Deurwaarder Marieke ziet steeds meer mensen in de schulden: 'Maar er is altijd heel veel mogelijk'

Marieke Boon (39) staat in het halletje op de tweede verdieping en klopt op de deur. Het blijft stil. Ze klopt nog een keer, steviger ditmaal. "Meneer, ik heb post voor u. Wilt u even open doen alstublieft?" Zowel deurwaarder als verslaggever denken allebei iemand te zien achter het kijkgaatje. Maar de deur blijft gesloten. Ze klopt nog een keer. En dan klopt ze nog een keer. "Meneer, ik stop nu een envelop in uw brievenbus. Wilt u alstublieft contact met mij opnemen?" Op de envelop schrijft ze met een balpen nog een boodschap voor de oudere heer: 'Je kunt bellen voor een betaaloplossing. Dankjewel!'.

"Dit is een situatie waar ik me zorgen over maak", zegt Boon later in de auto. We verlaten Rotterdam-Zuid en gaan door de Maastunnel richting West. "Ik had hem heel graag gesproken. Een oudere man die maandenlang zijn ziektekostenverzekering niet betaalt. Regelmatig hoor ik de meest schrijnende verhalen van oudere mensen. Ja, mijn nichtje betaalt de huur en doet de boodschappen. Ze komt hier elke week en ze is zo slim met computers, ik ben heel blij met haar. 'Maar meneer, de huur is al maanden niet betaald', zeg ik dan. 'Daarom ben ik hier.' En dan stort ineens alles in. De schrik dat de financiën niet onder controle zijn en misschien nog erger: dat lieve nichtje..."

Gelukkig zijn dat de extreme situaties, maar deurwaarder Marieke Boon van incassobureau Flanderijn op de 's-Gravendijkwal in Rotterdam weet als geen ander dat er achter iedere betalingsachterstand een verhaal schuilt. Ze zit al zo'n vijftien jaar in het vak en heeft in die periode haar stijl gevonden. In plaats van tegenover mensen, wil ze naast mensen staan. "Ik geniet regelmatig van het contact met de klanten. Het samen op zoek gaan naar een oplossing. Niet zomaar zelf iets voor hen bedenken, maar ze zelf met een oplossing laten komen en de controle terug laten winnen over hun situatie."

We zijn op pad in Rotterdam en omgeving om een stapel exploten te bezorgen. Dat zijn formeel ogende brieven die bijna het formaat hebben van een stembiljet voor de Tweede Kamer. In zo'n exploot is te lezen hoe groot iemands betalingsachterstand is of wanneer de ontvanger eventueel voor de rechter moet verschijnen. Bijvoorbeeld als een verhuurder de bewoner uit wil laten zetten vanwege een grote huurachterstand. In 93 van de 100 gevallen weet deurwaarder Boon tijdig een oplossing te vinden waardoor een rechtszaak niet nodig is, zegt ze. "Op ieder punt in het incassotraject is er een weg terug."

Boon wil vandaag meer dan alleen postbode zijn. Het gaat haar vooral om de gesprekken die ze hoopt te voeren, vertelt ze achter het stuur als we door Rotterdam koersen. "Het succes van deze ronde hangt sterk af of mensen de deur open doen. De oplossing van het probleem begint echt met contact kunnen leggen. Zo simpel is het."

De deurwaarder is vaak de persoon die de situatie in beweging kan krijgen. "Dan zijn wij de wake-up call. Het moment dat er echt iets gaat veranderen. Vaak bedanken klanten me als het allemaal achter de rug is. 'Ik wist niet dat deze voorzieningen er voor mij waren', zeggen ze dan. Ze kunnen dan weer verder."

"Ik weet, als deurwaarder hebben we hebben ons imago tegen. Als ik mezelf voorstel sta ik 1-0 achter. Maar ik wil eerst vooral luisteren en dan toewerken naar een oplossing. Het is vaak moeilijk om toe te geven dat het niet lukt in je eentje. Het is een pijnlijk gegeven, maar mensen met problematische schulden ploeteren vaak vijf jaar voor ze om hulp vragen. Tegen die tijd ben je al helemaal murw gebeukt. Schulden hebben gaat vaak verder dan problemen op je werk. Je staat ermee op en je gaat ermee naar bed. Het beheerst alles."

We zijn nu vlakbij het Sparta-stadion waar een man van middelbare leeftijd al maanden achterloopt met zijn zorgpremie. "Dat is vaak het eerste wat mensen niet meer betalen als ze in de problemen komen. Bij de dokter en in het ziekenhuis kun je altijd wel terecht, is de gedachte dan. Als je het gas of licht niet betaalt, wordt dat afgesloten." Nu gaat het om drie maanden betalingsachterstand." Dat is volgens de deurwaarder al een serieuze achterstand. Het is in ieder geval voldoende voor een bezoek van Marieke en haar collega's. Ze heeft het nu al druk, maar de kans is groot dat ze het alleen nog maar drukker gaat worden.

"We zitten nu in een situatie die ongekend is. We weten niet precies wat er op ons af gaat komen. Ik krijg het er soms letterlijk benauwd van. Het vervelende is: het is een heel nieuwe groep. De middenklasse. Mensen die zichzelf altijd hebben kunnen redden, komen nu in de problemen. Ik ben bang dat ook zij gemiddeld vijf jaar wachten voor ze om hulp vragen. Het is zo eenzaam, dat tobben." Bij Flanderijn is een werkgroep bezig met deze 'nieuwe groep'. Met welke middelen en regelingen kunnen zij het beste worden geholpen?

Gelukkig, nu zwaait de deur wel open. "Goedemiddag, ik ben deurwaarder", introduceert Marieke Boon zichzelf. De bewoner lijkt blij haar te zien, maar hij is niet de persoon die Marieke zoekt. "Deze meneer woont hier niet meer, maar ik weet wel waar u zijn zus kunt bereiken. Ik heb hem een tijdje onderdak geboden toen hij het moeilijk had. Maar nu is hij weer weg. Ik denk trouwens dat ik zijn nummer ook nog wel heb. Wacht maar even, ik ga zoeken. Nee, ik heb hem ook al een tijd niet meer gezien of gesproken." Boon noteert het en hoopt hem te vinden om de zaak weer op het rechte spoor te krijgen.

En door gaan we weer, naar Schiedam. Marieke vertelt haar belangrijkste advies voor iedereen die klem komt te zetten. "Neem contact op met de partij aan wie je geld schuldig bent. Er is bijna altijd een regeling te treffen. Maar laat van je horen, ga in gesprek met bijvoorbeeld de energiemaatschappij. En laat je helpen. Er zijn zoveel regelingen. Ga naar het buurthuis, bel de gemeente, bel de deurwaarder, vraag een budgetmaatje, vraag hulp bij een organisatie als Humanitas. Als ik merk dat mensen dat een grote stap vinden, vraag ik: vindt u het goed als ik vraag of de gemeente u belt om te overleggen over de mogelijkheden?"

Ook de Schiedamse mevrouw Amina (*) doet open. "Kom maar binnen, maar let niet op de rommel", zegt ze. Ze stort meteen haar hart uit. Een heftig verhaal. "Mijn inkomen is gestopt. Ik betaal bijna geen enkele rekening meer, alleen nog internet. Dat moet wel, want ik heb twee kinderen. Post maak ik niet meer open. Ik kan het niet meer aan. Ik heb depressief op bed gelegen. Ik ben blij dat u aanbelde. Uw brief had ik niet opengemaakt."

"Het is dapper van u om uw situatie onder ogen te zien en dit gesprek aan te gaan", antwoordt Marieke. Ze is blij te horen dat het wijkteam inmiddels is ingeschakeld. Want in het exploot staan stevige woorden: Een rechtszaak waar mevrouw verwacht wordt, over twee maanden in de rechtbank van Rotterdam. Inzet is de maandenlange achterstand met haar verzekeringspremies. In het donkerste scenario loopt het nog verder uit de hand en staat ze straks op straat met twee kinderen.

Het wijkteam is inmiddels aan de slag met haar situatie, vertelt mevrouw Amina. Hervatting van haar inkomsten is de eerste prioriteit. Daarnaast zullen er betalingsregelingen moeten worden getroffen met de vele schuldeisers. Misschien kan een budgetcoach over haar schouder meekijken naar haar uitgaven.

Wat denkt Marieke Boon, verschijnt deze mevrouw over twee maanden echt voor de Rotterdamse rechter? Het antwoord is hoopgevend. "Ik weet bijna zeker van niet."