MUZIEK

Opa Jur vierde het leven dansend op straat, totdat een snikhete zondag in juli hem fataal werd

De markante oudere danser tijdens ZomerZondagen in Het Park van Rotterdam, met en zonder zijn petje.
De markante oudere danser tijdens ZomerZondagen in Het Park van Rotterdam, met en zonder zijn petje. © Jaap Reedijk
Menige Rotterdammer zal hem nog op het netvlies hebben staan: die wat oudere man met vaak een wit jack aan en een wit petje op, die geregeld - in zijn eentje - in de Rotterdamse binnenstad op straat stond te dansen als er muziek klonk. Hij danste bij straatmuzikanten, draaiorgels en bij de plaatjes die marktkoopman Jan Wander in zijn kraam bij de Hoogstraat draaide. En hij was een vaste verschijning bij concertjes in Het Park onder de Euromast tijdens de ZomerZondagen daar. Wat bewoog hem? En waar is hij gebleven?
Annie van Dee reageerde laatst op een verhaal op deze site over Rotterdamse straatmuziek. In zekere zin was haar - inmiddels overleden - vader óók een straatartiest. Dat was die markante oudere man die op straat danste en daardoor een zekere bekendheid had: Jurrie van Dee, roepnaam Jur. Annie heeft haar vader zelf nooit bij zulke 'optredens' gezien maar ze weet dat hij genoot van de aandacht die hij kreeg, én dat hij trots was op de filmpjes van hem die op YouTube verschenen.
"Ik sta op Toep", verklaarde hij een keer enthousiast. Annie had geen idee waar haar vader het over had. Toep? YouTube dus. Tot op de dag van vandaag zijn er talloze - onscherpe en grofkorrelige - filmpjes van Jur te vinden onder titels als: Oude man gaat los op muziek in Rotterdam! en Opa gaat los op ZomerZondag. Jur viel op. Hij zal door velen versleten zijn voor een zonderlinge oude man. Maar er is ook een filmpje met als titel: Levensgenieter Rotterdam. Hoe zit het?

Colosseum

De oorsprong van dat dansen van Jur van Dee op straat en in het park is mooi en tragisch tegelijk. Jur is ruim zestig jaar getrouwd geweest met Truus. Ze woonden op Zuid en als het even kon, gingen ze samen dansen. Dat ging vooral van Jur uit. Dochter Annie: "Ik ben van 1950 en al vóór mijn geboorte gingen mijn vader en moeder samen uit dansen in Colosseum aan de Beijerlandselaan. Later werd ik bij opa en oma gedropt als mijn ouders gingen dansen. Dat hebben ze jaren samen gedaan. Ook op partijen en familiefeestjes. Op elk feestje was pa altijd als eerste op de vloer. En hij trok mijn moeder mee, die dat verder prima vond.”
Annie omschrijft haar vader als een levenslustig type zonder enige schaamte. "Niet dat 'ie over mensen heen walste, maar hij vond nooit iets gek." Hij hield van dansen, dus danste hij. "Mijn moeder was anders. Zij was een heel timide en bescheiden vrouwtje. Maar ze kon aardig uit de hoek komen. Als ze het dansen zat was, ging ze gewoon zitten. Pa bleef dan op de vloer. De eerste de beste die hij tegenkwam werd dan aan de arm genomen en húp daar ging hij weer. Hij kon dansen tot de band ermee ophield."
"Hij deed er niemand kwaad mee. Alleen: mijn moeder haalde weleens haar schouders op en zei dan: aansteller. Zij kon ontzettend droog uit de hoek komen. Mijn moeder en ik plaagden mijn vader altijd. Ik heb een beetje dezelfde verlegenheid als mijn moeder. Zo van: doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg."
Toen Annie een jaar of veertien was, is ze ook op dansles gegaan. Stijldansen. Dat vonden haar ouders bij haar opvoeding horen. Ze vond het op zich ook wel leuk, maar de gedrevenheid van haar vader had ze niet.

Psychiatrische kliniek

De buitenwereld zag het dansen en de levenslust van Jur, maar die waren maar een deel van de werkelijkheid. Zo’n beetje vanaf de tijd dat dochter Annie twintig was, zo rond 1970, kreeg moeder Truus manische en depressieve periodes. De ups en downs waren zo ingrijpend dat ze meermaals moest worden opgenomen in een psychiatrische kliniek. En haar man Jur kon daar eigenlijk niet mee omgaan. "Als mijn moeder ziek was, werd mijn vader dat ook", vertelt Annie. "Hij was timmerman in de bouw. Hij kon dan niet werken, ging de ziektewet in. Het was een moeilijke periode in zijn leven. Ik ben enig kind, ik heb soms rollen van pa en ma moeten overnemen. Voor ze moeten zorgen.”
Mede doordat Truus manisch-depressief was, merkten haar man en dochter pas vrij laat dat ze ook aan het dementeren was. Sluipenderwijs nam Alzheimer haar leven over. Truus begon van huis ‘weg te lopen’, ze ging lopen dwalen. De situatie werd onhoudbaar. Annie: "Mijn vader wist soms van ellende niet wat hij moest beginnen. Hij kon ons een paar keer per dag bellen om te vragen te komen helpen."
In januari 2010 werd Truus opgenomen in zorginstelling Aafje Smeetsland. “Daar is mijn moeder heel goed terechtgekomen. Echt een pluim voor de mensen die toen in Aafje werkten. Ze heeft daar 6,5 jaar jaar gewoond, tot aan haar dood in 2016. Ze had het niet beter kunnen treffen.” Hun zestigjarig huwelijksfeestje, in maart 2010, vierden Jur en Truus ook bij Aafje. Dat leek iedereen het minst verwarrend voor Truus.

Wandelen

Jaren daarvoor al werd Annie een keer aangesproken door haar schoonzoon. Die zei: "Ik heb je vader vanmiddag gezien.” Geen wereldschokkende mededeling. Ja, dat kon best. Op dagen dat Truus naar de dagbesteding was, ging Jur graag wandelen. Annie: "En dat wandelen was niet zomaar twee straten, hè? Hij woonde in de Van Swietenlaan op Zuid en dan ging hij over de bruggen naar de stad en dan kwam 'ie via de tunnel terug naar huis lopen. Voor iemand die in de tachtig was vond ik dat toch heel wat.”
Maar haar schoonzoon had Jur niet zien wandelen. Hij had ‘opa’ zien dansen op de Hoogstraat. Annie: "Dansen op de Hoogstraat? Wat is dít voor een verhaal?" Ze deed navraag bij haar vader. Het bleek te kloppen. "Waarom hij het nooit tegen me gezegd had, is me een raadsel."
Jur zei dat hij dat dansen op straat al een tijd deed, dat hij het hartstikke leuk vond en dat hij genoot van de belangstelling. Annie keek ervan op. Aan de andere kant: dit was ook hoe ze haar vader kende. Hij was weliswaar een man zonder echte vrienden, hij stond wel graag in de belangstelling. En ja, als dit nou zijn uitlaatklep was?
Dat ze nooit is gaan kijken, heeft te maken met haar eigen gêne. "Ik dacht: als ik daar ga kijken, dan loopt 'ie natuurlijk meteen te brullen: dat is mijn dochter! En voordat ik het weet word ik erin betrokken. Sta ik op straat de cha-cha-cha te dansen. Dat is niet helemaal mijn ding. Ik zou dat helemaal niet durven. Ik wilde hem er absoluut niet van weerhouden, maar het was zíjn ding."
Graag geziene gast tijdens de ZomerZondagen in Het Park: Jur van Dee.
Graag geziene gast tijdens de ZomerZondagen in Het Park: Jur van Dee. © Jaap Reedijk

ZomerZondagen

Annie wist op zeker moment ook dat haar vader in de zomer steeds op zondag naar Het Park naast de Euromast ging voor de zogeheten ZomerZondagen. Een reeks zeer geanimeerde middagen met muziek, dans en kinderprogramma’s op het gras van Het Park, georganiseerd door Antoinette van Hattem. Tussen 2000 en 2016 zijn er zeventien memorabele edities geweest, steeds vastgelegd door fotograaf Jaap Reedijk die de vaste, immer dansende bezoeker Jur van Dee meermaals voor de lens heeft gehad. Ook in deze omgeving viel die enthousiast dansende oudere man op.
Voor organisator Antoinette was Jur ook al gauw een dierbare vaste bezoeker. Hij ging er gewoon een beetje bij horen. "Hij kwam ook altijd vroeg. Hij was er al ’s morgens om tien uur. We zetten altijd een klaptafeltje en een stoel voor hem klaar op zijn vaste plek bij de grote boom en hij kreeg een kop koffie van ons. Voor mij bracht hij vaak pioenrozen mee, uit eigen tuin. Iedereen vond hem een leuke man. Zó genieten van muziek en lekker dansen. Je hoopt dat je dat op je eigen oude dag ook doet.”
Jur van Dee, op een zondagochtend in alle vroegte in Het Park onder de Euromast, uren voor het begin van het programma van weer een ZomerZondag. Op zijn vaste plekje onder de grote boom tegenover koffietent Parqiet.
Jur van Dee, op een zondagochtend in alle vroegte in Het Park onder de Euromast, uren voor het begin van het programma van weer een ZomerZondag. Op zijn vaste plekje onder de grote boom tegenover koffietent Parqiet. © Antoinette van Hattem

Warm

En toen kwam daar die fatale zondag in juli 2010, een half jaar nadat Truus naar Aafje was verhuisd. Waar dus ook het zestigjarig huwelijk was gevierd. Het was warm die zondag. Erg warm. Zeg maar: snikheet. Maar Jur, 85 inmiddels, ging gewoon dansen. Net als altijd. De dj draaide Ray Charles. Toevallig een van de favoriete artiesten van Jur. In de brandende zon bleef hij op de muziek mee bewegen, zonder zijn onafscheidelijke petje op. Hij is vermoedelijk bevangen geraakt door de hitte.
Wat hem precies is overkomen, is niet helemaal duidelijk. Was het zijn hart of was het zijn hoofd? Hij had al eens bypass gehad. En hij slikte medicijnen. Annie had ook weleens tegen haar vader gezegd: Joh pa, doe het met die hitte nou een beetje kalmer aan. "Maar ja, ik kon het net zo goed tegen de muur vertellen. Hij trok zich er toch niks van aan.” Jur werd roerloos aangetroffen vlak bij zijn vertrouwde stek onder de boom.
Jur van Dee, zondagochtend vroeg in Het Park onder de Euromast bij het prille begin van de opbouw van weer een editie van de ZomerZondagen.
Jur van Dee, zondagochtend vroeg in Het Park onder de Euromast bij het prille begin van de opbouw van weer een editie van de ZomerZondagen. © Antoinette van Hattem
Omstanders, onder wie de boswachter, hebben geprobeerd Jur te reanimeren. Maar voordat de ambulance arriveerde, had hij al iets van zes minuten zonder zuurstof gezeten, met aanzienlijke hersenschade tot gevolg, zo zou later blijken. Antoinette wist even niet meer wat te doen. Ze was in haar eigen woorden ‘even helemaal van het padje’. Moest ze deze ZomerZondag afkappen? Ze besloot om het festijn door te laten gaan, na uitleg aan het publiek. “Want er zat wel 1500 man. Allemaal mensen die zich afvroegen wat er was gebeurd met zo veel politie en brandweer op het terrein, een ambulance en een ambulancemotor. Ik heb toen uitgelegd wie Jur was en wat hij betekende voor het festival. En toen zijn we even met z’n allen stil geweest, als het ware om hem kracht te wensen. Dat was een indrukwekkend moment. Dat zal ik nooit vergeten.”
Antoinette heeft later ook een bord neergezet met het adres van Jur in het ziekenhuis. Voor wie een kaartje wilde sturen. Een oproep waar op vrij grote schaal gehoor aan is gegeven. Toen Antoinette zich later in het ziekenhuis meldde, zag ze dat Jur omringd was door beterschapskaarten van bezoekers van de ZomerZondagen in Het Park.
Jur van Dee danst tijdens een ZomerZondag in Het Park onder de Euromast.
Jur van Dee danst tijdens een ZomerZondag in Het Park onder de Euromast. © Jaap Reedijk

