MUZIEK

Bij de Rotterdamse Artiesten Club zijn ze in de war over hoelang de club bestaat, maar in ieder geval lang genoeg voor een feestje

Bestaat de Rotterdamse Artiesten Club nu 37 of 38 jaar?
Bestaat de Rotterdamse Artiesten Club nu 37 of 38 jaar? © Rijnmond
Het klinkt een beetje raar, als vereniging je 38-jarig bestaan vieren. Niet echt een mooi rond getal. Maar ja, de geplande viering van het 35-jarig bestaan in 2020 viel in het water door corona. En de twee jaren daarop kon er ook geen feestje worden gevierd. Dus dan maar uitpakken bij het 38-jarige bestaan van de Rotterdamse Artiesten Club (RAC). Dat werd van de week gedaan met een diner en optredens in restaurant Vers in de Gerard Goossenflat in Rotterdam-Ommoord, sinds kort het onderkomen van de artiesten-op-leeftijd plus belangstellenden.
Het is al opmerkelijk om het 38-jarig bestaan van je club te vieren, maar er is ook nog eens iets misgegaan in de geschiedschrijving. De RAC is namelijk niet in 1985 maar in 1986 begonnen, waarmee de club nu 37 jaar bestaat en niet 38.
Goochelaar John Anders houdt de presentielijst bij tijdens het recente jubileum van de Rotterdamse Artiesten Club.
Goochelaar John Anders houdt de presentielijst bij tijdens het recente jubileum van de Rotterdamse Artiesten Club. © Roland Vonk
Het begon allemaal in Café Electric aan de Jonker Fransstraat in Crooswijk. In zijn herinnering zat zanger Henk Numeijer (85 inmiddels) daar een keer aan de bar met collega-zanger Jaap Plugers, beter bekend als Jacky van Dam (1938-2021), én met accordeonist Theo Vriethoff (1930-2010). Ze hadden het over het vak. En dat er geen plek was om met artiesten samen te komen. Een plek waar je bijvoorbeeld schnabbels kon uitwisselen en liedjes van elkaar kon leren. Henk: “Jaap Plugers en ik werkten allebei met Jaap Valkhoff en het was wel handig om nummers met elkaar door te nemen.”
Kort nadat het idee voor een artiestenclub ontstaat, is daar al de eerste bijeenkomst.
Zanger en accordeonist Henk Numeijer (85) is al bij de RAC sinds de oprichting in 1986. Hij heeft een hele serie platen en plaatjes gemaakt, onder zijn eigen naam en onder de naam Rotterdamse Henkie, én samen met Jaap Valkhoff.
Zanger en accordeonist Henk Numeijer (85) is al bij de RAC sinds de oprichting in 1986. Hij heeft een hele serie platen en plaatjes gemaakt, onder zijn eigen naam en onder de naam Rotterdamse Henkie, én samen met Jaap Valkhoff. © Roland Vonk

Crematies en begrafenissen

Op 6 januari 1986 komen maar liefst zeventig artiesten samen in Café Electric om door de muziek van onder anderen saxofoniste Annie van ’t Zelfde heen te praten. Verslaggever Hans Soeters van het Rotterdamsch Nieuwsblad is erbij en hij tekent uit de mond van initiatiefnemer Theo Vriethoff nóg wat argumenten op voor een maandelijkse samenkomst van Rotterdamse artiesten. Er zijn wel zulke clubs in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Hilversum. Waarom niet in Rotterdam? En Vriethoff is het zat om zijn collega’s "alleen maar tegen te komen bij crematies en begrafenissen”.
Het ontstaan van de RAC op 6 januari 1986, en het clubblad Raccer door de jaren heen.
Het ontstaan van de RAC op 6 januari 1986, en het clubblad Raccer door de jaren heen. © Roland Vonk
Henk Numeijer, de enige van het eerste uur die nog over is, weet te vertellen dat die bijeenkomsten in Electric meteen enorm veel volk trekken. De hele buurt komt kijken. De ‘club’ puilt het café uit.

Zwerftocht

Na de officiële oprichting van de RAC begint een zwerftocht door de stad. De artiestenclub verkast eventjes naar Porto Bello aan de Kruiskade en kan al snel een fijne grote ruimte betrekken in party- annex biljartcentrum Groot Weena aan de Kipstraat, een ruimte die wordt aangekleed met oude artiestenfoto’s. In 1998 trekt de RAC noodgedwongen van de Kipstraat naar een minder gezellige ruimte in gebouw De Kubus in de Spaansepolder. In 2001 dient zich restaurant De Keizershof aan, waar de RAC lang blijft. Uiteindelijk gaat het via een sociëteitsruimte aan de Anatole Franceplaats naar restaurant Vers onderin de Gerard Goosenflat, waar dus van de week dat (abusievelijke) 38-jarig bestaan werd gevierd.
Een volle bak in restaurant Vers in de Gerard Goossenflat in Rotterdam-Ommoord bij het diner voor het 38-jarig bestaan van de Rotterdamse Artiesten Club.
Een volle bak in restaurant Vers in de Gerard Goossenflat in Rotterdam-Ommoord bij het diner voor het 38-jarig bestaan van de Rotterdamse Artiesten Club. © Roland Vonk

The Beatles

Ikzelf, Roland Vonk, heb kennis gemaakt met de RAC in de tijd van Kipstraat. En ik ben, meegenomen door accordeonist Thijs de Wijs (1922-2004), in 2003 lid geworden van de RAC, waarna ik menige avond in De Keizershof heb bijgewoond. Op maandagmiddagen werd er steeds muziek gemaakt in een kelderruimte van het restaurant, de laatste maandag van de maand was er ’s avonds een grotere bijeenkomst in het restaurant boven met meer mogelijkheid tot converseren. Waar het mij om ging.
Twintig jaar geleden wemelde het bij de artiestenclub nog van de oudere dames en heren die de glorietijd van het Nederlandse variété hadden meegemaakt. Het hele circuit van feestavondjes van personeels- en buurtverenigingen dat floreerde vóór de opkomst van de televisie en vóór de opkomst van de jongerencultuur van de jaren zestig met de daarbij behorende muziek.
Zanger, pianist, accordeonist en liedjesmaker Paul Clifton (85) is al zo'n dertíg jaar lid en bezoeker van de RAC. Hij stamt uit een muziek- en horecafamilie. Meerdere van zijn liedjes zijn door anderen op de plaat gezet.
Zanger, pianist, accordeonist en liedjesmaker Paul Clifton (85) is al zo'n dertíg jaar lid en bezoeker van de RAC. Hij stamt uit een muziek- en horecafamilie. Meerdere van zijn liedjes zijn door anderen op de plaat gezet. © Roland Vonk

Polderglamour

Zelf vind ik die periode zo aardig doordat die ook ruimte bood aan allerlei halve amateurs en krabbelaars. Er zaten geweldige artiesten tussen, houd me ten goede, maar hier en daar was voor mijn gevoel ook sprake van een sympathiek soort huis-tuin-en-keuken amusement, van polderglamour. Wat mooie verhalen heeft opgeleverd. Verhalen uit een voltooid verleden tijd.
Ik had ook weleens het gevoel dat ik bij de RAC terechtkwam in een soort Beatles-slachtoffergroep, want heel wat van die variété-artiesten hebben begin jaren zestig - met de opkomst van de beat - een punt achter hun podiumbestaan moeten zetten om zich te melden bij de ‘burgermaatschappij’. Zo ook Thijs de Wijs. Hij werd in 1964 bedrijfsleider bij diverse bioscopen in Rotterdam.

Identiteit

Eenmaal gepensioneerd werd dat vroegere muziekverleden weer belangrijker voor Thijs. Het muzikantenbestaan van weleer ging weer een groter deel van zijn identiteit uitmaken. Voor mijn gevoel speelde dat bij andere vroegere artiesten uit het variété ook. Dat kun je sneu vinden, dat mensen hun identiteit ontlenen aan iets dat ze lang, lang geleden hebben gedaan, maar ik begreep het wel. Ze waren onderdeel geweest van iets bijzonders, een tijd lang hadden ze de artiest kunnen zijn die ze diep van binnen nog steeds waren, en ze hadden gewerkt met allerlei mensen die dankzij de overstap naar de televisie wél bij het grote publiek bekend waren geworden. Denk aan André van Duin, Rudi Carrell en Tony Eyk. Die eerste heeft zich ook opgeworpen als ‘beschermheer’ van de RAC, de laatste twee heb ik weleens voor de camera van Stads TV Rotterdam gehad bij het vijfjarig bestaan van de club.
Zanger Kees Nouwen (91) heeft jaren opgetreden als lid van het Zuid-Amerikaanse kwartet en later trio Los Cobanos. Mag nog graag de microfoon pakken om bij de huisband van de RAC wat liedjes in het Portugees en Spaans te vertolken.
Zanger Kees Nouwen (91) heeft jaren opgetreden als lid van het Zuid-Amerikaanse kwartet en later trio Los Cobanos. Mag nog graag de microfoon pakken om bij de huisband van de RAC wat liedjes in het Portugees en Spaans te vertolken. © Roland Vonk
Via de RAC en via Thijs de Wijs heb ik nog kunnen kennismaken met de mannen van De Spelbrekers, met accordeonist Tom van Vliet, met violist John Paay, met goochelaar Eddy Schuyer en zijn vrouw Babs, met accordeonisten Arie Valkhoff, met conferencier Rens van Dorth, Wijnand Grimminck, goochelaar Jan Op ’t Hof, Coby Binnendijk, drummer Bennie Bosman, de mannen van de Melody Makers, Luut Buijsman, Herman en Janet Dane, Simon Rosman, Jonny van Swieten, enzovoort enzovoort. De RAC was voor mij een soort vijver om in te vissen voor radioprogramma’s en geschreven verhalen. Op soosavonden kon ik mensen uithoren, en bij menigeen ben ik in de loop der jaren ook thuis geweest.
Mijn vrouw is weleens met me mee geweest naar zo’n avondje in de Keizershof, en naderhand zei ze dat het opvallend was hoe ik daar als een soort Sinterklaas werd onthaald. Menigeen wilde iets aan me kwijt. Aandacht is een groot goed.

Gemiddelde leeftijd

In de loop der jaren heb ik de vijver van het oude variété helaas wel steeds leger zien worden. Zo gaat dat nou eenmaal. In de Keizershof hadden allerlei groepjes mensen hun vaste tafeltje, en heel wat keren zag ik dat ergens een gat was gevallen. Was Arie omgevallen, of Jan, en dan kwam zijn vrouw ook niet meer. Aanwas van jongere artiesten was er maar mondjesmaat. Het zou me niet verbazen als de gemiddelde leeftijd van de leden van vandaag boven de 75 ligt. En dat zijn dan - voor zover het nog om artiesten gaat - mensen die pas in ‘het vak’ zijn begonnen toen dat variété al op z’n end liep, eind jaren vijftig.
Pianist en accordeonist Peter Steijaart (79) heeft allerlei artiesten begeleid in het schnabbelcircuit, en hij speelde 33 jaar met het amusementsorkest The Dutch Comets. Tot zijn vijftigste deed hij dat naast zijn werk bij de bank,  de ABN.
Pianist en accordeonist Peter Steijaart (79) heeft allerlei artiesten begeleid in het schnabbelcircuit, en hij speelde 33 jaar met het amusementsorkest The Dutch Comets. Tot zijn vijftigste deed hij dat naast zijn werk bij de bank, de ABN. © Roland Vonk
Toen de oude variété-artiesten zo’n beetje ‘op’ raakten bij de RAC, heb ik mijn lidmaatschap er maar aangegeven. De muziekmiddagen en -avonden voorzagen vast in een behoefte, zeker voor de mensen die zelf optraden, maar voor mij viel er niet zo veel meer te halen. Ik had ook het idee dat over niet al te lange tijd de laatste het licht uit kon doen.
Ted Koninkx, Peter de Koning en Pieter Ubbels van het Trio De Flamingo's vermaken de leden en donateurs van de Rotterdamse Artiesten Club.
Ted Koninkx, Peter de Koning en Pieter Ubbels van het Trio De Flamingo's vermaken de leden en donateurs van de Rotterdamse Artiesten Club. © Roland Vonk
Dat einde is voorlopig uitgesteld door ook niet-artiesten toe te laten, als donateur. De club telt nu iets van honderd leden en honderd donateurs. Maar de leeftijd van de donateurs geeft - althans mij - ook geen heel groot vertrouwen in de toekomst. Of, nou ja, misschien wordt de RAC uiteindelijk een soort gezelligheidsvereniging voor ouderen, met een huisbandje.

Maria Goos

Waar ik wel muziek in zie, is een idee dat acteur John Buijsman ooit heeft aangekaart bij de geweldige scenarioschrijfster Maria Goos. Een tv-serie over oude variété-artiesten die zich hebben verenigd in een club. Bij een jubileum van de RAC is Maria ook een keer komen kijken, en bij die gelegenheid heb ik met haar gesproken over het idee. Maar ik geloof dat ze het nog niet voor zich zag. Ik neem de vrijheid om hier een paar min of meer dramatische elementen van zo’n mogelijke serie te schetsen, ontleend aan de werkelijkheid.
Gastoptreden van jongleur David Severins tijdens het recente feestje van de RAC in restaurant Vers in de Gerard Goossenflat in Rotterdam-Ommoord.
Gastoptreden van jongleur David Severins tijdens het recente feestje van de RAC in restaurant Vers in de Gerard Goossenflat in Rotterdam-Ommoord. © Roland Vonk
De artiestenclub heeft een huisband met een min of meer vaste bezetting. Als de drummer ziek wordt, neemt een ander zijn plek in. Als de eerste drummer is hersteld, wil die zijn plek terug. Maar zijn vervanger heeft het net zo naar zijn zin. De plek delen, dan? Voor de inmiddels herstelde drummer geen denken aan. Hij pakt zijn spullen, gaat naar huis, zegt zijn lidmaatschap op en laat zich nooit meer zien.
Onder de zangers van de club heb ik in de loop der jaren ook wel iets van competitie en geldingsdrang bespeurd. Menigeen wíl nog zo graag, en heeft de neiging twee nummers te lang door te gaan als 'ie de microfoon heeft weten te bemachtigen. Wat iets aandoenlijks heeft. Er lopen sowieso een hoop lieve mensen rond bij de RAC.
Gelauwerd goochelaar en voormalig voorzitter van de RAC Paul Morak (86) heeft veel opgetreden aan boord van schepen van de Holland Amerika Lijn, en in Duitsland, Oostenrijk en Nederland, maar nu bouwt hij een beetje af.
Gelauwerd goochelaar en voormalig voorzitter van de RAC Paul Morak (86) heeft veel opgetreden aan boord van schepen van de Holland Amerika Lijn, en in Duitsland, Oostenrijk en Nederland, maar nu bouwt hij een beetje af. © Roland Vonk

Voorzitter opgestapt

Binnen het bestuur van de club ontstaat op zeker moment bonje. Uitkomst van de hoog oplopende gemoederen: de voorzitter stapt op en begint met een paar leden een eigen club. Zoiets is gebeurd in 1990. In het clubblad van die tijd staan enorm formele brieven afgedrukt van vertrekkend voorzitter Jack Hölzken enerzijds en de rest van het bestuur anderzijds. Wat er nou precies speelt staat er niet in, maar in zijn opzeggingsbrief spreekt Jacques van ‘ongemotiveerde kritiek en achterklap’. Navraag kan ik niet meer doen. Alle betrokkenen zijn aangeschoven in het grote orkest daarboven. En mijn eigen herinnering laat me in de steek.
Ik weet wel dat Jacques na dit hele gedoe, mét zijn toenmalige vrouw Toos - een gewéldige accordeonist trouwens - en Coby Binnendijk en Henk Meijer, de NAR is begonnen, de Nederlandse Artiesten Reünie, met steeds op de eerste dinsdag van de maand een gezellige avond in een bovenzaaltje van het Plaswijckrestaurant. Waar ik ook weleens bij ben geweest.
De NAR is geen club met leden en contributie. Op die maandelijkse avonden worden wel lootjes verkocht voor gesponsorde prijzen. En Clown Bassie - Bas van Toor - betaalt meen ik de zaalhuur. Voordeel voor hem: niemand houdt hem meer tegen als hij mondharmonica wil spelen, wat bij de RAC wél eens is gebeurd. In het logo van de NAR is ook een clown te zien.
Een enkele keer vallen de laatste maandag van de maand en de eerste dinsdag van de volgende maand precies na elkaar. Dan zien allerlei oud-artiesten elkaar twee avonden achtereen bij twee min of meer concurrerende clubs. Als de NAR een stille dood sterft, zijn de initiatiefnemers aanvankelijk niet meer welkom bij de RAC. Maar na een tijdje weer wel. In een tv-serie zie ik hierbij een Bert Haanstra-achtige dorpsrivaliteit en verzoening.

Zwaar opgemaakt

Op avonden van de artiestenclub komen steeds twee oudere zangeressen die voor mijn gevoel concurreren om de aandacht. Diana West en Mitsey Smeekens. Allebei in mooie kleren, zwaar opgemaakt, allebei aan een eigen tafel met hun entourage. In mijn herinnering had de één er de smoor in als de ander ging zingen bij het huisorkest of anderszins meer aandacht kreeg, maar volgens de geraadpleegde drummer Bennie Bosman viel het met hun rivaliteit wel mee, en was die er eerder tussen Mitsey en Annie de Reuver. Het lijkt me in elk geval een mooi gegeven om in een tv-serie uit te vergroten.
Diana West - zus van de geslaagde zakenman Tom Westermeijer - vergeleek ik in gedachten ook altijd met Elizabeth Taylor. Ze had iets van die air, iets van die statuur. Thuis ook, in haar luxe flat met hoogpolige witte vloerbedekking. Op de radio heb ik haar eens ‘meer een fenomeen dan een zangeres’ genoemd. Daarna heeft ze me een tijd niet meer aangekeken.
Zanger en accordeonist Jan Jansen (77) was er in het eerste jaar van de RAC in Café Electric al bij. Verbleef vanaf 1996 25 jaar in Benidorm om daar zes avonden per week Nederlandse en Engelstalige liedjes te zingen voor Nederlandse overwinteraars.
Zanger en accordeonist Jan Jansen (77) was er in het eerste jaar van de RAC in Café Electric al bij. Verbleef vanaf 1996 25 jaar in Benidorm om daar zes avonden per week Nederlandse en Engelstalige liedjes te zingen voor Nederlandse overwinteraars. © Roland Vonk

De zus van

Van Sjaan Reys kun je ook een mooi personage maken in een tv-serie. Sjaan Reys, zus van de veel bekendere Rita Reys. Alleen: waar Rita het hoog in de bol had, en niks van haar volkse afkomst wilde weten, was Sjaan helemaal haar Crooswijkse zelf. Ik zat een keer aan tafel met Sjaan en haar man - de begenadigd accordeonist Tom van Vliet, die ik érg graag mocht - en het gesprek kwam over iets naars dat was gebeurd. Hoe had dat nou zo kunnen passeren? Ja, zei iemand, dat hebbie nou eenmaal. Een ander: dat is het lot. Een derde: dat is Gods wil. Commentaar van de enigszins aangeschoten Sjaan op die laatste persoon: “Nou, dan is God een lul. God is gewoon een lul.”
Heb ik nog heel vaak aan moeten denken.
De accordeongroep die uit de RAC is voortgekomen, lijkt me ook geknipt voor de serie. Negen accordeonspelende leden van de club die samen, gestoken in kapiteinsuniformen à la The Three Jacksons, gaan optreden onder de naam The Old Stars. Ook hier weer een scheuring, sterfgevallen, ingekrompen tot kwartet en toen het doek.
Aan het eind van The Old Stars heb ik zelf ook nog een heel kleine bijdrage geleverd. Ik ging een keer wat bladmuziek ophalen bij Arie Valkhoff in Zevenkamp. Toen ik er was, vroeg hij me of ik misschien meteen even kon helpen om zijn accordeon in de berging van de flat te zetten. Later begreep ik dat hij zijn instrument niet meer kon tillen, en dus niet meer bespelen. Dit was de laatste gang van zijn accordeon. Kort daarvoor had hij zijn collega’s van The Old Stars laten weten dat het niet meer ging.

Allemaal dood

Ook een punt: het aantal leden van de artiestenclub daalt gestaag. De voorzitter: “Wat moet ik doen? Ze gaan allemaal dood.” Als het zo doorgaat, sterft de club met de oudere leden uit. Dan toch ook maar belangstellenden toelaten, als donateur? Voor het voortbestaan van belang, maar het maakt de spoeling van artiesten nóg dunner. De voorzitter die tégen donateurs is ruimt het veld, een nieuwe voorzitter hakt de knoop door: ook belangstellenden mogen erbij. De vorige voorzitter, nog steeds lid, blijft het ermee oneens.
De hondjesact van het Rotterdamse variété-fenomeen Grace Maddy: ook een mooi dramatisch hoogtepunt in de serie. Grace op leeftijd heeft nog steeds hondjes, ze doet er nog steeds een act mee, alleen luisteren de hondjes inmiddels niet meer zo goed naar haar. Ze dribbelen alle kanten op. De act loopt grandioos in de soep.

Contrabas op de fiets

En dan ook graag het tafereel dat ik ooit hoorde van een amateur-contrabassist uit de tijd van de hawaiianbandjes. Hij had les aan de Melodia Muziekschool in Spangen, waar hij steeds op de fiets naartoe ging, vanuit Noord. Mét zijn contrabas. De bas recht overeind, rustend op een van zijn voeten. Alleen was het fietserstunneltje onder het spoor waar hij doorheen moest nét te laag om te blijven trappen. In de hoogste trapstand zou de kop van de contrabas tegen het plafond van het tunneltje komen. Dus moest hij vóór het ingaan van de tunnel zo’n vaart hebben dat hij zonder te trappen, en met de voet waarop de contrabas rustte in de laagste stand, het eind zou halen.
Ik zie het allemaal voor me. Nou Maria Goos nog. En vrienden van de RAC, na het 38-jarig bestaan op naar het veertigjarig bestaan! Ook al duurt dat nog drie jaar.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl