Zacht winterweer verstoort de natuur: 'Het moet anders!'

"Het voorjaar lijkt haast al begonnen", zegt boswachter Lisa Wassenaar van Staatsbosbeheer tegen lokale omroep SCHIE. Voorzichtig zet ze stappen door de moerasachtige Schiedamse natuur in het recreatiegebied Poldervaart. De vogels fluiten luidkeels en verschillende bomen onthullen bloeiende knoppen: weinig karakteristiek voor deze tijd van het jaar. De boswachter benoemt dat een groot deel van de verstoorde natuur veerkrachtig is en niet zomaar zal verdwijnen.

Toch zullen veel soorten een boel nakomelingen mislopen, zoals vlinders. Plagen zullen het daarentegen juist goed doen: "De eikenprocessierups heeft wel kans op een grote opleving door dit weer." Ook is volgens haar het hooikoortsseizoen al heel vroeg van start gegaan, omdat bomen als de hazelaar nu al in bloei staan. Dat is weken eerder dan voorgaande jaren.

De imkers van Stichting BeeSerious maken zich zorgen. Ze zien de situatie van de bijen onder deze weersomstandigheden verslechteren. "We verwachten veel sterfte, ze hebben gewoon niet genoeg te eten", zegt Alwine van Winsen. De bijen denken nog dat ze voedsel binnen moeten halen ter voorbereiding van de winter, maar dat voedsel is niet meer te vinden. Ook sterven normaal gesproken parasieten en virussen in het bijennest door de kou, maar dat blijft nu uit.

Bijen zijn niet alleen voor de voedselwinning van mensen van groot belang, maar ook voor ecosystemen die andere dieren in leven houden. Als een schakel wegvalt lijdt de rest daar ook onder. Gevolg daarvan is volgens Van Winsen een waarschijnlijke "verschraling van de Schiedamse natuur".

De lokale afdeling van de Koninklijke Nederlandse Natuur Vereniging (KNNV) ziet dat ook andere dieren last hebben van het onvoorspelbare weer. Ieder jaar organiseren zij een paddentrek. Dat is een moment in het voorjaar waarbij padden worden geholpen met het oversteken van de weg als ze hun holletje uitkruipen om weer het water op te zoeken na een lange winterslaap.

"Dertig jaar geleden was de paddentrek in maart, nu is dat halverwege februari", zegt Geert van Poelgeest, voorzitter van KNNV Waterweg Noord. Zo’n verschil klinkt wellicht verwaarloosbaar, maar dat is het volgens hem niet: "De natuur bestaat uit allerlei processen die zoals ritmes in een symfonie samenlopen. Als één iemand in het orkest in een andere maat gaat spelen, gaat het fout." De padden verliezen veel energie bij het wakker worden en weer terugkeren naar hun winterslaap.

De bezorgde voorzitter gelooft niet dat de trend van warme winters door klimaatverandering kan aanhouden: "Dat kan niet, want het moet anders! Als dit zo doorgaat moeten de kinderen van mijn kleinkinderen verhuizen vanwege natte voeten." Helaas is de verandering van het klimaat moeilijk op lokaal gebied te verhelpen.

Schiedammers kunnen volgens hem wél wat doen voor de lokale natuur: "Wij zoeken nog vrijwilligers voor de paddentrek, mensen kunnen tegels uit hun tuin halen en rommelige hoekjes creëren met bladeren. Dat vinden padden en bijvoorbeeld egels erg fijn." Ook imker Alwine van Winsen benadrukt dat Schiedammers nog wel dingen zelf kunnen doen: "Zaai bijvriendelijke biologische bloemen."

Schiedam heeft sinds vorig jaar geen eigen ecoloog meer. Een groot gemis volgens de natuurliefhebbers: "De stadsecoloog is van groot belang, die ziet de verbanden", zegt de KNNV. Ook Staatsbosbeheer ziet de samenwerkingen met stadsecologen in diverse stegen als bevorderend voor de natuur. De gemeente Schiedam laat weten dat, hoewel ze geen stadsecoloog meer hebben, ze wel 'de kennis in huis hebben'. Bij gebrek aan deskundigheid worden onderzoeken extern uitgevoerd, aldus een woordvoerder van de gemeente Schiedam.