ROUW

Pascalle is 16 als haar broer zichzelf van het leven berooft: ‘Coronabeleid heeft bijgedragen aan zijn dood’

Leon en Pascalle
Leon en Pascalle © Privé
Tijdens de eerste lockdown in 2020 maakt de grote broer van Pascalle Dol een einde aan zijn leven. Leon (20) ontsnapt uit een kliniek en springt van een flat. Pascalle moet het verdriet over Leons dood door het strikte coronabeleid eenzaam verwerken. Ze ziet haar vrienden amper en wil haar ouders niet lastigvallen met haar emoties. Aan Rijnmond vertelt ze hoe ze er weer bovenop kwam.
De nacht van 13 op 14 april 2020; Pascalle zal ‘m ‘never nooit’ vergeten. Rond 03.30 uur wordt ze wakker. Er klinken gedempte stemmen bij de voordeur. Pascalle schuift het gordijn opzij. In de donkere voortuin ziet ze twee personen in uniform. Politie! Waarom? ‘Ik moet mijn ouders waarschuwen’, denkt ze. “Páp! Mám!” Haar ouders komen van hun slaapvertrek op zolder naar beneden.
Pascalle staat op de trap als de voordeur open gaat. “We hebben slecht nieuws voor u”, hoort ze een van de agenten zeggen. “Uw zoon is overleden. Hij lag bij een flat. Daar is ‘ie vanaf gesprongen.”
Pascalle staat aan de traptrede genageld. “Ik was verbijsterd, kon het niet geloven, wílde het ook niet geloven. Door de problemen die er waren, dacht ik voor die tijd weleens: Leon wordt niet oud. Maar twintig jaar, dat is wel héél erg jong…”
Door de problemen die er waren, dacht ik voor die tijd weleens: Leon wordt niet oud. Maar twintig jaar, dat is wel héél erg jong…
Pascalle
Leon, Pascalle en konijn Felix
Leon, Pascalle en konijn Felix © Privé
Pascalle is op dat moment zestien. Ze zit op de havo en wil graag arts of dierenarts wil worden. Ze is gek op haar cavia’s en haar konijn. En op voetballen.
Haar broer Leon zat ooit ook op voetbal. Hij was er goed in en droomde van een carrière als prof. Maar als hij naar de middelbare school gaat, loopt het helemaal mis. Leon komt met politie en justitie in aanraking. Met drank en met drugs. Hij is vaak somber, om niet te zeggen depressief. Naar school gaat hij niet meer en ook met werken kan hij zijn draai niet vinden. Hij krijgt ontslag of neemt het, en hopt van baantje naar baantje. Geregeld zit hij doelloos thuis. Of in een kliniek, om af te kicken.
Door het strikte coronabeleid raakte Leon gefrustreerd. Ik denk dat dit heel erg heeft bijgedragen aan zijn dood.
Pascalle
In de periode voor de fatale dag doet Leon opnieuw een poging om van zijn verslaving af te komen. Onder bijzondere omstandigheden. Nederland zit ‘op slot’ vanwege de corona-epidemie en in de kliniek mag niemand meer op bezoek komen. “Hij vond dat vreselijk”, vertelt Pascalle. “Want voor de lockdown gingen we vaak naar hem toe. Mijn moeder bezocht hem zelfs elke dag. Door het strikte coronabeleid raakte Leon gefrustreerd. Ik denk dat dit heel erg heeft bijgedragen aan zijn dood.”
Op 13 april klimt haar broer over het hek van de kliniek. Hij wil bier en wiet gaan halen met geld dat hij van een andere patiënt heeft gekregen. Het is middag en de kliniek slaat geen alarm. Pascalles ouders weten van niets. Daar zijn ze nog steeds woedend om.
“Mijn vader heeft aan de hand van gegevens op Leons telefoon nog kunnen achterhalen wat hij die dag heeft gedaan”, zegt Pascalle. “Hij heeft rondgelopen, is in winkels geweest en heeft vermoedelijk nog een paar mensen bezocht. In de avond heeft hij mijn vader nog gebeld om te vragen of hij bier uit de schuur mocht hebben. Maar mijn vader zei: nee. Mijn ouders hebben later nog geprobeerd om hem te bellen. Maar Leon nam niet meer op. Rond 21.30 uur is het signaal van zijn telefoon uitgegaan.”

