TERRORISME

Dordtse Amber K. staat terecht als IS-vrouw. 'Uitreizen naar Syrië was voor u de snelste weg naar het hiernamaals'

Amber K. (videostill EenVandaag)
Amber K. (videostill EenVandaag) © EenVandaag
Haar verhaal als IS-vrouw is bijna klassiek te noemen: hier in Nederland depressief zijn, in Syrië het geluk denken te vinden en onverwacht in een nachtmerrie belanden. Amber K.(27) uit Dordrecht vertelt in de rechtszaal over de hel van het kalifaat. "Als vrouw heb je daar niets te vertellen." Maar was zij wel zo onschuldig en onwetend? "In Nederland zat u al filmpjes van onthoofdingen te bekijken."
Zij is de laatste in een groep van vijf Nederlandse IS-vrouwen die deze weken terechtstaan in Rotterdam. Als ze de rechtszaal binnenkomt, zwaait ze naar haar vader, die een kushandje geeft. Ja, ze is nerveus, zegt ze tegen de rechter. Ze staart regelmatig naar de grond. Haar vingers spelen met een kartonnen hoesje, waarin de pasfoto's van haar twee kinderen zitten. Dan recht zij de rug: "Ik zit hier om verantwoording af te leggen. Het is schandalig wat daar is gebeurd."
Amber K. komt uit een niet-godsdienstig gezin in Dordrecht. Op haar veertiende bekeert zij zichzelf tot de islam. "Ik was echt depressief in die tijd en vond houvast in het geloof." Ze studeert HBO-rechten, maar wordt gedwongen daarmee te stoppen. 'Dat zijn niet onze rechten', wordt vanuit de groep moslima's gezegd.
"Ik zat erg met mezelf in de knoop: wie ben ik? Ik moest een balans zoeken tussen mijn ongelovige ouders en de mensen uit de moskee. Bidden, een hoofddoek dragen: thuis vonden ze het teveel, in de moskee te weinig."

Huwelijk met Afghaanse man

In 2015, als zij 19 jaar oud is, trouwt zij met een Afghaanse man en vraagt kort daarna alweer echtscheiding aan. Er volgt een korte, wilde fase met veel uitgaan zónder hoofddoek en dan een soort tweede bekering, tot een radicalere ideologie. In chats met een goede vriend wordt dan al over Syrië gesproken en worden gruwelijke filmpjes gedeeld van onthoofdingen door IS.
Datzelfde jaar besluit ze naar Syrië te gaan. Haar ouders vinden een afscheidsbrief. 'De kans dat jullie me terugzien, is niet zo groot', schrijft zij.
"Ik dacht bij een vriendin te komen en andere meiden. Ik wilde in een ziekenhuis gaan werken." Vanaf dag één heeft zij spijt, vertelt ze. Met andere vrouwen wordt zij in tehuizen geplaatst waar geen enkele vrijheid is. "Het was er vies. De ramen zaten dicht met bamboe, de deuren waren op slot. Mijn paspoort en telefoon waren afgepakt."
De bedoelingen van de IS-organisatie zijn duidelijk: wie nog geen man heeft, moet een huwelijk aangaan en kinderen krijgen. "Ik koos uit een lijst een Nederlandse man. Ik dacht: die kan ik zover krijgen dat we weer teruggaan."
Samen met Redouan D. woont zij in Raqqa in Syrië. Ze wordt direct zwanger en bevalt in augustus 2016 van haar eerste kind. Redouan, opgeleid tot scherpschutter, is regelmatig weg om te vechten en komt meerdere malen zwaar gewond terug.
Het leven in het Kalifaat is niet de 'roze wolk' die zij had verwacht, maar een nachtmerrie. "Je liep daar constant in een boerka, in het zwart. Je had als vrouw geen identiteit. Er heerste haat en verderf."
"Wat deed u overdag? Ging u wel eens winkelen?", vraagt de rechter. "Ja, maar dat was niet zoiets als de Koopgoot. Het waren kleine winkeltjes met daarboven huizen."

