EENZAAMHEID

Arie Schilperoord stierf alleen maar gaat niet eenzaam het graf in: Rotterdamse dichters geven hem een laatste eer

De eenzame uitvaart van de heer Schilperoord
De eenzame uitvaart van de heer Schilperoord © Rijnmond
De ‘eenzame dode’ wordt vaak pas na een tijdje opgemerkt. Omdat de huur niet meer wordt betaald of omdat buren iemand al heel lang niet meer hebben gezien. De gemeente Rotterdam gaat dan op zoek naar nabestaanden, maar regelmatig komt het voor dat die er niet zijn. Of niets meer met de overledene te maken willen hebben. Dan worden de dichters van Stichting de Eenzame Uitvaart Rotterdam opgeroepen. Voor een laatste eer bij de teraardebestelling.
Vier dragers staan klaar bij de poort van begraafplaats Sint Laurentius in Crooswijk. Het wachten is op de rouwauto. Er wordt afscheid genomen van meneer Arie Jacob Schilperoord. Bij de poort heeft zich een klein gezelschap verzameld. Medewerkers van uitvaartorganisatie Dela Coetzee, een ambtenaar van de gemeente Rotterdam en drie dichters. Dit keer - heel uitzonderlijk - zijn er ook drie buren van meneer Schilperoord.
Zij hadden hun buurman al een tijdje niet gezien maar dat was niet ongewoon. Het was de huisbaas die aan de bel trok omdat er geen huur meer werd betaald. Op 5 november 2022 is de politie zijn woning binnengegaan.
Ik zie hem nog in de lift staan, netjes gekleed met zijn bruine aktetas op weg naar school.
bovenbuurvrouw Madelon

Maanden, soms jaren dood in huis

Gezien de staat van het stoffelijk overschot was er DNA-onderzoek nodig om zijn identiteit vast te stellen. Eind november was die achterhaald. Arie Jacob Schilperoord werd op 7 oktober 1952 geboren en is waarschijnlijk vóór zijn zeventigste of vlak erna overleden. De doodsoorzaak is onbekend.
Het kan maanden en heel soms jaren duren voordat een eenzame dode wordt opgemerkt. In de Jan Porcellisstraat in Rotterdam-West heeft een vrouw tien jaar dood in haar huis gelegen. Ze werd pas ontdekt vanwege werkzaamheden in de straat. Uit de stapel post bleek dat ze al tien jaar overleden was.
Uiteindelijk is er altijd een reden of vermoeden om een huis binnen te gaan. Dat gebeurt onder begeleiding van de politie. Die schakelt de gemeente in als er geen familie of nabestaanden te vinden zijn. Volgens de Wet op de Lijkbezorging is de gemeente dan verantwoordelijk voor een uitvaart.
De eenzame uitvaart van Arie Jacob Schilperoord

Gebroken met familie

Meneer Schilperoord heeft een zus, maar die wil niets meer met hem te maken hebben. Als verder niemand zich meldt of aanwezig wil zijn, worden de dichters ingeschakeld. Als eerste krijgt schrijver en dichter Bianca Boer een mailtje binnen. Zij trommelt een dichter van dienst op. Er zijn negen Rotterdamse dichters die om beurt uitvaarten bezoeken.
Eenzame uitvaarten vinden vaak ‘s ochtends vroeg plaats. Het is een korte en sobere ceremonie. Deze donderdagochtend is het koud. De vier dragers gaan met de kist op een rijdende baar voorop. Daarachter wandelt het gezelschap mee naar het graf terwijl de klokken luiden.
Dichter van dienst Rien Vroegindeweij
Dichter van dienst Rien Vroegindeweij © Rijnmond

Weinig bekend

Dichter van dienst op deze koude donderdagochtend is Rien Vroegindeweij. Meestal is er niet veel meer bekend dan naam, geboortedatum, sterfdatum en adres. Meneer Schilperoord woonde aan de drukke en levendige Nieuwe Binnenweg. "Waar hij woonde, viel me gelijk op. Je kan wonen in een straat waar van alles gebeurt, alle talen worden gesproken, veel restaurants zitten. En je gaat dan toch je eenzame eigen gang. Al of niet zelfgekozen."
Toevallig kent Vroegindeweij een buurvrouw uit de flat van meneer Schilperoord en zo leert hij de overledene iets beter kennen. Maar niet veel beter.
Je kan wonen in een straat waar van alles gebeurt en je toch teruggetrokken je eigen gang gaat.
Dichter van dienst Rien Vroegindeweij

Teruggetrokken

Meneer Schilperoord was een stille en teruggetrokken man. Hij maakte wel eens een praatje maar meestal hield hij dat af. “Soms ontstond er een praatje, maar daar zat hij niet echt op te wachten”, vertelt bovenbuurvrouw Madelon.
Hij zag er altijd picobello uit. "Ik zie hem nog in de lift staan, netjes gekleed met zijn bruine aktetas op weg naar school.” De bovenbuurvrouw is ooit bij hem binnen geweest en was toen verrast hoe tiptop opgeruimd zijn huis was.

Spionage

Eén keer was er een vreemd voorval. Een overbuurman had briefjes bij de flatbewoners door de bus gedaan omdat hij bespioneerd werd en hij wist niet door wie. Het veroorzaakte onrust in de flat en uiteindelijk gaf meneer Schilperoord toe dat hij de bespieder was. Hij verdacht zijn overbuurman van louche praktijken omdat die continu achter zijn computer zat.
De laatste tijd zagen de buren hem nauwelijks. "Ik zag hem bijna nooit meer en de laatste keer zag hij er echt heel slecht uit. Toen dacht ik wel: wat zou er aan de hand zijn?”
De uitvaart van meneer Schilperoord laat lang op zich wachten, bijna drie maanden na het vinden van zijn lichaam. Waarschijnlijk is hij op een stapel terecht gekomen en heeft 'ie een tijdje ‘vergeten’ in het mortuarium gelegen.
Rien Vroegindeweij draagt gedicht voor
Rien Vroegindeweij draagt gedicht voor © Rijnmond

Dichten voor eenzame doden

Sinds de zomer van 2022 worden er weer gedichten voorgedragen bij de eenzame uitvaarten. Het heeft een paar jaar stilgelegen maar de gemeenteraad in Rotterdam wenste een doorstart. Het lijkt steeds vaker voor te komen dat mensen alleen en eenzaam sterven. Dit jaar hebben er in Rotterdam al twee eenzame uitvaarten plaatsgevonden.
Een aantal heeft kinderen of zijn meerdere keren getrouwd geweest. Er is dan iets voorgevallen tijdens het leven en we weten niet wat dat is. Dat is treurig.
Dichter Bianca Boer
De eenzame doden hebben allemaal een eigen verhaal, maar leefden afgezonderd en hadden niet veel mensen om zich heen. "Een aantal heeft kinderen of zijn meerdere keren getrouwd geweest. En toch zien al deze mensen af van het op hun schouders nemen van de begrafenis. Er is dan iets voorgevallen tijdens het leven en we weten niet wat dat is. En dat is treurig”, zegt Bianca Boer. "Ze krijgen nu wel een waardig einde."
De directe buren van meneer Schilperoord houdt het ook bezig dat iemand zo dichtbij eenzaam en alleen kan sterven. "Ongelooflijk en triest. Toch fijn dat er met een mooi gedicht van Rien Vroegindeweij een laatste eer aan hem wordt bewezen”, zegt buurvrouw Madelon.
Bij de teraardebestelling van de heer Arie Jacob Schilperoord, op donderdag 26 januari 2023, door Rien Vroegindeweij
Het was even zoeken wie u was,
want al woonde u in een straat
waar alle talen worden gehoord,
de wereldkeuken wordt gekookt
waar men gezamenlijk uit eten gaat,
men toch zijn eigen grenzen trekt.
Het kan zijn dat iemand iets zei
in de flat waar u dagelijks in
en uitging, een groet in de hal,
een kort gesprek in de lift
dat men dacht wie is die man
die zo stil zijn eigen gang gaat.
Misschien stond u op achterstand
en kwam de huisbaas vaker langs.
U wist al dagenlang nergens van.
De deur bleef dicht. Tot de slotenmaker
kwam en het bevoegd gezag.
Dat vaststelde wie u was:
Ach. Aarde, ontvang uw gast, vredig
en in rust, op deze koude winterdag.
Op de graven van de eenzame doden in Rotterdam komt een grafsteen met naam, geboorte- en sterfdatum. Voor tien jaar koopt de gemeente de grafrechten af. Daarna wordt het graf geruimd tenzij zich alsnog nabestaanden melden. De gedichten van de eenzame uitvaarten zullen voortaan - onregelmatig - in De Havenloods worden gepubliceerd. Ook staan ze op de website van dEUR.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl