Melanie schrikt 's nachts wakker als mannen met bivakmutsen in Arkel de deur van haar Syrische buurman forceren

De arrestatie van de Syrische dertiger is het gesprek van de dag in Arkel, dat net 3400 inwoners telt. Vooral directe buurvrouw Melanie den Breejen-Van Soerland moet nog bijkomen van de schok. Zij werd rond 04:30 uur wakker van een soort slijpgeluid, vertelt ze. "Dat is wel even schrikken, ik zat direct rechtop in bed. Ik keek via een raam boven naar buiten en zag busjes in de straat. Mannen met bivakmutsen en kogelvrije vesten vielen bij de buurman binnen.” De buurman werd meegenomen en justitie nam gegevensdragers in het huis in beslag.

De verdachte woont sinds 2020 in Arkel. Hij vroeg in 2019 in ons land asiel aan en kreeg al snel een officiële status als vluchteling. Toen hij eenmaal een huis in Arkel had, voegden zijn vrouw en dochtertje zich bij hem. Vermoedelijk leefde het gezin teruggetrokken. Syrische mensen in de omgeving zeggen hem niet te kennen. Ook andere bewoners in Arkel kennen het gezin slechts oppervlakkig. “Ik bracht er wel eens speelgoed en hij was altijd met zijn kind in de weer”, zegt Meta Dulos die tegenover hem woont. Zij heeft niets van de inval meegekregen. “We staan hier echt versteld van, je verwacht dit gewoon niet.” Haar man Henk voegt toe dat de Syriër sinds kort 1 à 2 dagen in de week werkte. Bij het gezin kwam verder nooit iemand op bezoek. "Alleen een Nederlandse vrouw die af en toe kwam helpen en de Voedselbank."

Ook Bianca zag de man alleen in het voorbijgaan. Zijn dochtertje zat bij haar dochter in de kleuterklas. “Hij kwam over als een enorm lieve man. Heel zorgzaam en hij zei altijd hallo.” Buurvrouw Melanie kwam wel af en toe bij het echtpaar thuis, bijvoorbeeld toen onlangs het tweede kindje geboren werd, een zoontje. "De vrouw wilde ons graag de Syrische keuken laten proeven, dus die bracht eens in de zoveel tijd eten. Maar de deur bij elkaar platlopen deden we niet, de taalbarrière was te groot." Toch is dit wel het laatste wat de buurvrouw had verwacht. "We dachten echt dat dit vluchtelingen waren die hun land ontvlucht zijn vanwege alles wat in Syrië gebeurd is."

In het jaar dat de Syriër en zijn gezin in de Prinses Beatrixstraat in Arkel gingen wonen, kreeg het Team Internationale Misdrijven van de landelijke recherche informatie over hem binnen. Daarop is een onderzoek gestart dat ruim 2 jaar later tot zijn aanhouding heeft geleid. Justitie verdenkt de man ervan dat hij tussen 2013 en 2018 een hoge functie had bij terreurorganisaties Jabhat-al-Nusra en later bij Islamitische Staat. Hij zou chef van de Veiligheidsdienst zijn geweest in het zuiden van Syrië, in de omgeving van Yarmouk, een Palestijns vluchtelingenkamp buiten Damascus.

"De verdenking is dat hij vanuit zijn functie bij IS bijdroeg aan de oorlogsmisdrijven die de organisatie heeft gepleegd in Syrië." Concrete aanwijzingen dat de man oorlogsmisdrijven heeft gepleegd zijn er niet, zegt officier van justitie Mirjam Blom. Ze sluit niet uit dat die er nog wel komen. "Het onderzoek loopt nog."

Schrijver en journalist Brenda Stoter Boscolo gaat van het ergste uit. “Als deze man echt is wie justitie denkt dat hij is, dan heeft hij echt veel op zijn kerfstok. De veiligheidsdienst van IS was verantwoordelijk voor tal van arrestaties, onder meer van zogenaamde spionnen, journalisten en hulpverleners. Je kunt ook denken aan moord, kidnapping en aanslagen. Chef van die veiligheidsdienst was daarbij een serieuze functie.”

Ook al was het niet ongewoon, toch vindt de Rotterdamse het opvallend dat de Syriër in 2015 de overstap maakte van Jabhat-al-Nusra naar IS. "Zelfs onder leden van Jabhat-al-Nusra stond IS bekend als bijzonder wreed."

Stoter Boscolo schrijft al jaren over het lot van de Jezidi’s, de religieuze en etnische minderheid die sinds 2014 in Noord-Irak wreed wordt vervolgd door het IS-regime. Veel meisjes en vrouwen zijn verkracht en als slaven verhandeld door aanhangers van de terreurbeweging. “Zij werden overal in Syrië naartoe gevoerd en dus vermoedelijk ook naar Yarmouk. Met zo’n functie op het hoogtepunt van de genocide op de Yezidi’s moet deze man er van op de hoogte zijn geweest.”

Zijn aanhouding gaat volgens haar als een lopend vuurtje door de Jezidische gemeenschap in ons land. "Ik werd net nog gebeld door een contact die zei in shock te zijn. Zijn bangste vermoedens zijn uitgekomen. Voor hem is dit het bewijs dat mogelijk ook oorlogsmisdadigers in de vluchtelingenstroom zijn meegekomen naar Nederland."