Helemaal verdoofd

De agenten die in de horrornacht in huis staan, hebben Leons kapotte toestel bij zich. Net als zijn ‘oortjes’, een paar pasjes, tabak en vloei. Ze dragen de spullen over. “Ik had mijn vader nog nooit zien huilen”, vertelt Pascalle. “Maar die nacht brak hij. Hij ging op zijn zij op de bank liggen, als een hoopje mens. Dat vond ik heel heftig om te zien. Mijn moeder stond in de kamer te schreeuwen van verdriet. Zelf besefte ik eigenlijk amper wat er gebeurd was.”
“We wilden meteen naar Leon toe. Maar dat kon niet, omdat het nacht was. We moesten nog uren wachten. Ik ben toen nog even in mijn bed gaan liggen. Helemaal verdoofd. Later op de dag zijn we naar de plek gegaan waar Leon lag opgebaard. Het was moeilijk. Maar hij lag er mooi bij. Hij was op zijn achterhoofd gevallen, aan zijn gezicht zag je niets.”
“Op de uitvaart heb ik mijn herinneringen aan Leon opgehaald. Ik vertelde hoe hij altijd de grote broer voor mij was en me beschermde. Hoeveel lol we samen hebben gehad. En hoeveel diepe gesprekken we hebben gevoerd. ‘Lieve Leon’, zei ik. ‘Wat ga ik je missen.’ Ik moest huilen tijdens het spreken.”
“We waren maar met een klein clubje, want door de coronamaatregelen mochten er maar dertig personen op een uitvaart zijn. Zonder lockdown was de crematie vast heel druk bezocht, want Leon kende heel veel mensen en was heel sociaal. Toch was het een mooie herdenking. Heel warm. Mijn vader had een prachtige foto-compilatie gemaakt. En mijn moeder, opa en oma hebben ook gesproken.”
In 2020 maakten 199 mensen tussen de 20 en 29 jaar een einde aan hun leven. In 2021 steeg dit aantal naar 237. Bij jongeren onder de twintig waren de getallen volgens het Nederlands Jeugdinstituut: 62 (2020) en 56 (2021). Zelfdoding komt in beide leeftijdsgroepen vaker voor onder jongens dan onder meisjes. Bij de groep tussen de 20 en 29 is dit zelfs twee keer zoveel. Een van de redenen is dat mannen vaker problemen voor zich houden en minder snel hulp zoeken. Onderzoekers stellen dat het gevoerde coronabeleid niet eenduidig voor een toename heeft gezorgd, maar wel als een ‘vergrootglas’ heeft gewerkt bij problemen die er al waren, zoals angst, eenzaamheid, depressie en overmatig alcohol- en drugsgebruik.

Opluchting

“Na de uitvaart brak voor mij een heel stressvolle periode aan. De scholen waren dicht, ik kreeg alleen online les. Ik kon bijna niemand van mijn vrienden zien en moest ook nog eens superveel leren, omdat mijn school vanwege het coronavirus twee toetsweken aan elkaar had geplakt. Ik kwam eigenlijk helemaal niet aan rouwen toe.”
Met zijn problemen had Leon de laatste jaren voor een hoop spanning gezorgd. Ik ging vaak met een knoop in mijn maag naar huis.
Pascalle
“Naast het verdriet kwamen er ook andere gevoelens bij mij boven. Zoals opluchting. Met zijn problemen had Leon de laatste jaren voor een hoop spanning gezorgd. Ik ging vaak met een knoop in mijn maag naar huis. Het was altijd afwachten of er gedoe was. Want als Leon gedronken had, kon hij heel agressief zijn. Niet naar mij, dat is hij nooit geweest, maar bijvoorbeeld wel naar mijn vader. Die heeft hij ook een keer aangevallen, waarna hij een contactverbod kreeg en niet meer bij ons thuis mocht komen. Toen Leon dat daarna toch nog een keer deed, heb ik gezegd dat het oké was. Maar ik heb het hem niet vergeven. En ook geen knuffel gegeven toen hij vertrok.”
“Na zijn dood heb ik daar best mee geworsteld. Ik had er veel spijt van. En voor een herkansing was het te laat. Na een tijdje ben ik in therapie gegaan. Daar heb ik geleerd dat het niet fout was om kwaad te zijn toen Leon voor zoveel problemen zorgde en dat mijn gevoelens van opluchting óók een plekje mogen hebben, zonder dat ik me daar schuldig over hoef te voelen.”
Pascalle
Pascalle © Privé

