europa en als je dan interesse toonde, dan kreeg je anderhalf uur lang machtig interessant college over het communisme.”

Tegenwerking PvdA

Ze schetste zijn soms eenzame positie. “Hij had in één seconde vijf goeie ideeën. Zodra de PvdA er lucht van kreeg, werden ze alle vijf afgebrand. Hij werd altijd tegengewerkt, het was dieptreurig. Ze wilden niet aanvaarden dat hij meer wist dan zij.”
Waardering vanuit de VVD, een gespannen relatie met de PvdA; het kenmerkte zijn latere leven waarin hij trouwde met Neelie Kroes en zich in de media steeds meer manifesteerde als ‘kritisch PvdA-lid’. Dan legde hij zijn krukken neer naast zijn praatstoel, docerend over het verwateren van het sociaaldemocratische ideaal.
André van der Louw was een echte burgervader met pijp en snor, Ivo Opstelten wist met een perfecte pr de inwoners voor zich te winnen en Ahmed Aboutaleb schopte het zelfs tot beste burgemeester van de wereld. In dat rijtje geldt Bram Peper vaak als de horkerige man van de achterkamertjes, die op de burgers neerkeek. Een imago dat het zicht ontneemt op zijn rijke ideeën en grootse en meeslepende besluiten voor de stad.
Bram Peper was niet alleen de meest omstreden en kleurrijke burgemeester die Rotterdam ooit heeft gehad, maar misschien ook wel de meest onderschatte.
Ruud de Boer sprak Bram Peper begin 2020 een uur lang over zijn vroegere burgemeesterschap.
Zondagmiddag om 17:00 uur is op TV Rijnmond een extra uitzending naar aanleiding van het overlijden van Peper.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl