FOTOGRAFIE

Jan Henderik maakte duizenden foto's, maar krijgt na zijn dood pas de waardering die hij verdient

Dochter Marleen Deiters-Henderik met familiezelfportret.
Dochter Marleen Deiters-Henderik met familiezelfportret. © Tara Lewis
Het werk van de Rotterdamse fotograaf Jan Henderik is voor het eerst beschikbaar voor een groot publiek. Vanaf woensdag exposeert Hugo Borst in zijn galerie Weisbard een selectie foto’s én verschijnt het bijbehorende overzichtsboek.
In Weisbard zijn Hugo Borst en Jans dochter Marleen Deiters-Henderik druk bezig met de laatste voorbereidingen van de expositie. Het werk aan de muur is veelzijdig. In de jaren ’60, ’70 en ’80 was Henderik een veelgevraagde fotograaf voor tijdschriften en reclames. Daarnaast maakte hij vrij werk, van reportages in het buitenland, straatfotografie tot portretten van zijn eigen gezin: zijn muze en vrouw Lenie en dochter Marleen.

Honderden duizenden foto's

Dat omvangrijke oeuvre beslaat honderden duizenden foto’s, minutieus gearchiveerd door Henderik zelf. Hij overlijdt in 2018 en in 2020 sterft onverwachts zijn weduwe Lenie op oudejaarsdag. Dochter Marleen Deiters-Henderik: “Zijn werkkamer was nog precies zoals hij het had achtergelaten. Ik zag hem nog zo zitten achter zijn computer.”
Aan Marleen de zware taak om het huis van haar ouders leeg te halen. “Ik wist niet wat ik met zijn archief aan moest, alle foto’s, dia’s en negatieven. Dat was zijn levenswerk.” Ze belt fotograaf Vincent Mentzel, een vriend van haar vader met een groot netwerk.”

Meteen verkocht

Vincent vraagt in eerste instantie of het Fotomuseum interesse heeft. “Die konden op internet weinig over hem vinden dus vonden het niet zo spannend.” Gemeentearchivaris Jantje Steenhuis is wél meteen benieuwd en vier dagen later komt Wanda Waanders, het hoofd acquisitie fotografie langs om zelf naar de foto’s te kijken. Marleen: “Ze was meteen verkocht.”
Atelierhouder Hugo Borst van galerie Weisbard voor twee foto's van Jan Henderik.
Atelierhouder Hugo Borst van galerie Weisbard voor twee foto's van Jan Henderik. © Tara Lewis
Zo ontstaat een clubje mensen dat samen nadenkt over het toegankelijk maken van zijn oeuvre en hem zo aan de vergetelheid te onttrekken. Ook Hugo Borst sluit aan en al snel ontstaat het idee om ook een expositie met zijn werk te maken. Hugo: “We hebben eindeloos vergaderd bij Marleen thuis, maar al snel wisten we dat we aan de expo ook een boek wilden koppelen. Alleen het oeuvre van Jan is zo breed dat het enorm ingewikkeld was om te kiezen. Gaan we thematisch te werk, richten we ons op één ding?”

Eclectische mix

Uiteindelijk wordt het een eclectische mix. Van een serie campagnefoto’s voor abortusstichting Stimezo, tot flamboyante modefoto’s en bijzondere cibachrome-afdrukken met kleurrijke foto’s uit Marokko. Marleen: “Nadat mijn vader een paar jaar voor het beroemde Rotterdamse reclamebureau Lintas had gewerkt, nam hij ontslag en kocht hij een Citroën 2 CV waarmee we twee grote reizen hebben gemaakt naar India en Marokko.” Zij is dan vier jaar oud. “Ik ben heel vrij opgevoed, maar voelde me altijd heel beschermd. Mijn ouders vonden daarin de perfecte balans.”
Campagne Jan Henderik voor abortusstichting Stimezo
Campagne Jan Henderik voor abortusstichting Stimezo © Tara Lewis
Als fotograaf was haar vader een ‘pietje precies’, een echte perfectionist. “Hij wilde alles zelf doen, kon niet delegeren. Als iets niet helemaal klopte deed hij het de volgende dag opnieuw.” Volgens Vincent was Jan een nieuwsgierige man. “Altijd met de camera op stap en op zoek naar ongewone situaties.”

Postume aandacht

Marleen denkt dat haar vader de postume aandacht fantastisch had gevonden. “Maar ook moeilijk. Hij was heel bescheiden.” Dat is meteen een reden dat het werk nu pas de waardering krijgt die het volgens velen verdient. “Vincent Mentzel heeft mijn vader weleens voorgesteld om te kijken of hij een overzichtstentoonstelling kon organiseren, maar daar werd hij heel paniekerig van. Hij vond zijn werk daar veel te versnipperd voor.”
Er is eens gevraagd of hij alle partijprominenten van de VVD wilde fotograferen. Na een paar slapeloze nachten heeft hij dat toch niet gedaan.
Marleen Deiters-Henderik
Fotograaf Vincent Mentzel en dochter Marleen Deiters-Henderik bladeren door het werk van Jan Henderik.
Fotograaf Vincent Mentzel en dochter Marleen Deiters-Henderik bladeren door het werk van Jan Henderik. © Tara Lewis
Zelf noemt ze het liever: veelzijdig. Hugo: “En ik noem het eclectisch.” Vincent vindt zijn werk een belangrijk tijdsbeeld. “Ze laten zien hoe reclamebureaus in die tijd werkten, de lol die ze hadden en de humor die er in de campagnes zit. Zijn werk was ook écht, die beelden van Stimezo zou je vandaag nog kunnen maken. Alleen hij was niet bezig met zelf op de voorgrond treden, hij wilde juist altijd anderen een zetje geven.”
Jan Henderik werkte voor veel grote bedrijven zoals Van Nelle en Unilever, maar was ook zeer geëngageerd. Marleen: “Er is eens gevraagd of hij alle partijprominenten van de VVD wilde fotograferen. Na een paar slapeloze nachten heeft hij dat toch niet gedaan.”

Zelf afgedrukt

Twee jaar na de eerste plannen is het werk van Jan Henderik eindelijk te zien. Op een enkele foto na zijn het allemaal de originele afdrukken. Hugo: “Alle zwart-wit foto’s heeft hij zelf afgedrukt, bij de kleurenfoto’s stond hij er meestal naast.”
In een vitrine liggen enkele iconische omslagen van tijdschriften waarvoor Jan Henderik fotografeerde. Zo won hij de wedstrijd voor de omslag van de allereerste Viva. Vincent: “Ed van der Elsken had het nakijken.”
De expositie Jan Henderik Fotografie, Originals is van 8 februari tot en met 26 maart te zien bij galerie Weisbard. Kijk voor openingstijden op de website. Het boek is te bestellen bij uitgeverij Hannibal en te koop bij galerie Weisbard.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl