Drie keer levenslang voor neerhalen vlucht MH17 boven Oekraïne: 'Verdachten dragen morele verantwoordelijkheid voor de dood van 298 slachtoffers'

De rechtbank sprak een vierde verdachte, Oleg Poelatov, vrij. Er werd uitspraak gedaan in een bomvolle rechtszaal in het Justitieel Complex Schiphol (JCS). Honderden nabestaanden van de bijna 200 Nederlandse slachtoffers waren afgereisd naar Schiphol. Ook tientallen nabestaanden van de slachtoffers met andere nationaliteiten waren ervoor naar Nederland gekomen. Onder hen waren passagiers uit onder meer Australië, Maleisië, Nieuw-Zeeland, Duitsland, België, Indonesië en Engeland.

De rechter ging uitgebreid in op de impact van de vliegramp voor de nabestaanden. "Uit het spreekrecht is heel duidelijk geworden welke plek de slachtoffers innamen en hoe zeer zij nog steeds worden gemist", zei rechtbankpresident Steenhuis. In de vonnissen heeft de rechtbank dertien citaten van nabestaanden opgenomen.

De rechtbank haalde aan dat veel nabestaanden nog altijd kampen met ernstige klachten en benadrukte hoe zwaar het voor hen was dat de slachtoffers lange tijd niet geborgen konden worden. "De lichamen lagen soms maanden open en bloot in de velden, overgeleverd aan de elementen. Nabestaanden konden niet anders dan hulpeloos afwachten of hun dierbaren en bezittingen werden gevonden."

De nabestaanden krijgen schadevergoedingen tot tienduizenden euro's. De drie verdachten moeten in totaal 16 miljoen euro ophoesten.

De rechtbank acht bewezen dat vlucht MH17 werd neergehaald door een Buk-raket die kort voor de ramp vanuit Rusland naar de afvallige Oekraïense regio Donetsk was vervoerd. De Buk-raket werd bewust door de verdachten afgevuurd. Al was het niet de bedoeling een passagiersvliegtuig te raken, dat doet niets af aan het bewijs voor opzet. Het neerhalen van een vliegtuig was sowieso 'een criminele handeling'.

De rechtbank ziet twee van de vier verdachten als medeplegers van het neerhalen van het vliegtuig. De Rus Doebinski had volgens de rechtbank een organiserende en sturende rol, terwijl Oekraïner Chartsjenko zich bezighield met het veldwerk.

Girkin was eindverantwoordelijk als minister van Defensie van de 'volksrepubliek' voor de strijd en de inzet van militaire middelen. Hoewel hij in afgeluisterde gesprekken niet expliciet over een Buk-raket sprak, wilde hij wel luchtafweer. "We kunnen zonder meer stellen dat hij de inzet van de Buk placht te aanvaarden vanwege zijn rol en hoge positie." Daarom ziet de rechter hem als 'fuctioneel dader', wat betekent dat hij wist dat er een raket kon worden afgevoerd en er niks aan deed dat te stoppen.

Poelatov had een coördinerende rol, maar zegt de rechtbank: "Er is geen bewijs dat hij zelf enige bijdrage heeft geleverd aan de inzet van de Buk. De conclusie is dan ook dat hij hiervan dient te worden vrijgesproken."

De verdachten zijn bij verstek veroordeeld, omdat Rusland weigert om ze uit te leveren. Alleen de Rus Oleg Poelatov had een (Nederlandse) advocaat ingeschakeld. Die eiste eerder vrijspraak en kreeg dat dus ook. Sabine ten Doesschate: "Ik vind het de enige terechte beslissing. De rechtbank heeft laten weten dat onze cliënt geen enkele bijdrage heeft geleverd en niet verantwoordelijk was voor het neerhalen van de MH17."

Of de verdachten in beroep gaan tegen de uitspraak is nog niet bekend.

Nabestaande Sander van Luik zag geen ontlading bij de lotgenoten met wie hij het vonnis volgde. "Blij kan ik niet zijn, er was ook geen gejuich op de tribune waar ik zat. Er was opluchting, dat dit proces voorbij is." Van Luik verloor zijn broer Klaas-Willem van Luik uit Den Haag. Over de vrijspraak van Poelatov is hij gelaten. "Het is mij nooit gegaan om deze vier verdachten; we wisten van tevoren dat we met deze vier verdachten niet iedereen te pakken hadden die hier een rol in heeft gespeeld. Het ging mij veel meer om waarheidsvinding, dat we weten wat er gebeurd is." In de uitspraak van de rechter ziet hij aanknopingspunten voor vervolgstappen. "Het biedt handvaten voor een verdere speurtocht, meent hij. "Er zijn nog een heleboel vragen, maar met dit vonnis kunnen we verder. We weten waar we de vragen moeten stellen."

Hij hoopt daarom dat het Openbaar Ministerie begin volgend jaar besluit meer verdachten aan te klagen. "Driehonderd moorden plegen is niet niets", vat hij samen.