CRIMINALITEIT
Hoe criminelen jongens uit arme wijken ronselen om drugs uit containers in de haven te halen
29 januari 2023, 07:49 • 8 minuten leestijd
"Bilal, zet je beeld aan! Er is hier een vrouw die meer wil weten over drugs in de haven." Een jongen in een zwartglimmende winterjas roept door de telefoon naar zijn vriend. Maar die weigert zijn camera aan te zetten. "Je moet niet praten man. Laat gaan," klinkt het door de speaker. En dan hangt hij snel weer op. De jongen op straat reageert teleurgesteld: “Echt jammer mevrouw, hij wist alles over uithalen."
We staan voor de ingang van een supermarkt aan de Putsebocht in de Rotterdamse wijk Bloemhof. Het is een zonnige namiddag, veel mensen zijn buiten. Iets verderop spelen kleinere jongens in de pannakooi op het buurtplein. Moeders doen de laatste boodschappen voor het avondeten. Thuisbezorgers scheuren op hun scootertjes voorbij, weggedoken in hun jas.
Bloemhof is wat men een probleemwijk noemt: hangjongeren veroorzaken veel overlast en de afgelopen maanden zijn meerdere panden beschoten. Er wonen 150 nationaliteiten in vaak slecht onderhouden woningen. De armoede is groot.
Volgens burgemeester Aboutaleb is dit ook een wijk waar relatief veel drugsuithalers wonen. Daarom breng ik een bezoek aan deze wijk, op zoek naar de verhalen achter de uithalers. De problematiek rond deze groep leek vorig jaar iets af te nemen. Er werden minder jongeren in de haven opgepakt en het aantal in beslag genomen kilo's cocaïne daalde met een kwart. Toch zijn de afgelopen weken weer opvallend veel uithalers gearresteerd: bijna vijftig in totaal. Hoe worden ze geronseld? Wat verdienen ze? Is het werk gevaarlijk?
Drugsuithalers zijn jonge jongens die in opdracht van criminelen drugs weghalen uit zeecontainers. Ze klimmen over de hekken van terminals of liften mee met een vrachtwagenchauffeur om vervolgens een zeecontainer open te breken. Relatief veel uithalers worden geronseld in Rotterdam-Zuid, in West, Overschie en Schiebroek. Maar ze komen ook uit buurgemeenten en zelfs uit Amsterdam, Brabant en België. Vorig jaar zijn 251 jongeren opgepakt in de Rotterdamse haven, sommigen meerdere keren per jaar. Ze zijn gemiddeld begin twintig, maar er worden ook steeds vaker minderjarige uithalers opgepakt. De jongste was 14 jaar.
Uithalers houden over het algemeen hun mond uit angst voor represailles van hun opdrachtgever. Maar als ik een paar uur door de wijk loop, lijkt het alsof de verhalen op straat liggen. Aan het begin van mijn zoektocht word ik nog wel gewaarschuwd door een Marokkaanse kapper en een Turkse garagehouder. “De jongeren hier doen gekke dingen met messen en wapens. Ga niet met ze in discussie. Er is al twee keer bij mij ingebroken,” zegt de garagehouder.
Bij de Marokkaanse kapper duiken de klanten weg in een tijdschrift als ik de eigenaar naar de drugsproblematiek in de wijk vraag, De ruimte is vergeven van de sigarettenrook. Een tv staat hard aan. De kapper zelf wijst naar het beeldscherm en zegt: "Er wordt hier alleen over voetbal gesproken. Een verhaal krijgt u niet, ook niet op straat. De jongens die iets gedaan hebben keren niet terug in deze wijk."
Snel geld verdienen om boetes te betalen
Ook de jongen die telefoneerde met zijn vriend lijkt aanvankelijk niet heel loslippig. Maar de nieuwsgierigheid wint het en na wat aandringen barst hij toch los. “Het zijn de boetes mevrouw. Al die Thuisbezorgers met hun scootertjes krijgen boetes voor door rood rijden. En dan raken ze in paniek en willen ze snel geld verdienen om hun schulden af te betalen.”
Het ronselen van de uithalers gaat altijd via-via, weet hij. “Je wordt benaderd door iemand die je al uit de buurt kent of die jou via een ander kent. Het zijn vaak iets oudere jongens in dure kleren of met dure auto’s. Zij halen je over om ook mee te doen. Sommige jongens kunnen niet tegen die groepsdruk en gaan overstag.”
Hij zegt niets met de drugscriminelen te maken willen hebben, maar wel genoeg te horen en zien om me meer te kunnen vertellen. Over het respect dat de uithalers krijgen als ze met dure kleding rondlopen bijvoorbeeld. En over het aanzien dat ze daardoor krijgen bij de meisjes. “Je ziet het meteen als die gasten een klapper hebben gemaakt. Maar het is niks voor mij. Laatst had iemand zijn been gebroken toen de politie hem achterna zat. En hun kleding raakt beschadigd als ze over de hekken klimmen. Je komt er nooit ongeschonden uit."
‘Als je gepakt wordt, ben je alles kwijt’
Iets verderop, vlakbij de Dordtselaan, staat een man voor de ingang van een slijterij met een flesje bier in zijn hand. Hij is 29 jaar, heeft drie keer in de gevangenis gezeten en kent de meeste criminelen uit zijn wijk. Hij zegt het onomwonden. Ook hij weet opvallend veel over de methoden en opbrengsten van de ronselaars en uithalers.
Hij vertelt over leiders en volgers. En dat kinderen voor veel te weinig geld worden ingezet. "Die kinderen worden omgepraat en omgekocht. Sommigen willen er graag bij horen. Als je zwak bent, ga je nat. Maar als je geen issues met jezelf hebt, kun je makkelijk nee zeggen. Dat is je eigen keuze.”
Zijn eigen jeugd was anders dan die van de jongeren van nu, zegt 'ie. Hij voetbalde op straat, werd door zijn moeder in de gaten gehouden en ging soms ‘s avonds naar een club. "Toen werd in de wijk nog van alles georganiseerd. Dat is allemaal wegbezuinigd. Negen van de tien ouders weten tegenwoordig ook niet wat hun kind ‘s avonds doet. Er worden geen vragen meer gesteld over waar die Pradaschoenen of Gucci-tas van hun zoon vandaan komen. En anders verzinnen die jongens gewoon een smoes.”
Volgens de politie zijn drugsuithalers makkelijk te beïnvloeden jongeren die weinig te verliezen hebben. Ze komen uit een kwetsbaar gezin, met weinig toezicht en waardering thuis. De meesten hebben een migratieachtergrond, vaak ook een licht verstandelijke beperking. Ze hebben geen werk, een lage opleiding en/of schulden. Ze leven bij de dag, hebben weinig vertrouwen in de maatschappij en overheid en voelen zich aangetrokken tot een cultuur waarin criminaliteit wordt verheerlijkt.
De ronselaars verleiden de jongeren met een hoge beloning die vooraf wordt afgesproken en die kan oplopen tot vele tienduizenden euro’s. Eén blok (kilo) cocaïne levert volgens de man gemiddeld 30.000 euro op. Maar vaak worden veel meer blokken uit de containers weggehaald en dat levert dan ook een hogere premie op.
'Een chauffeur verdient 5 à 10.000 euro'
Uithalers krijgen volgens hem gemiddeld 20 à 30 procent van de opbrengst. De ronselaar krijgt meer: een percentage van de uithalers én een percentage van de opdrachtgever. De chauffeur die hen naar de haven brengt, verdient 5 à 10.000 euro. "En dan gaat er ook nog geld naar de omgekochte douanebeambte of havenwerker, degene die de auto heeft gestolen, de cokeversnijder, de witwasser etc. etc. Er zijn heel veel taken.”
Iedereen wordt in contanten uitbetaald met geld dat ligt opgeslagen in spookhuizen of achter de balie van een winkel, weet de ex-crimineel. “Maar als ze willen, kunnen ze ook in coke worden uitbetaald." De beloning voor de minderjarigen is veel lager. "Ik zie jongens van 14, 15 jaar hele domme dingen doen voor een paar duizend euro. Zij vinden dat veel geld, maar als ze daarna naar de Bijenkorf gaan en een hotel of vakantie boeken, dan is het geld snel op. Ik vind het echt jammer dat deze jeugd zo materialistisch is. Ze denken totaal niet na over de consequenties van hun daden.”
Drugsuithalers werken vaak in kleine groepen, maar er is ook weleens een groep van twaalf op een terminal betrapt. Ze kennen elkaar meestal niet. Ze worden op een afgesproken tijd in de stad opgehaald en met busjes afgezet in de buurt van een containerterminal. De opdrachtgever gaat niet mee de terminal op en communiceert met de leider van de uithalersgroep via een mobieltje. Dit mobieltje wordt kapot gemaakt zodra ze gesnapt dreigen te worden.
Er bestaat geen officiële functie-omschrijving voor een drugsuithaler, weet de bijna dertiger. De belangrijkste voorwaarde is dat je je mond kan houden bij de politie. "Daarom zijn het ook nooit meisjes. Die gaan praten als ze gepakt worden."
Je hebt een streepje voor als je goed kan klimmen en hard kan wegrennen. Op de terminal worden ze achterna gezeten door de beveiliging en de douane. En de uithalers moeten soms vier hoog in de containers klimmen om de drugs eruit te halen. "Dat doe je op adrenaline," weet de jongen voor de ingang van de supermarkt. "Eén gast wordt steeds teruggevraagd. Die heeft de hele haven uit zijn hoofd geleerd."
De klus lijkt relatief makkelijk, is zeer lucratief en heeft daarom een grote aantrekkingskracht op de jongeren. Maar het werk is zeker niet ongevaarlijk. "Twee jaar geleden was er nog een groep uithalers bijna gestikt in een hotelcontainer," herinnert de man voor de drankwinkel zich. Toch lijkt het gevaar thuis op Zuid misschien groter dan in de Rotterdamse haven, zegt hij. Want drugsbazen kennen geen genade voor wie zich niet aan de regels houdt.
‘Snitchen is een no go’
"Eruit stappen kan niet meer als je al te veel weet. Dan worden ze paranoia en gaan ze gekke dingen doen. Snitchen is een no go. En een blok cocaïne achterover drukken is helemaal not done. Dat gebeurt wel steeds vaker. Daarom zijn er de laatste tijd ook zoveel schietpartijen in de wijk. Elk blok heeft een stempel en de Colombianen weten je heus wel te vinden als je stiekem van ze gaat mee-eten."
Hij maakt geen geheim van zijn eigen verleden in de drugscriminaliteit, maar dat heeft hij naar eigen zeggen allemaal achter zich gelaten. "Ik heb geleerd van mijn fouten. Zeker nu ik twee kinderen heb wil ik niet meer in de verleiding komen. Als je gepakt wordt, ben je alles kwijt. Dat is het me niet meer waard."
En de jongen voor de supermarkt? Die draagt vandaag wel heel mooie gloednieuwe dure sportschoenen. Ik vraag hem toch nog maar eens of hij zelf echt geen uithaler is? "Nee mevrouw, ik ben vandaag jarig.” Sure, lach ik, “jij weet te veel”. Maar even later komt een vriend aanlopen en die schudt hem de hand: “18 jaar ben je nu toch?! Gefeliciteerd man."