Hersenbeschadiging

Al die goede wensen hebben helaas niet mogen baten. De hersenbeschadiging die Jur had opgelopen was zodanig dat perspectief ontbrak. Na twee weken hebben de artsen hem laten inslapen. Dochter Annie had er vrede mee. “Stel je voor dat 'ie wél bij was gekomen en als een soort kasplantje verder had gemoeten. Dat gun je niemand. Hij was 85 en is als het ware in het harnas gestorven.”
Op de rouwkaart kwam een foto van Jaap Reedijk van een ZomerZondag in Het Park te staan. Jur met één arm in de lucht. Als een soort afscheidsgroet. En daarnaast de liefdevolle woorden: "Jurrie" danst in vele harten door.
Rouwkaart van Jurrie van Dee uit 2010.
Rouwkaart van Jurrie van Dee uit 2010. © Collectie Annie van Dee/Foto Jaap Reedijk
Op de crematie waren ook medebezoekers van de ZomerZondagen. Allemaal mensen die dochter Annie helemaal niet kende. Truus was er ook. Al begreep die aanvankelijk niet precies wat hier nou aan de hand was. Later daalde het besef alsnog in.
Jur en Truus van Dee tijdens hun laatste kerst samen, in 2009.
Jur en Truus van Dee tijdens hun laatste kerst samen, in 2009. © Collectie Annie van Dee

As

Het laatste bedrijf in het verhaal van de ‘oude man die losgaat op muziek in Rotterdam’ speelt in oktober 2010. Annie: “Ik had het er met Antoinette over gehad. Wat doe ik met de as van mijn vader? Ik had erover gedroomd. Ik ben helemaal niet zweverig van aard, integendeel zelfs, maar ik had gedroomd dat ik zijn as uitstrooide in Het Park bij de Euromast, waar hij altijd danste.”
Intieme herdenking van Jur van Dee in de herfst van 2010.
Intieme herdenking van Jur van Dee in de herfst van 2010. © Collectie Annie van Dee
De dag die ze hadden gekozen om die droom werkelijkheid te doen worden bleek een zachte herfstdag, een dag zonder een zuchtje wind. Op de vaste stek van Jur, onder de grote boom vlak bij het koffietentje Parqiet, lag een tapijt van herfstbladeren. Antoinette had op dat tapijt een klaptafeltje en vier stoelen neergezet. En ze had wat blaadjes rondgestrooid van een pioenroos.
Jur van Dee aan het dansen tijdens een ZomerZondag in Het Park (rechts), en een intieme afscheidsbijeenkomst op de plek die Jur zo dierbaar was.
Jur van Dee aan het dansen tijdens een ZomerZondag in Het Park (rechts), en een intieme afscheidsbijeenkomst op de plek die Jur zo dierbaar was. © Collectie Annie van Dee (links) /Foto Jaap Reedijk (rechts
In die idyllische omgeving hebben Antoinette, haar vriend Gerard, Annie en haar man Bram bij een kop thee het leven van Jur nog eens doorgenomen, als een soort afscheidsceremonie. De as van Jur bleef achter op de plek waar hij gelukkig was. De plek waar hij danste op muziek, tussen en voor de mensen.
Jur van Dee, dansend in Het Park onder de Euromast.
Jur van Dee, dansend in Het Park onder de Euromast. © Jaap Reedijk

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl