STADSWANDELINGEN

Hoe loopt het in Rotterdam? De podcast ‘Stadswandelingen’ zoekt het uit: 5 vragen over ‘Kerels, kilo’s en knaken’ (Drugscriminaliteit)

Drugsvangst in februari 2021 en de Rotterdamse haven
Drugsvangst in februari 2021 en de Rotterdamse haven © Douane/Rijnmond
Zeg je drugssmokkel, dan zeg je de Rotterdamse haven. In 2016 is zo’n 13.000 kilo cocaïne onderschept. Dit aantal is het afgelopen jaar gestegen naar meer dan 72.800 kilo, blijkt uit de cijfers van het Hit-and-Run-Cargo (HARC) Team.
Is de Rotterdamse haven bestand tegen deze illegale praktijken? De drugssmokkel via onze stad is onderwerp in een van de afleveringen van de podcast ‘Stadswandelingen’. De chef van de Zeehavenpolitie Jan Janse en criminoloog Lieselot Bisschop zijn te gast. Wij stelden alvast vijf vragen.

1. De cijfers van het HARC Team – een samenwerking tussen de douane, Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst, de Zeehavenpolitie en het Openbaar Ministerie (OM) - liegen er niet om. Wat zeggen deze aantallen over de werkelijke toename in cocaïnesmokkel?

“De cijfers gaan over toenames in de inbeslagnames, wat niet noodzakelijk betekent dat de eigenlijke smokkel evenveel is toegenomen”, zegt Bisschop. “En dat er veel gepakt wordt, wil niet per se zeggen dat de drugssmokkel erger wordt”, zegt Janse.
“Tegelijkertijd betekenen toegenomen inbeslagnames niet noodzakelijk dat de smokkel grondig is verstoord, zoals bijvoorbeeld de relatief stabiele straatprijs van drugs duidelijk maakt”, zegt de criminoloog. Weten hoeveel van de gesmokkelde cocaïne er in beslag wordt genomen, blijft een uitdaging voor Bisschop en haar collega’s in het vakgebied.

2. Jan Janse, u bent districtschef van de Zeehavenpolitie Rotterdam, hoe ervaart u de Rotterdamse haven als internationale spil van de drugssmokkel in uw dagelijkse werk?

“De Rotterdamse haven is een grote logistieke spil in Noord-Europa. Heel veel noodzakelijke goederen komen en gaan via de Rotterdamse haven”, zegt Janse. “Dat brengt met zich mee dat daar ook verboden goederen tussen zitten.”
De Rotterdamse haven kan diepstekende containerreuzen (uit Zuid-Amerika) ontvangen en afhandelen. Janse legt uit dat, anders dan via luchttransport, dit betekent dat smokkelaars partijen van enkele duizenden kilo’s tegelijk kunnen binnenbrengen.
“Het is belangrijk om de illegale drugshandel aan te pakken, omdat drugssmokkel de logistieke keten corrumpeert en deze op de lange termijn in gevaar brengt.” Daarnaast vertelt de politiechef van de Rotterdamse haven dat drugscriminaliteit veel schietincidenten in de stad veroorzaakt.

3. Hoe sporen jullie drugs die de haven binnenkomen op? Is het een kwestie van willekeurig een container openen?

“In die enorme massa aan containers, zoek dan maar de container waar het mis is”, zegt Janse. “Dat is bijna niet te doen.” Janse en zijn collega’s sporen de drugs op door profilering op basis van risico’s (douane), naar aanleiding van opsporingsonderzoek naar drugsnetwerken, via criminele inlichtingen uit binnen- en buitenland en op basis van surveillance en toezicht op de terminals.
In de podcast-aflevering gaat de politiechef hier nog dieper op in: “De meeste drugs blijven verborgen. Dat vind ik wel één van onze uitdagingen.” “Drugssmokkel moeten we slim aanpakken en je kunt eigenlijk alleen maar slim zijn als je weet hoe je tegenstander opereert.” Janse geeft dan ook aan dat hun eerste behoefte altijd is om zoveel mogelijk kennis en inzicht te krijgen. Deze kunnen bijvoorbeeld worden verschaft door de wetenschap.

4. Criminologen zoals u, Lieselot Bisschop, kunnen dergelijke inzichten bieden. U doet onderzoek naar criminaliteit. Hoe is de wetenschap van toegevoegde waarde in de aanpak van drugscriminaliteit?

“We hebben met zogenaamde crime scripts inzicht geboden in de manier waarop de activiteiten en processen in de logistieke keten door drugssmokkelaars worden gebruikt”, vertelt Bisschop. “Deze scripts laten ook toe om duidelijk te maken waar de blinde vlekken zitten, zoals financiële handelingen (transacties en het opzetten van bedrijven) die drugssmokkel faciliteren, rekrutering van (jonge) uithalers en de manier waarop havenmedewerkers benaderd worden (bij corruptie).”
Ook hebben Bisschop en haar collega’s de voorbije jaren de samenwerkingsverbanden tussen overheden onderling en tussen overheidsorganisaties en bedrijven geobserveerd. “Dat ze ons dit hebben toegestaan toont een grote bereidheid om te leren en om zich kwetsbaar op te stellen, want we stellen vaak ‘vervelende’ vragen.” De observaties zijn gebruikt om de praktijk verder te laten nadenken over de dynamiek in hun samenwerking en over hoe de aanpak anders zou kunnen.

5. Is de Rotterdamse haven wel opgewassen tegen deze illegale handelsactiviteiten?

“Als snuiven, spuiten en slikken normaal gevonden worden, de strafrechtketen vastloopt, en iedere klojo binnen 15 minuten een dekmantelbedrijf kan registreren bij de KvK, dan kun je niet verwachten dat de haven het probleem wel even oplost”, zegt de zeehaven politiechef.
“De vraag is niet of de Rotterdamse haven opgewassen is, maar of Nederland (en Europa) opgewassen is”, gaat Janse verder. “Wel kunnen havenbedrijven en rederijen meer doen om drugssmokkel tegen te gaan en hun medewerkers een veiligere werkplek te bieden.”
Rotterdam is niet alleen opgewassen, omdat het fenomeen niet alleen Rotterdams is, zegt Bisschop. “Er kunnen verschuivingseffecten optreden naar andere delen van de logistieke keten, andere havens en andere landen. Er zijn al veel initiatieven opgezet om de illegale handel (wettelijk) te verstoren”, zoals de aanpak door overheidsorganisaties binnen de HARC of tussen de HARC en havenbedrijven.
Volgens de criminoloog ligt de uitdaging bij het rekening houden met de veelheid aan facetten die meewegen in de aanpak, zowel repressief als preventief, korte als lange termijn, reactief als proactief, en lokaal, nationaal en internationaal.
De podcast is onderdeel van Erasmus Verbindt, een studenteninitiatief van de Erasmus Universiteit. Meer dan 40 EUR-studenten werken samen om de wetenschap en de Rotterdamse samenleving te verbinden. ‘Stadswandelingen’ is één van de manieren om dit te realiseren. De podcast wordt geproduceerd in samenwerking met de Gemeente Rotterdam en Omroep Rijnmond.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl