Middeleeuws kasteel in centrum Rotterdam

Als in 1358 de nieuwe westvest wordt gegraven (de latere Coolsingel) komt Bulgersteijn binnen de stadsvesten te liggen.

Resten van het kasteel zijn in 1941 opgegraven. In de opgravingsverslagen en oude archeifstukken is te lezen hoe Bulgersteijn eruit heeft gezien.

Cees Herweijer van Archeologie Rotterdam: "In 1449 is het kasteel 'seer vervallen ende onwoenbaar'. De eigenaar is dan Jan die Witte van Bolghersteijn, hij is baljuw en rentmeester van Rotterdam. Hij laat op de resten van het oude kasteel een groot nieuw huis bouwen met vier vleugels".

Zo'n vijftig jaar later wordt er een muur met kleine torens omheen gebouwd. Ook ligt er een gracht omheen en krijgt het een poortgebouw. "Een mooi kasteel binnen een gracht", weet Herweijer.

In het midden van de 16e eeuw is het alweer vervallen. "Het blijft moeilijk en kostbaar zo'n kasteel te onderhouden", zegt Cees Herweijer. "Of het dan nog bewoond is, weten we niet. Wel is bekend dat er huisjes op het voorhof staan waar arme mensen in mogen wonen zonder huur te betalen. Het is echt een armoedige boel".

Rond het jaar 1600 is het Kasteel Bulgersteijn waarschijnlijk gesloopt. De stad Rotterdam koopt het terrein in 1620. De grachten worden dan gedempt en er wordt kerkhof gevestigd. Verder komt er een boomgaard en wordt een deel plantsoen.

"Zo blijft dat hele terrein eigenlijk tot halverwege 19e eeuw een onbebouwd stuk land aan de rand van de stad", aldus Herweijer. Rond het jaar 1900 is er wel bebouwing. Het gebied ligt midden in het door het bombardement van 1940 getroffen centrum van Rotterdam.

Al in 1941 worden opgravingen gedaan, nog tijdens de Tweede Wereldoorlog dus. Cees Herweijer: "Ze hadden wel het idee dat er in de binnenstad van Rotterdam wel iets gedaan moest worden met archeologie, maar in die tijd gingen archeologen vooral op zoek naar hunebedden, grafheuvels en kastelen."

In overleg met de Rotterdamse stadsarchivaris Hazewinkel, het Rijksmuseum voor Oudheden en Bureau voor Monumentenzorg wordt er een plan gemaakt. In dat plan staat: 'we gaan een paar kastelen in of rond Rotterdam opgraven'.

De graafploeg begint in 1941 in de buurt van Station Hofplein. Daar zoeken de archeologen naar resten van Kasteel Weena. Er wordt niets gevonden. Vervolgens belanden ze vrij snel bij Bulgersteijn.

"Dat valt niet mee, het puin was wel geruimd maar de funderingen zijn niet verwijderd. Graafmachines hebben ze niet dus moet er met de blote hand beton gesloopt worden", weet Herweijer.

Met twintig man is er twee weken gehakt in het beton en dan is er resultaat: de eerste muur van Bulgersteijn komt tevoorschijn. Daarna volgen een trap, een kelder, een zijmuur en de gracht. Bulgersteijn is gevonden! De maanden worden de resten van het slot blootgelegd.

Tijdens de Nationale Archeologiedagen is er op zondag 16 oktober in Rotterdam een speurtocht door de Middeleeuwse stad. De tocht is te doen met een gratis app op de smartphone.