Gigantische gasprijzen en aanstaande winter zijn een giftige cocktail voor tuinders

Begin dit jaar waren de tuinders al somber gestemd vanwege de torenhoge gasprijzen. Toen konden ze het nog eventjes uitzingen tot de lente, hopend op een daling van de gasprijzen. Niets van dit alles. De gasprijzen schieten alleen nog maar verder door het plafond. Net als veel gezinnen, vragen ook tuinders zich af hoe ze de winter moeten doorkomen. Van bloemen- groente tot fruittelers, ze moeten allemaal harde maatregelen treffen, voor een aantal is het zelfs einde verhaal.

De kas op koud zetten is een draconische maatregel, maar noodzakelijk vanwege de torenhoge gasprijzen. "Als we doorgaan met belichten, kunnen we binnen twee maanden failliet zijn”, vertelt rozenkweker Tom Meewisse. Een jaar geleden stond de gasprijs voor tuinders nog op 20 cent per kuub, nu schommelt 'ie al een tijdje boven de 2 euro. Daar valt niet tegenop te kweken. "Dan moeten de rozen in de winkel ongeveer negen euro per stuk gaan kosten en dat kunnen de mensen niet betalen.” En dus moet de tuinder het deze winter rustig aan doen. "Met deze prijzen hebben we geen optie en is de keuze voor ons gemaakt."

Bijna alle tuinders in de bloemen, groente en fruit zitten in een soortgelijk schuitje, want de glastuinbouw is grootverbruiker van gas. Zeker in de winter, want dan moet er flink bijgestookt en belicht worden om de gewassen tot bloei te brengen. Afhankelijk van de stookinstallatie en het soort gewas moeten er meer of iets minder drastische maatregelen getroffen worden. “Iedereen is aan het schuiven en alle tuinders moeten maatregelen treffen”, vertelt Alexander Formsma. Hij is energiespecialist bij Glastuinbouw Nederland en noemt de hoge gasprijzen met de winter op komst een giftige cocktail. "Je moet nu hele radicale keuzes maken wat je de komende winter gaat doen. Blijf je in productie? Ga je uit productie? Ga je je kas ruimen? Er komen ook signalen binnen dat tuinders definitief stoppen. Dat is heel verontrustend.”

De eerste faillissementen vanwege de gasprijzen zijn al gevallen. "Een tomatenkweker kan nog kiezen om een oogst over te slaan en geen planten te zetten, maar bloemenkwekers zoals die van rozen en orchideeën zitten echt klem. Die planten overleven niet zonder warmte”, legt Formsma uit. Een rozenkweker in onze regio die begin dit jaar de gaskraan al had dichtgedraaid en overstapte op kweken op de natuur, neemt de telefoon niet meer op. Hij is mogelijk één van de kwekers die heeft moeten besluiten om er definitief mee te stoppen.

Glastuinbouw Nederland luidt de noodklok. "In Den Haag gaat het tot nu toe vooral over het aanvullen van de gasvoorraden, maar nog heel weinig over de impact van deze energieprijzen op bedrijven", zegt energiespecialist Formsma. Woensdagmiddag zitten tuinders en minister Jetten van Energie om de tafel om de crisissituatie te bespreken.

Tuinders met een WKK-installatie kunnen de hoge gasprijzen compenseren met de elektriciteit die ze naast warmte opwekken en verkopen. Tuinders zonder zo’n installatie die alleen gas gebruiken om hun kassen te verwarmen, zitten met de handen in het haar.

Ook tuinders die zijn overgestapt op aardwarmte of restwarmte hebben het moeilijk. Voor telers op aardwarmte, zoals een komkommerteler uit Bergschenhoek, is de subsidie voor zijn duurzame investering volledig weggevallen, omdat die gekoppeld was aan de hoogte van de gasprijs. Hij staat voor de keuze: telen of niet. En dat hangt af van de prijs die hij moet betalen voor aardwarmte. Een ingrijpende keuze, want dan moet hij personeel wegsturen en afwachten hoe hij in het nieuwe jaar de boel weer kan oppakken.

De Bleiswijkse kamille-kweker Kees van Egmond teelt op restwarmte van de warmte-krachtcentrale in Rotterdam-Alexander. Ook voor hem lopen de energieprijzen enorm op. Deze centrale draait op gas en ook al neemt hij een restproduct af, toch moet hij flink meer betalen. Elke dag schrikt hij van de schommelende gasprijzen. "Wie durft daar nog naar te kijken?" Hij gaat de grens opzoeken en zijn planten minimaal verwarmen. "Ik geef niet op, ik ga door", zegt hij.

In januari waren we ook op bezoek bij rozenkweker Meewisse. Toen stond de gasprijs met 1,5 euro per kuub al historisch hoog. Valentijnsdag was de redding. Nu is de situatie veel onzekerder. In het voorjaar heeft hij geïnvesteerd in energiezuinige ledlampen, maar zelfs die kosten nu te veel energie om deze winter aan te zetten. Als de kas op koud gaat, moet ook rozenkweker Tom medewerkers naar huis sturen. "Het gaan vier hele onzekere maanden worden”, besluit hij.