PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN

Dit is waarom de opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen meestal laag is (en woensdag waarschijnlijk weer)

Ga jij morgen naar het stembureau voor de Provinciale Statenverkiezingen?
Ga jij morgen naar het stembureau voor de Provinciale Statenverkiezingen? © Rijnmond
De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam bereikte vorig jaar een dieptepunt. Dat zou woensdag bij de Provinciale Statenverkiezingen zomaar opnieuw kunnen gebeuren, vreest politiek trainer John Bijl. Hoe komt dat?
De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar lag in Rotterdam met 38,9 procent nooit eerder zo laag. Het was zelfs nog lager dan bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen in 2019. En dat zegt wat, want de Provinciale Statenverkiezingen zijn in de afgelopen dertig jaar de verkiezingen die sowieso garant staan voor een lage opkomst.
Gaan deze jongeren naar de stembus of niet?
Rijnmond sprak over de opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen met John Bijl. Hij is directeur van het Periklesinstituut dat lokale en provinciale politici begeleidt.

Wat verwacht je woensdag van de opkomst?

“Mijn incasseringsvermogen heb ik bij de gemeenteraadsverkiezingen aardig kunnen oefenen, maar ik heb al een borrel klaarstaan.”
Bijl vreest voor een lage opkomst. Als hij het bij het juiste eind heeft, dan betekent het dat woensdag in Rotterdam een laagterecord wordt gevestigd als het gaat om de opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen. Dat staat vooralsnog op 33,4 procent, genoteerd bij de Provinciale Statenverkiezingen in 1999. In de provincie zal de opkomst hoger liggen, denkt Bijl, maar hoe hoog? “Dat vind ik moeilijk te zeggen. Ik hoop dan op 40 procent.”

Bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen was de opkomst nog relatief hoog, ook in Rotterdam. Heb je daar een verklaring voor?

“Een verklaring is een groot woord, maar een idee heb ik wel. Dat het de vorige keer hoger was, had volgens mij alles te maken met de deelname van Forum voor Democratie. In de gemeenten waar FvD veel stemmen trok, was de opkomst ook hoger. In Rotterdam was de opkomst in 2019 44 procent. Ik ga er niet vanuit dat die mensen nu naar de stembus trekken.”

Volgens opiniepeilers gaat de BoerBurgerBeweging bij deze verkiezingen een grote overwinning boeken. Kan BBB die rol van FvD niet overnemen?

“Niet in Rotterdam. In Drenthe en Overijssel, daar ga je het wel merken. Je zult het enigszins merken in de opkomst, maar niet met de massa van 2019. Daar geloof ik niet in. In 2019 greep FvD 87 provinciezetels, dat zijn geen aantallen waar BBB aan gaat komen.”

Waarom lijken mensen nooit echt warm te lopen voor de Provinciale Statenverkiezingen?

“Dat komt omdat de provincie op een relatieve afstand staat van de inwoner, in ieder geval van de beleving van de inwoner. Op slechts een paar punten heeft de provincie een directe rol waar inwoners echt iets van merken. Dan gaat het over regionaal openbaar vervoer en provinciale wegen. Op die vlakken hebben ze zelfstandige bevoegdheid. Voor alle andere dingen is het een overlegorgaan die een coördinerende rol speelt. De provincie stemt met gemeenten af hoe woningbouw over de provincie wordt verdeeld. Daar zit toch echt wel wat politieke lading achter.”

Maar is het juist niet zo dat de rol van de provincies groeit? Kijk naar thema’s als stikstof en duurzame energiebronnen, zoals windmolens.

“Die rol wordt echt wel groter. Maar je ziet dat zaken waar de provincie over gaat niet op het hoogste prioriteitenlijstje van de kiezer staan. De kiezer kijkt eerder naar zaken als energiearmoede en migratie. Dat blijkt uit de cijfers van het Kieskompasonderzoek. Met een beetje geluk ga je de komende vier jaar wel meer merken dat de provincie op deze terreinen enig zeggenschap heeft. Stiekem hoop ik dat deze verkiezingen gaan leiden tot politisering van het provinciale debat. Dan hebben we er wat aan voor de opkomst in 2027.”
John Bijl
John Bijl © Jan-Roelof Visscher

Het vizier ligt de laatste dagen en weken in de media vooral op de landelijke politieke kopstukken, terwijl we de mensen op wie we kunnen stemmen maar amper zien of horen. Werkt de nadruk op de landelijke politiek averechts?

“Dat werkt zeker averechts. Voor een deel van de kiezers zal het ongetwijfeld werken, maar je moet juist aan mensen vragen waarom ze níet zijn gaan stemmen. Dan krijg je uitkomsten als: ik weet niet waarom ik zou moeten stemmen, ik weet niet waarom het belangrijk is, landelijke politici praten maar wat en ik ken de mensen niet waarop ik moet gaan stemmen, dus ik kan ook geen goede keuze maken. In het geval van de Provinciale Staten merk je dat het de laatste tijd nauwelijks is gegaan over de vraag waar deze stem nu precies over gaat. Al dat gepraat met landelijk opererende politici over de linkse wolk of het stoppen van Rutte. Het zijn allemaal vreselijke uitzendingen die niets te maken hebben met de Provinciale Statenverkiezingen. Daar ga je de kiezer niet mee naar de stembus halen.”

Maar hoe haal je de kiezer dan wél naar de stembus?

“Iedereen moet hierin zijn verantwoordelijkheid nemen. Ga maar eens een fel debat voeren over een regionale buslijn, bijvoorbeeld tussen Delft en Midden-Delfland. Dat zijn de vragen waar de Provinciale Staten zich de komende periode over moeten buigen. Laat maar eens zien wat voor belangrijke keuzes er gemaakt moeten worden op het gebied van woningbouw en wat je precies doet met het provinciaal wegennetwerk. Je moet ervoor zorgen dat je er als Staten bent. Tegelijkertijd is de werkdruk voor statenleden eigenlijk gewoon te hoog. Er zitten te weinig mensen op de perstribune en het is voor statenleden soms te druk om actief te laten zien waar je mee bezig bent. Dat maakt het moeilijk. En je kunt niet alleen deze politici de schuld geven van een lage opkomst.”

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl