Zo werden Brielle, Maassluis, Schiedam, Vlaardingen en Rotterdam in 1943 slachtoffer van geallieerde bommen

Deze week wordt in Rotterdam het zogeheten Vergeten Bombardement herdacht. Bij dit bombardement op 31 maart 1943 komen meer dan 450 mensen om, de meesten in de woonwijk Bospolder-Tussendijken. Het doel van de Amerikaanse luchtmacht is de werf van Wilton-Fijenoord in Schiedam. Daar wordt gewerkt voor de Duitse oorlogsindustrie en dat willen de geallieerden dwarsbomen. Wilton-Fijenoord is al vaker doelwit geweest. Verschillende malen in maart 1943 vliegen bommenwerpers over de regio. En daarbij vallen meerdere keren slachtoffers.

Aan het begin van die maand hebben Amerikaanse bommenwerpers ook Wilton-Fijenoord als doel, hoewel de werf op 4 maart 1943 een reservedoel is. "Ze hadden altijd een tweede doelwit", weet historicus Jac. Baart. Hij heeft alle geallieerde bombardementen op de regio Rotterdam tijdens de bezetting onderzocht voor zijn boek Target Rotterdam. "In dit geval was het oorspronkelijke doelwit een spoorwegemplacement in Hamm, ten noordoosten van Dortmund."

Bij Texel merken de vliegers dat de bewolking steeds dikker wordt en de weersomstandigheden verslechteren. Ze besluiten koers te zetten naar Rotterdam omdat Wilton-Fijenoord één van de reservedoelwitten is. Rond 10:30 uur exploderen de eerste bommen op de werf in Schiedam. Uiteindelijk worden 140 duizendponders afgeworpen. 14 Werknemers zijn op slag dood, twintig worden zwaar gewond naar het ziekenhuis gebracht van wie er vijf alsnog overlijden.

Op de terugvlucht naar Engeland worden de Amerikaanse toestellen die 4e maart beschoten door Duits luchtafweer. Een Amerikaanse B-17 laat vijf bommen los boven Brielle. Ze komen neer aan het Slagveld en de Dijkstraat. In de Langestraat worden zowel de Vakschool voor meisjes als de Ambachtsschool getroffen. In totaal komen in Brielle 22 mensen om het leven, onder wie 14 kinderen tussen de 13 en 16 jaar.

"Wilton-Fijenoord had een grote mate van bereidwilligheid ten opzichte van de Duitsers", verklaart Jac. Baart. "Er was een verschil met bijvoorbeeld de RDM. Als de Duitsers met opdrachten kwamen, dan hadden ze bij RDM smoesjes als 'geen tijd' en 'de grote kraan is stuk'. Wilton pakte de opdrachten aan." Ook bij luchtalarm reageren de bedrijven verschillend: "Bij Wilton sloten ze de hekken terwijl ze bij RDM de poorten open zetten." Na de oorlog is de directie van Wilton-Fijenoord in Schiedam gearresteerd en in maart 1948 veroordeeld wegens collaboratie met de vijand.

Maar niet alleen Wilton-Fijenoord is doelwit van geallieerde bommenwerpers. Het oude centrum van Maassluis wordt op 18 maart 1943 getroffen door een Australisch Squadron dat onder verantwoordelijkheid van de Britse RAF in Europa wordt ingezet. Doel van de twaalf toestellen is raffinaderij Witol aan de Heldringstraat. "Maassluis stond al vanaf 1940 op een Britse doelenlijst", vertelt Baart. "Witol was een 'Fringe Target', een randdoel. Niet te ver van de kust, eenvoudig te lokaliseren. Tegen de tijd dat Duitse jagers waren opgestegen, zouden de geallieerde toestellen alweer weg zijn."

Witol blijft grotendeels in tact bij het bombardement maar de ravage in Maassluis is groot. De Grote Kerk wordt in de as gelegd en de Noorderkerk brandt volledig uit. Negentig woningen worden geraakt, 42 raken onbewoonbaar. Na het blussen en puinruimen worden op 19 maart slachtoffers geborgen: 18 doden, onder wie drie kinderen. Vier zwaargewonden worden naar het ziekenhuis gebracht, van wie er één later overlijdt.

Vier dagen later zijn het Nieuw-Zeelandse vliegtuigen (ook onder verantwoording van de RAF) die Maassluis treffen. De voorgevel van de gymzaal waar doden liggen opgebaard van het bombardement van 18 maart, vliegt eruit door de bommen. Er vallen door deze bommen geen slachtoffers en er is naast de gymzaal ook geen verdere schade. "Uit de Britse rapporten hebben we gelezen dat weer Witol het doelwit was", zegt Baart. "Er komt steeds nieuw luchtvaartpersoneel dat moet worden opgeleid, die worden naar doelen vlak langs de kust gestuurd. Om ervaring op te doen met zo weinig mogelijk risico dat ze door Duitse jagers worden neergeschoten."

Schiedam is op 28 maart 1943 doelwit. De helft van de Britse bommen is bestemd voor de werf Scheepsbouw Maatschappij Nieuwe Waterweg aan de Wilhelminahaven. De andere helft heeft de werf Wilton-Fijenoord tot doel. Deze bombardementen op de twee werven leveren verliezen voor de Duitse oorlogsindustrie op, maar afzwaaiers zorgen voor burgerdoden. Er komen bommen terecht in de Burgemeester Knappertlaan, Jan Steenstraat, Van Ostadelaan en op het Frans Halsplein in Schiedam. Er komen 19 mensen om, onder wie vier uit één gezin. Ook vallen er veel gewonden.

Een dag later is Wilton-Fijenoord in Schiedam opnieuw doel. Er staan op 29 maart zelfs twee missies tegen de werf op het programma. De operatie 's ochtends wordt verstoord door het nevelige weer. 18 van de 24 bommenwerpers kunnen hun doel niet vinden. Ze droppen hun bommen vervolgens elders, tot aan de spoorlijn in Dordrecht toe. De andere zes bommenwerpers laten hun bommen in en rond de Vulcaanhaven in Vlaardingen vallen. Daarbij vallen geen doden.

Die middag gaat de aanval verder. Bommen bestemd voor Wilton raken het doel niet. De meesten komen in het water terecht, tot aan de Vlaardingse Wilhelminahaven. Dit middagbombardement kost wel levens: aan de haven komen twee tieners om, een man die zwaar gewond raakt, overlijdt de volgende dag.

Het volgende geallieerde bombardement met als doel Wilton-Fijenoord is op 31 maart 1943. Door verschillende oorzaken gaat het helemaal mis en wordt de Rotterdamse woonwijk Bospolder-Tussendijken verwoest. Ruim 450 mensen komen hierbij om. Dit bombardement is inmiddels bekend onder de naam Vergeten Bombardement. Het wordt tegenwoordig jaarlijks herdacht.

Wilton is ook na maart 1943 nog twee keer doelwit. Vier dagen na het drama in Bospolder-Tussendijken, op 4 april 1943 wordt door de Amerikaanse luchtmacht een nieuwe poging gedaan om de werf te bombarderen. Er zijn afzwaaiers, maar die zorgen nu niet door dodelijke slachtoffers. De laatste keer dat Wilton-Fijenoord doelwit is van de geallieerden is op 22 juni 1943. Op die dag wordt het doel niet gemist. Er is veel schade aan de werf, de productie komt voor weken stil te liggen. Drie arbeiders komen om.

De vergissing met grote gevolgen op 31 maart 1943 weerhoudt de geallieerden er dus niet van om in die omgeving opnieuw te bombarderen. "Nee, zo werkte dat niet", weet Baart. "Ze waren niet bezig met wat er de vorige dag was gebeurd. Dat bombarderen was een abstract gebeuren, ze zagen wel de rookpluimen na de inslagen, maar wilden zich er niet in verdiepen."

De Amerikanen zijn naar Europa gekomen om Duitsland te verslaan. "Ze hebben hier enorme verliezen geleden. In Duitsland en in de bezette gebieden in Europa hebben ze 4200 vliegtuigen verloren, dat heeft 26.000 Amerikaanse mensenlevens gekost."

Baart heeft tijdens zijn onderzoek rapporten gelezen van de Britse en Amerikaanse luchtmacht: "Na het bombardement van 31 maart 1943 zegt een Amerikaanse vlieger dat het fout is gegaan, maar hij is meer bezig met de zware maaltijd die hij heeft gekregen voor zijn vlucht, dat vond hij niet prettig. Zij waren ook bezig met overleven. Na een bepaald aantal vluchten mochten ze terug naar huis."