Rotterdammers koploper in schulden, hoe komt dat eigenlijk?

In Rotterdam, de gemeente waar naar verhouding het aandeel huishoudens met geregistreerde schulden het grootst is, zijn schuldhulpverleners als Malbons onmisbaar. Om alvast een inkijkje te geven in de aflevering over schulden, beantwoordt Malbons 5 vragen.

“Nee, schuld is niet je eigen schuld”, zegt Malbons.”Uitzonderingen daarbuiten gelaten natuurlijk.” De schuldhulpverlener vertelt dat bij de meeste mensen schulden ontstaan door onvoorziene situaties, of ’life-events’, zoals Malbons dat noemt. Ze geeft een aantal voorbeelden:

“Je partner moet naar een verzorgingstehuis, met extra kosten als gevolg; een echtscheiding, waardoor je een eigen woning moet zoeken; je wordt ziek, waardoor je inkomen wegvalt; je partner die kostverdiener was overlijdt, waardoor je een uitkering moet aanvragen. De acht weken durende aanvraag leidt al snel tot een achterstand in de vaste lasten.”

Daarnaast vertelt Malbons dat schulden gecreëerd worden door toedoen van bepaalde overheidsinstellingen, “terwijl de burger hiervoor aansprakelijk wordt gesteld. Een eerste vordering zorgt vaak voor velen die volgen, omdat die ene vordering verdubbeld wordt of als fraudeschuld wordt bestempeld.”

“De bejegening, het niet veroordelen van een hulpvrager en niet altijd ervan uit gaan dat het wel opzet zal zijn”, zegt Malbons. “Ook vind ik dat aanvragen die te maken hebben met een uitkering of bijzondere bijstand sneller opgepakt moeten worden.” Ze vraagt zich bijvoorbeeld af waarom een aanvraag voor een uitkering wel acht weken lang kan duren. “Is er echt zoveel tijd nodig om iets af te handelen?”

Als gevolg van dit soort lange wachttijden krijgen mensen te maken met betaalachterstanden en komen zij geld tekort om eten te kopen, vertelt Malbons. Volgens haar zou het handig zijn als er vooraf wordt medegedeeld dat broodnood aangevraagd kan worden en dat er recht is op een overbrugging. “Hierdoor hoeven mensen niet acht weken, met soms een uitloop van meerdere weken, te wachten.”

“We laten mensen hun verhaal doen, luisteren naar de hulpvraag en helpen hen op meerdere gebieden met hun leven in schulden en armoede.” Op de website is te lezen dat het creëren van bewustwording over de financiële situatie onderdeel is van de missie. Stichting Mait biedt diensten aan in schuldhulpverlening, budgetcoaching en administratie ondersteuning. Daarbij nemen zij het hele gezin in acht en pakken ook de leefomgeving aan.

“Onze MAIThode is niet alleen gebaseerd op de hulpvraag met betrekking tot wonen, gezondheid, kinderen, werk of school, en stage en trainingen, maar ook op basis van vertrouwen en openheid. Wij ontvangen mensen warm, zijn sociaal en doen wat wij beloven.” Door mensen persoonlijk bij de hand te nemen geeft Stichting MAIT, zoals zij aangeven, mensen het gevoel geen nummertje, maar mens te zijn.

“Deze is erg groot. Jongeren starten alleen al met schulden door DUO. Sommigen hebben boetes, bijvoorbeeld wanneer zij hun zorgverzekering niet betalen. Daarnaast helpen de kosten voor huisvesting ook niet mee.” Malbons vindt bovendien dat er korte metten gemaakt moet worden met het doorbetalen van je studie wanneer je er tussentijds mee stopt. “Je betaalt dus voor iets waar je geen gebruik meer van maakt.”

Ook valt het Malbons op dat jongeren niet altijd de hulp of lessen van thuis meekrijgen die ze wel nodig hebben. “Jongeren moeten leren hoe zij goed met geld kunnen omgaan en de juiste financiële keuzes moeten maken.” De schuldhulpverlener vindt dat ouders hun kinderen bij de financiële situatie van het gezin moeten betrekken en moeten uitleggen waarom bijvoorbeeld bepaalde zaken op financieel gebied niet mogelijk zijn.”

“Door te praten en te luisteren. Niet alleen de hulpvrager, maar ook de hulpverlener moet over zijn of haar schaamte heen komen.” Malbons pleit daarom voor handvatten voor begeleiders die ervoor zorgen dat zij zich niet zullen schamen om de juiste vragen te stellen of belangstelling te tonen.

“Al komt een hulpverlener met een vraag die geen betrekking heeft op schulden, ga het gesprek aan en laat diegene zijn of haar verhaal doen”, benadrukt Malbons. “Een deur op een kier zetten is de eerste stap om deze uiteindelijk wagenwijd open te maken!”

Tijdens de wandeling lopen de podcast makers met Malbons langs wijktheater Islemunda in IJsselmonde. Zij heeft met haar dochtertje, collega’s en verschillende wijkbewoners een theaterstuk over schulden, schaamte, armoede en eenzaamheid gemaakt. “Iedereen die meedoet heeft een soortgelijke ervaring gehad.” Het doel van de voorstelling? Om de mensen met (financiële) problemen hun schaamte te laten overwinnen.