Weggestopt

“Wat mij heel erg heeft geholpen, is schrijven over wat er is gebeurd. Dat heb ik twee keer gedaan. De eerste keer was tijdens individuele therapie, de tweede keer met een groep jongeren die allemaal ook een broer of zus hebben verloren. Over dat laatste had mijn moeder een oproep van de Stichting Nooit Voorbij gezien op Instagram en ze vroeg: ‘Is dat iets voor jou?’”
“Ik ben gegaan en het was geweldig. Vooral omdat er onderling direct zoveel herkenning was. Een broer of zus verliezen is toch iets heel anders dan dat je opa of oma doodgaat. Bijna niemand begrijpt ten diepste hoe dat is en dat kan ook niet. Maar je kunt je er wel heel alleen door voelen. Door er in zo’n weekend met elkaar over te praten, voel je je een stuk minder eenzaam.”
“Wat we ook allemaal bij elkaar herkenden, was dat we ons verdriet hadden weggestopt voor onze ouders, vanuit het idee: die hebben het al zo zwaar, laten wij hen vooral niet lastig vallen met onze emoties. En hoe we onszelf daarin eigenlijk hebben klemgezet. Ik weet nu: mijn verdriet mag er óók zijn.”
“In dat weekend hebben we onze ervaringen allemaal opgeschreven. En dat is nu een bundel, een boek geworden. ‘Onze band is nooit voorbij’, heet het. Die titel hebben we met z’n allen bedacht. Mijn verhaal over de zelfdoding van Leon staat in het boek, maar ook bijdragen van jongeren die een broer of zus hebben verloren aan kanker of een andere ziekte, een ongeluk of de verdrinkingsdood.”

Sterker

“Aan het weekend heb ik nieuwe vrienden overgehouden. Dat is heel fijn. We hebben met elkaar gehuild, maar zeker ook heel veel gelachen. En lekker gegeten en gevoetbald. Tegen kinderen die in dezelfde omstandigheden als ik terechtkomen, wil ik zeggen: realiseer je dat je niet alleen staat of hoeft te staan, weet dat je je verdriet mag laten zien én schrijf het op. Voor mij werkte dat in elk geval heel erg goed.”
“Ik ben nu 19, zit in mijn examenjaar van het vwo en wil verpleegkunde gaan studeren. Of het goed met mij gaat? Ja. Ik vind dat ik sterker ben geworden. Zelfstandiger, opener, empathischer. En dit interview? Dat vond ik niet pijnlijk, maar juist fijn. Het is prettig om over Leon en wat er gebeurd is te praten. Ik draag hem voor altijd met me mee. We hebben samen ook heel veel moois beleefd. Hij is en blijft mijn grote broer. En ik heb ook wel eens gedacht: wat ben je dapper! Ik zou het niet durven, zo’n sprong van een flat.”
Loop je rond met zelfmoordgedachten? Of maak je je zorgen over iemand in je omgeving? Praten helpt en kan anoniem via de chat op 1113.nl of telefonisch via 0800-0113.
De cover van het boek Onze band is nooit voorbij
De cover van het boek Onze band is nooit voorbij © Uitgeverij Nooit Voorbij
De Stichting Nooit Voorbij is er om familieleden die een kind hebben verloren te helpen. Meer info vind je op Stichtingnooitvoorbij.nl

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl