ARCHIEF RIJNMOND 25 juni 2017 - Liegen

Iets vertellen dat niet waar is, hoeft nog geen liegen te zijn.
Want dan kun je elke acteur en menig schrijver wel een leugenaar noemen. Je mag best iets vertellen dat je hebt verzonnen, als je van tevoren of ergens onderweg maar duidelijk maakt dàt het verzonnen is, zou ik denken.
Dat gebeurde van de week ook steeds. In een voorleesprogramma, door Nico Dijkshoorn. En aan tafel in de artiestenfoyer van een theater.
En zeker bij die laatste gelegenheid zette het gemak waarmee de spreker anderen met zijn fantasie om de tuin wist te leiden, me aan het denken.
Het mocht dan ‘voor de grap’ zijn, het was toch … opmerkelijk.

Het gebeurde in de artiestenfoyer van het DeLaMar Theater in Amsterdam, voorafgaand aan een hommage aan Hans Dorrestijn.
Ik zat aan tafel met onder anderen Jacques Klöters, radiopresentator in Hilversum, cabaretkenner, schrijver en ooit bekend geworden met het Cabaret Don Quishocking.
Ik mag Jacques erg graag, ik ben ook verslingerd aan zijn verhalen uit de boezem van de vaderlandse amusementswereld, en ik hing aan zijn lippen toen hij vertelde dat ie ooit, lang geleden, met Hans Dorrestijn in New York was geweest – ik geloof: op zoek naar amusementsmateriaal – dat ze in de grote bibliotheek daar werden geholpen door een alleraardigste mevrouw van wie Hans meteen zeer gecharmeerd was, en in wie Jacques vrij snel Jacky Kennedy herkende, de weduwe van John F. Kennedy. Er kwamen volgens Jacques ook allemaal fotografen op af die mogelijk dachten dat Hans de nieuwe vriend van Jacky was.

Een onzinverhaal, maar Jacques vertelde het met een stalen smoel.
Zoals hij even later ook wist te melden dat Hans Dorrestijn goed bevriend scheen te zijn met Randy Newman. Waarna hij zich hardop afvroeg of die vanavond ook zou komen. Zeg, weet iemand of Randy Newman vanavond nog komt?

Jacques maakte na een tijdje duidelijk dat het maar fantasietjes waren, maar toen had ik hem al aangekeken met een mengeling van bewondering èn verontrusting. Ik dacht: dat je dat kàn, zulke verhalen ophangen en je gezicht zo lang in de plooi houden.

Ik probeer mijn vrouw ook wel eens voor de gek te houden. Maar als ik bewust iets onwaars zeg, kan ik misschien tien seconden mijn lachen inhouden en dan verraad ik mezelf.
Zelfs voor de grap kan ik heel slecht ‘liegen’.
Ik zou ook nooit fictie kunnen schrijven, of als acteur kunnen optreden. Ik zou het gevoel hebben dat ik de waarheid geweld aan deed.

Het lézen van een fictie-boek, of het kijken naar een speelfilm vind ik al lastig. Het liefst heb ik dat àls ik dan toch fictie consumeer, ik tijdens het verzonnen verhaal een paar keer wordt bevestigd in het feit dat dit verzonnen is. Dat een van de acteurs of personages zich even rechtstreeks tot het publiek, tot mij, richt.
Als dat gebeurt, wordt het al een stuk makkelijker voor me.

Ik herinner me zoiets uit de film ‘Blame it on Rio’, met Michael Caine. Uit het toneelstuk ‘God’ van Woody Allen, dat ik ooit van het RO Theater zag. En uit de tv-serie Ellery Queen, uit de jaren zeventig.
Daar zitten momenten in waarin de zogeheten vierde wand wordt doorbroken. Je wordt als kijker even rechtstreeks aangesproken.
En dat heeft indruk op me gemaakt. Daardoor werd het gebodene veel beter verteerbaar.

U mag er ook vanuit gaan dat alles wat ik op de radio, en hier op Facebook, vertel wáár is. Althans, in míjn beleving.

Voelt dat als een beperking?
Nee, helemaal niet.

Ik moet wel eens denken aan de overleden Dordtse journalist en dichter Jan Eijkelboom. Die ook nogal aan de waarheid hing.
Hij zei daar eens over in een gedicht: ‘Gelukkig maakt wie niets verzinnen kan, veel mee.’

SPEELLIJST

1. Ik mis je – John Verkroost
2. There’s no business like show business – Joke Bruijs

NICO DIJKSHOORN & COK VAN VUUREN
3. Montage van optreden 18 juni 2017 in Galerie Untitled

AANKONDIGINGEN
4. Americanas – Metropole Orchestra Big Band