Roman en zijn gezin zijn doof, toch lukte het hen een jaar geleden om de oorlog in Oekraïne te ontvluchten

Met vijf personen zitten we in de grote zaal in Prinsenland. Wij zijn drie dove personen, de tolk en ik. De vader, Roman, kijkt nieuwsgierig naar mijn telefoon op een statief. Ik maak een handgebaar dat ik de telefoon gebruik om te bellen, maar ook om te filmen. Roman begrijpt het, ik krijg een duim omhoog.

Het is een simpele manier van communiceren. Maar hoe lastig was dat een jaar geleden toen de Russen Oekraïne binnenvielen en Roman en zijn gezin moesten vluchten voor hun leven met als extra barrière van het gemis van gehoor. Ze kunnen de ochtend van 24 februari nog goed herinneren. Die dag heeft hun levens voorgoed veranderd.

Al vroeg in de ochtend krijgen ze via de telefoon berichten van vrienden dat ze weg moeten. De invasie is begonnen in een voorstad van Charkov waar ze wonen. De tolk vertaalt: “We hebben de Russen zien aankomen, wel acht tanks. Toen hebben we kleding en babyspullen meegenomen en zijn gevlucht. Onderweg kwam ik langs mijn werk en zei dat de oorlog er was. Een collega zei dat ik gewoon moest komen werken. Die had nog niets door.”

Ze blijven nog een nacht. Hij ziet drie straten verderop een bombardement. Roman besluit voor de zekerheid het gas af te sluiten om explosiegevaar te minimaliseren. Hij plaatst dekens voor de ramen zodat scherven niet het huis in vliegen waar ze op dat moment nog zijn. De volgende dag vertrekken ze in een colonne auto’s met dove vrienden en een persoon die wel kan horen.

Roman maakt snelle handgebaren, de tolk kan hem soms bijna niet bijhouden. Ze zegt dat dit een gevolg is van oorlogstrauma. Angstige tijden breken aan voor Roman en zijn familie. Hij kan niet communiceren met anderen. Op een gegeven moment zegt een soldaat dat hij niet door de wegversperring mag en dat hij moet vechten. Een lastige klus als je niet met medesoldaten kan communiceren. Het meest gevaarlijke is dat zij naderend gevaar niet horen aankomen. Alleen lichtflitsen kunnen ze waarschuwen voor eventuele aanvallen.  

Roman gebaart dat hij lijken en bombardementen heeft gezien en dat hij, zijn vrouw en hun jonge kindje door het slagveld zijn gegaan. “We moesten vaak de auto uit omdat de horende zei dat er een bombardement was. We legden Kira dan tussen de wielen of namen haar mee. Ze moest veel huilen. Katharine dacht vaak dat ons laatste uur had geslagen.”

Via Kiev en Praag komt het jonge gezin op 18 maart in Nederland terecht. “We kregen het advies om naar Rotterdam te gaan, omdat hier een grote groep dove personen is. Daarnaast heeft Katharina familie in Den Haag, we waren vaker in Nederland geweest. We hebben geld, eten en onderdak gekregen in een hotel. Toen kregen we pas rust. We hebben veel vrienden verloren. We zijn op tijd weggevlucht en kunnen niet meer terug. Op Google Earth is te zien dat er niets meer van de stad over is.” 

In Rotterdam zijn de drie weer in rustig vaarwater gekomen. Ze sliepen eerst op de boot en hebben nu met een groep dove Oekraïners onderdak in Zevenkamp. Ze hebben een eigen kamer in een pand waar de gemeente verantwoordelijk voor is. Roman heeft een jaar na de inval zelfs een baan gevonden. Hij werkt voor een gasfittersbedrijf. “Ik moest heel erg wennen aan de communicatie, maar dat gaat nu wel goed. Ik ben blij dat ik hier de kans krijg om mijn leven weer op te pakken. Ik voel me zoveel beter.”

Roman wil in Nederland blijven. “Alles is kapot in Oekraïne. Ik heb besloten dat Kira hier opgroeit. Ze leert de Nederlandse gebarentaal. Mijn vrouw heeft ook geen familie daar, hier is ze gelukkig. We hebben allemaal een trauma opgelopen. Ik wil niet meer terug. Ik wil hier blijven. Nu ik werk heb, gaat het een stuk beter.”

Of hij zich thuis voelt in Rotterdam? Daar hoeft de tolk niet eens voor te vertalen. Roman knikt een aantal keer driftig met zijn hoofd en eindigt met twee duimpjes omhoog. Al moet hij nog wennen aan de Nederlandse gebarentaal. Die is anders dan de Oekraïense. Daarom krijgen ze eens in de twee weken les bij Stichting Welzijn Doven Rotterdam (SweDoRo). “De toekomst van Kira ligt in Nederland. We hopen dat ze een grote meid wordt die geen enkele herinnering meer heeft aan Oekraïne.”