Onder het puin

Zelf wonen ze boven een apotheek. Het pand wordt in 2017 gebombardeerd en Amber, zwanger van haar tweede kind, ligt met haar baby onder het puin. Ze wordt gered en met anderen geëvacueerd, belandt in een Koerdische gevangenis en verblijft daarna lange tijd in kamp Al Roj in Syrië. In februari 2022 komt zij naar Nederland en zit sindsdien gedetineerd.
Ze is blij terug te zijn en blij met de therapie die zij kan volgen. Uit rapportages blijkt dat zij geen gewelddadige ideologieën meer aanhangt en dat de kans op herhaling klein is. Ze heeft inmiddels meerdere modules op HBO-niveau gehaald en kijkt uit naar de hereniging met haar kinderen, die nu bij opa en oma verblijven.
Amber K. als slachtoffer van haar eigen onzekerheid en van de IS-mannen? Is het de Dordtse allemaal overkomen? Een naïeve vrouw 'die oogkleppen op had', omdat zij slechts 'liefde en aandacht zocht'? De rechtbank heeft nog wel wat kritische vragen voor haar.
"U ging op zoek naar geluk, had zoveel landen om uit te kiezen en dan gaat u uitgerekend naar een land waar oorlog is. Dat was in 2015 genoegzaam bekend. Die oogkleppen, dat snap ik niet zo.." Ze herhaalt dat ze andere verwachtingen had: in een ziekenhuis werken.
Die chats dan over gruwelfilmpjes van IS, hoe onschuldig was dat? "Ja, dat was schandalig. Maar ik was blij met de aandacht van een jongen."
De officier van justitie haalt een chat aan. Amber en een vriend bespreken een filmpje waarin Jezidi-mannen worden gedood. Zij zegt: "Tot 5 minuut 50 was het best leuk, best mooi. Op sommige stukjes doorspoelen na. Ik ben wel misselijk."

Wonen in huizen van Jezidi's

In Raqqa woont zij in een huis van IS. Wist zij wel wie de vorige bewoners waren?, legt de rechter haar voor en geeft zelf het antwoord: "Dat waren Koerden, Jezidi's en Sjiieten. Die zijn daar verjaagd door plunderende IS-strijders."
Amber K. zegt dat zij het heel ernstig vindt wat er is gebeurd. "Je neemt de plaats in van een ander, alsof jij jezelf belangrijker vindt. Maar ik had geen keus. Had ik op straat moeten leven? Als vrouw kon je niks."
De officier van justitie doet er nog een schepje bovenop. "U heeft gezegd dat u niet wist dat het kalifaat en IS samenvielen. Dat lijkt me ongeloofwaardig, in 2015 waren de gruwelen voor iedereen op de wereld zichtbaar. IS was verantwoordelijk voor de genocide op de Jezidi's. In uw chats verheerlijkt u het martelaarschap. Uitreizen naar Syrië was voor u de snelste weg naar het hiernamaals."

Op de motor het kalifaat uit

Stevige woorden, die uitmonden in een strafeis van 3,5 jaar cel. Uitgangspunt in dit soort zaken is vijf jaar cel, maar er is het nodige dat ten gunste pleit voor Amber K. Zo zegt zij al in januari 2016 tegen haar vader, als zij net in Syrië is, dat zij wil vluchten. Zij heeft daarna meerdere pogingen gedaan, tot zij in februari 2018 op de motor met Redouan en de kinderen erin slaagt het kalifaat te verlaten.
Daarnaast heeft zij verantwoording genomen voor haar daden, zegt het OM. "In het kamp in Al Roj heeft zij duidelijk afstand genomen van IS en daardoor is zij bedreigd door fanatieke IS-vrouwen. Ik heb er verder vertrouwen in dat zij de capaciteiten heeft om haar leven op de rit te krijgen." Dat zij in Syrië een opleiding heeft gevolgd tot sluipschutter en een bomgordel droeg, daarvoor is geen bewijs.
Aan het eind van de zitting krijgt Amber K. het laatste woord. "Het was een zware dag voor mij, heel confronterend. Ik hoop dat ik deze nachtmerrie snel kan afsluiten."
De rechter in Rotterdam zal op 13 april uitspraak doen in haar zaak en die van de vier andere IS-vrouwen.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl