'Maak 19 juli nationale feestdag'

In Dordrecht werd woensdag de Eerste Vrije Statenvergadering herdacht én gevierd. Dat gebeurde bij het museum Hof van Nederland, dat gevestigd is in het historisch Hof, waar de vergadering destijds gehouden werd.

Pleij vindt dat 19 juli past in het rijtje van Independence Day (4 juli) en Le Quatorze Juillet (14 juli): "De Amerikanen en de Fransen herdenken in juli ook hoe hun staat is ontstaan:"

De deelnemers stonden in de rij om het belang van de gebeurtenis te onderstrepen. "Het was een roerige tijd", zegt Hans Berrevoets van het platform Dordtse kerken, een van de organisatoren. "Op de bijeenkomst waren twaalf steden. Die zeiden tegen de vertegenwoordiger van Willem van Oranje 'wij gaan jouw strijd tegen de Spanjaarden betalen'."

Op die manier kun je de bijeenkomst in Dordrecht als een soort fondsenwerving voor de tachtigjarige oorlog zien.

De opstand kreeg al op 1 april 1572 een impuls, na de inname van Den Briel door de watergeuzen. De geuzen bleken nogal ruw om te gaan met alles wat Rooms-Katholiek was en daarmee waren ze naast een aanwinst, soms ook een probleem voor Willem van Oranje.

Admiraal Lumey van de Watergeuzen was ook één van de aanwezigen op de Statenvergadering. "De prins zag die geuzen als een zootje ongeregeld", zegt Berrevoets. "Daarom is een aantal waarden opgesteld, zoals vrijheid van geweten en vrijheid van geloof. Dat we het ergens voor deden."

Aanhangers van het katholicisme, dat voor velen de godsdienst van de Spaanse overheersers was, werden desondanks uitgemoord (o.a. De Martelaren van Gorkum) en nog lange tijd bleef er rivaliteit tussen de godsdiensten.

Willem van Oranje slaagde er uiteindelijk in de troepen van Alva te verdrijven en dat leidde tot het ontstaan van de Zeven Verenigde Provinciën en later het Koninkrijk der Nederlanden.

"Maar 19 juli 1572 was veel belangrijker door het uitroepen van vrijheid van godsdienst", zegt Pleij; "dat was echt uniek in de wereld, Het duurde twee eeuwen voordat dat voorbeeld in andere landen gevolgd werd."

Onderdeel van het programma was woensdagavond een zogeheten Hagepreek, een dienst in de open lucht, die werd uitgesproken door meerdere predikanten én een katholieke pastoor.

Cinema de Movies, buurman in de Kloostertuin, speelde op de herdenking in met een picknick en een barbecue en natuurlijk een film. "Over vrijjheid, vriendschap en verraad", zegt Geert ter Steeg van de bioscoop.

De viering en herdenking van 19 juli 1572 werd bijgewoond door zo'n 200 belangstellenden. "Volgend jaar doen we het zeker weer", zegt Berrevoets; "na die woorden van Herman Pleij kunnen we ook moeilijk anders."