POLITIEGEWELD
Onbegrip en woede als ME menigte insluit en rake klappen uitdeelt na jaarwisseling in ‘s-Gravendeel: 'Als honden behandeld’
5 januari 2023, 09:00 • 10 minuten leestijd
Had de politie de juiste groep mensen op de juiste plek ingesloten? Dat is de vraag, enkele dagen nadat de ME naar het dorp 's-Gravendeel reed. Daar werden agenten rond 01:30 uur ingesloten en belaagd door, volgens politie, zo'n dertig jongeren. Maar toen de ME arriveerde, leek die weinig oog te hebben voor wie daar wel en wie niet bij betrokken was. Verschillende mensen werden keihard geslagen, zonder te snappen waarom de ME überhaupt in het dorp was. "Met drie man afgaan op een vrouw alleen, hoe dúrf je!"
Ergens tussen 01:30 en 03:00 uur verandert de Langestraat in het centrum van 's-Gravendeel in een chaotische fuik, afgesloten door de ME. 'Kankermongool', roepen mannen woedend naar knuppelende ME-ers, en later honend: 'Lekker weer bij je kinderen op de bank vanavond, papa heeft z'n werk gedaan!'
Tienermeisjes huilen 'ik wil naar huis, ik wil naar huis', 'waarom doen jullie dat, hij deed niks' en 'papa waar ben je?' De videobeelden van die nacht uit de straat zijn donker, maar het paniekerige schreeuwen van tieners gaat door merg en been. Er worden mensen meegenomen en er wordt hard en raak met wapenstokken geslagen.
Wat ging hieraan vooraf? Waarom staan er enkele tientallen mensen ingesloten in de Langestraat? Waarom slaat de ME erop los en mag niemand weg? Het is voor veel mensen die daar stonden nog altijd een raadsel. Sommigen zijn hard geraakt. Op hun neus, op hun elleboog, tegen hun been, op hun zij en op hun rug. De zwellingen en blauwe plekken zijn nog goed zichtbaar.
De Heul
Het is na middernacht als tientallen inwoners van 's-Gravendeel zich verzamelen op De Heul, een pleintje in het centrum tegenover de Hervormde Kerk. Ze wensen elkaar gelukkig nieuwjaar en steken wat vuurwerk af. Het is een bekend verzamelpunt tijdens de jaarwisseling. Niet iedereen is bevriend, maar men kent elkaar uit het dorp. Het is gezellig.
Op de hoek bij de fietswinkel staan wat agenten,. Ze maken een praatje met buurtbewoners. Na 01:00 uur komen er ineens een paar ME-busjes aangesneld en wordt de groep op De Heul de aangrenzende Langestraat ingedreven. Die wordt door de ME afgesloten aan de kant van de Heul. Ook aan de andere kant zet de ME een busje overdwars. Wat volgt is vooral chaos, vertellen meerdere mensen die, naar hun beleving, vanuit het niets ingesloten zaten.
Toen ik langs de bus de straat uit probeerde te komen, zwaaide de deur open en kreeg ik een knuppel in mijn gezicht.
"Ik was daar met vrienden, we hadden een leuke avond op De Heul", vertelt Ceesjan de Zeeuw. "Er was niks aan de hand, het was gewoon gezellig. Opeens kwamen er twee ME-bussen aangereden, toen ging het helemaal fout. Wij vragen ons nog steeds af: waarom kwamen die ME-bussen?"
Volgens Ceesjan stonden er een stuk of vijftig mensen op de Heul. "Het was niet megadruk." Ceesjan en zijn vrienden zien nergens rottigheid of ongein, er wordt niet met spullen gegooid. "Er lagen wat pallets op de weg in brand, dat was het enige." Ceesjan is nog altijd stomverbaasd en weet ook niet waar de onrust dan wel is geweest.
Knuppel in het gezicht
"Ineens zag ik de flitsen van ME-bussen, ze gingen iedereen de Langestraat in drijven." Daar liep Ceesjan inmiddels zelf al. Bij het zien van de ME-bus die de straat leek af te gaan sluiten, wilde hij weg. "Ik dacht: hier wil ik niet in terecht komen. Er werd ook niks gezegd. Ik greep mijn kans, maar ik was een paar seconden te laat. Toen ik langs de bus de straat uit probeerde te komen, zwaaide de deur open en kreeg ik een knuppel in mijn gezicht. Er was zo veel geweld en het was nog niet genoeg, ik werd ook op mijn heup geslagen. Traumatiserend gewoon."
Natasja Broere woont in de Langestraat. Na middernacht gaat ze het vriendinnetje van haar 14-jarige dochter thuisbrengen. De Langestraat over, langs De Heul de Smidsweg in, naar Paulus Fritespaleis waar de ouders van het vriendinnetje op dat moment zijn. "We hebben er lang over gedaan, want we kwamen onderweg veel bekenden tegen. Iedereen vond het gezellig, zeker omdat het de afgelopen twee jaar zo'n zootje in ‘s-Gravendeel was", vertelt Natasja.
Ze loopt dezelfde weg weer terug, richting haar man. Die staat op de hoek van de Langestraat te kletsen met vrienden van vroeger. Ook daar is niks aan de hand. "Eerder op de avond was de sfeer ook al goed. Er was vooral mooi vuurwerk. Het viel me nog op dat de jeugd een keer mooi vuurwerk had gekocht in plaats van die vreselijke knallers."
Opeens ziet Natasja schijnwerpers; iedereen gaat rennen. Ze rent mee, haar dochter ook. "We werden in mijn straat geblokkeerd door de ME. Vanaf dat moment werd iedereen die te dichtbij kwam of verkeerd keek neergeknuppeld." Natasja houdt haar dochter tegen een hek en gaat er zelf voor staan.
Tien stappen van huis
"Ik snap dat de politie en de ME optreden als ze worden aangevallen en die aanvallen keur ik niet goed. Ik zou ze hebben aangegeven als ik wist wie het waren, maar wij hebben niks gezien." Natasja denkt dat de ME voor de Langestraat koos als fuik, omdat daar eenrichtingsverkeer is. "De dorpskern kun je niet afsluiten, daar zijn allerlei paadjes en gangetjes. En de ME heeft gedacht: een groep van ongeveer dertig... dat zijn ze. Maar niemand wil toegeven dat het fout is gegaan is."
Ik ben 45, denk je dat ik daar met mijn kind van 14 voor de lol blijf staan?
De dochter van Natasja is helemaal over haar toeren. Ze ziet dat er mensen geslagen worden. Natasja probeert te praten met een ME'er. Ze legt uit dat haar dochter bang is, dat haar huis tien stappen verder is. Of iemand haar misschien naar haar deur wil begeleiden. De ME'er begint te schreeuwen: "Wacht op nadere orders!"
Na drie kwartier worden mensen het zat. Iemand die vraagt hoe lang het nog gaat duren krijgt als antwoord een klap met de knuppel. Dat is het moment in het filmpje waarop er in paniek wordt geroepen: "Waarom doe je dat? Hij doet niks, hij doet niks!"
Pas daarna komt er een eerste omroepbericht van de politie. Iedereen moet een id-bewijs klaarhouden, de mensen in de straat mogen dan straks één voor één weg. Natasja vindt een agent die haar en haar dochter als eerste weg wil begeleiden. Maar een collega pakt haar arm klem en schreeuwt: "Meelopen! En houd je mond dicht!" Als Natasja probeert uit te leggen dat ze juist naar haar huis een paar meter verderop wil worden gebracht, roept hij: "Je mond dicht! Anders zet ik je in de bus!"
Meisjes troosten
Terwijl de agent Natasja's arm strak vast heeft, staat haar dochter alleen in de straat. Een jongere agente die iedereen fouilleert is zachter. "Ik neem het vanaf hier wel over", zegt die. De ME'er gaat de dochter halen. Niet hardhandig, maar ook met geschreeuw. "Ik heb voor heel veel dingen begrip. Maar waarom ging dit zo?
Natasja heeft nooit een waarschuwing dat iedereen moest vertrekken gehoord. "Ik ben 45, denk je dat ik daar met mijn kind van 14 voor de lol blijf staan? Ik was in drie stappen naar huis gerend." Het is vooral de manier waarop het eraan toeging die Natasja dwarszit. "Ik heb vroeger jongerenwerk gedaan en ken iedereen wel. Ik zag misschien één of twee jongens van wie ik dacht: die kunnen wel eens rotzooi hebben getrapt. Maar ik heb niks gezien. Er stonden nog meer kinderen, twaalf meisjes van 17 of 18 jaar. Ik heb ze allemaal staan troosten."
De politie laat weten dat agenten rond 01:30 werden belaagd en bedreigd door zo'n dertig jongeren. Ze werden met vuurwerk bekogeld en met een knuppel bedreigd. Er waren op de kruising van de Noord Voorstraat met de Smidsweg kraaienpoten voor de politieauto’s gegooid, zodat de agenten niet weg konden rijden. Het was dusdanig bedreigend dat de ME is ingeschakeld. Een politieagente werd geschopt en raakte lichtgewond. "Wij komen niet zomaar", benadrukt een woordvoerder. Omdat nu wordt onderzocht wat zich precies heeft afgespeeld, doet de politie daar verder nog geen uitspraken over. Van de drie mannen van begin 20 die die nacht zijn opgepakt, is er één weer op vrije voeten. De andere twee, beiden uit 's-Gravendeel, zijn voorgeleid en moeten twee weken langer in de cel blijven. De politie roept mensen op die in de charge van de ME terechtkwamen maar niets met de ongeregeldheden te maken hadden op om zich te melden, omdat ook het politiegeweld wordt onderzocht.
Natasja denkt dat de problemen aan de andere kant van De Heul waren, richting de drogist. Dat klopt met de locatie die de politie later aangeeft: de kruising met de Smidsweg. Ze denkt dat de ME de verkeerde groep heeft ingesloten. Thuis zat ze met een groepje nog twee uur verdwaasd na te praten: "What the fuck is hier nou gebeurd?"
Vanuit de tuin konden ze ME'ers op straat horen lachen. "Het is een groot machtsvertoon geweest. Ik ben blij met de politie en de ME. De afgelopen twee jaar was het nodig, maar nu gewoon niet. Het is gewoon fout gegaan. Niemand weet wat er precies gebeurd is."
Behandeld als honden
Ceesjan de Zeeuw heeft inmiddels zo'n tien mensen die zijn geslagen gevonden en verzameld in een appgroep. Ze hebben een klacht ingediend van politiegeweld. Een van hen is Elisha van Zanten. Haar verhaal over die avond is hetzelfde als dat van Ceesjan en Natasja. Ze had geen idee wat er aan de hand was, maar werd wel op haar elleboog, heup en zij geslagen. "Ik wilde een vriend tegenhouden die zag dat zijn zusje werd aangepakt."
Pas achteraf hoort ze dat er verderop in het dorp met vuurwerk naar agenten was gegooid, maar in het moment had ook zij geen idee waarom de ME kwam en waarom ze werden ingesloten. Ook Elisha heeft nooit een waarschuwing gehoord of wat er van de ingesloten groep werd verwacht. "Toen iemand dat vroeg, was het antwoord: je moet je kankersmoel houden'. We werden behandeld als honden."
Als Elisha na anderhalf uur door de politiecontrole heen is, gaat ze direct naar het ziekenhuis. Ze is bang dat haar elleboog is gebroken, maar dat blijkt mee te vallen. Twee dagen later kan ze er al meer mee bewegen. "Alleen nog wat blauwe plekken. En de schrik."
Een vrouw alleen, verkleed
Mirjam Schraper viert oud en nieuw bij haar thuis op een andere plek in het dorp. Het thema van het feestje is Peaky Blinders. De mannen strak in pak, de vrouwen in jurken met veren. Uitgedost stappen ze na 01:00 uur de deur uit op weg naar De Heul om vrienden en bekenden nieuwjaar te wensen. De mannen vooruit, de vrouwen hebben wat meer stops onderweg. Bij brillenwinkel Boon op de hoek van de Langestraat ziet Mirjam ineens drie politiebusjes naast elkaar rijden, daarachter een ME-busje. Ze stapt in een nisje bij een huis en hoopt dat het allemaal aan haar voorbijgaat. Er is op dat moment niets geks te merken op De Heul. Er staan kinderen naar vuurwerk te kijken, mannen en vrouwen wensen elkaar het beste.
In het nisje komen schijnbaar vanuit het niets drie ME'ers opgefokt op Mirjam af. Zonder aanleiding en zonder iets te zeggen slaan ze haar keihard op haar been. Mirjam valt op de grond en verliest haar schoen. "Ze riepen 'wegwezen, opdonderen!', ik vroeg waarheen en ze schreeuwden 'maakt me niet uit, opdonderden!' Mijn vriend ging vragen waarom ze een vrouw die helemaal alleen stond zomaar neersloegen, die kreeg ook twee klappen. Ergens anders werd iemand van achteren geslagen", vertelt ze, licht geëmotioneerd. "Ik was een vrouw alleen, helemaal verkleed, je kon zo zien dat wij er niet bij hoorden."
Mirjam zag sowieso nergens relschoppers en weet nog steeds niet waar het dan wel mis ging in het dorp: "Er was wel een groepje jongens al de hele week bezig met een opmars naar het dorp. Mogelijk hebben ze op het terrein van de Jumbo vuurwerk afgestoken. Ik hoorde dat iemand een soort bom naar een agent heeft gegooid. Dat kan echt niet, maar waar was dat dan? Wij hebben het niet gezien. Bij ons stonden kinderen naar vuurwerk te kijken. De daders waren allang vertrokken."
Mirjam heeft contact gehad met slachtofferhulp en ze redt zich redelijk. Ze heeft af en toe een huildag. "Ik had toen best een drankje op en voelde in het moment niet zoveel, maar nu heb ik pijnlijk bont en blauwe handen van hoe ik viel."
Aangifte
Naast degenen in dit verslag zijn nog meer mensen met knuppels geslagen zonder te weten wat er aan de hand was. Op het hoofd, op de rug, op armen en benen, soms al liggend op de grond. Niet iedereen wil daarover praten, omdat ze niet geloven dat het iets uitmaakt. Wel hebben meer dan tien mensen zich verzameld in de appgroep van Ceesjan. Er is aangifte gedaan van mishandeling.
