GEZONDHEID
Peter (65) loopt sinds kort rond met het hart van een overleden donor: 'Ik heb in elk geval geen hoog stemmetje gekregen'
22 maart 2023, 20:35 • 7 minuten leestijd
In het Erasmus MC is begin maart het 800ste transplantatiehart geplaatst. Ex-stukadoor en Feyenoordsupporter Peter Melsen (65) is de dolgelukkige ontvanger. Hij heeft er acht jaar op gewacht. En zit over een tijdje misschien wel met zijn kinderen in een achtbaan in Euro Disney.
Het is nog maar een paar weken geleden dat Peter Melsen rond lunchtijd een telefoontje kreeg. "We hebben een hart voor je", klonk het aan de andere kant van de lijn. Een donorhart, daar had Melsen jarenlang op gewacht. Acht jaar om precies te zijn.
Het waren jaren waarin zijn reikwijdte beperkt was. Hij kon het land niet uit en moest altijd in de buurt van een ziekenhuis blijven. Voor het geval dat...
"Na dat geweldige telefoontje heb ik meteen een appgroep aangemaakt voor mijn kinderen", vertelt Melsen, "en ze verteld dat het ging gebeuren. Daarna heb ik mijn spulletjes ingepakt en ben ik naar het ziekenhuis gegaan. Om 18:00 uur ging ik onder het mes. Acht uur later was de operatie klaar. En om 06:00 uur 's morgens kwam ik bij en werd ik gefeliciteerd met mijn nieuwe hart."
Rood lampje
De voormalige stukadoor vertelt zijn verhaal niet vanuit bed, maar vanaf een stoel op zijn kamer in het Erasmus MC. Het is nog vroeg in de ochtend en hij zit al in de kleren. "Het gaat hartstikke goed met me", zegt hij monter. "Ik wandel rond en heb de afgelopen dagen ook al op een hometrainer gezeten."
In zijn hand zit nog wel een infuus. Ook is hij aangesloten op een uitwendige pacemaker, die het nieuwe hart zo lang het nodig is ondersteunt. Af en toe gaat er een rood lampje branden. Dan stroomt het infuus niet helemaal lekker door. Maar da's geen reden voor paniek. Melsen is sowieso een nuchter type. "Makkelijk", noemt hij het zelf.
Tijdens het gesprek schiet hij toch een keer vol emotie en pinkt een traantje weg. Het gaat dan over het afscheid van zijn drie kinderen, nipt voor de operatie. Omdat hij niet wist of hij ze ooit nog terug zou zien. Wat ze tegen hem zeiden? Of hij tegen hen? Dat weet hij niet meer. "Maar we hadden allemaal het besef van erop of eronder. Volgens mij riep ik nog iets als 'Ik kom terug hoor' toen ze me wegreden."
Een partner heeft Melsen niet meer. Zijn vrouw is in 2020 gestorven. Nota bene aan een hartinfarct. "Ik was erbij toen ze overleed. Binnen vijf minuten was het gebeurd. Tja, zo snel kan het gaan als je hartproblemen hebt."
Geheim
Behandelend cardioloog Olivier Manintveld is - net voordat hij op de polikliek aan het werk gaat - ook naar de kamer van Melsen op de achtste verdieping van het ziekenhuis gekomen. Hij kent de cijfers over- en de risico's van harttransplantaties. "Een op de tien patiënten overlijdt binnen het eerste jaar", zegt hij. "Maar slaagt de operatie, dan kan een patiënt nog wel zestien jaar met een donorhart leven."
Van wie Peter Melsen zijn 'nieuwe' hart heeft gekregen, weten alleen de medici. Om de nabestaanden van de donor en de ontvanger niet te veel te belasten. "Daarom moet ook de datum van deze transplantatie onvermeld blijven", benadrukt de cardioloog. "Zodat niets te herleiden is. Beide partijen kunnen elkaar via het ziekenhuis wel brieven schrijven. Als ze dat willen."
"Ik heb daar niet zo'n behoefte aan", zegt Melsen.
"Ik heb daar niet zo'n behoefte aan", zegt Melsen.
"Bij sommige patiënten speelt toch wel een schuldgevoel op", weet Manintveld, "vanuit de gedachte dat zij nu langer kunnen leven, terwijl de donor dood is. Dat kan heel emotioneel zijn. Voor hen is er hulp in de vorm van gespreksgroepen met lotgenoten."
"Ik denk niet dat ik dat nodig heb", reageert Melsen.
"Ik denk niet dat ik dat nodig heb", reageert Melsen.
Geen hoog stemmetje
Het hart dat Peter Melsen heeft gekregen, was van iemand die klinisch dood was, zegt Manintveld. En is na de verwijdering uit het lichaam van de donor een paar uur geconserveerd in ijs. Kloppen deed het pas weer toen het getransplanteerd was.
Inmiddels kan dat ook al anders. "Met de nieuwste technieken kunnen we een hart ook de hele tijd kloppend te houden", vertelt de cardioloog. "Dat noem je dan 'heart in a box'."
Op grond van mijn ervaringen zeg ik: wie je bent, wordt bepaald door je hersenen, niet door je hart
"Of de schenker een man of een vrouw is, maakt niet uit", vervolgt hij. "En ook niet of de persoon blank, zwart of Aziatisch is. Belangrijk is dat het hart qua formaat past. En dat de donor dezelfde bloedgroep heeft als de ontvanger."
"Ik heb in elk geval geen hoog stemmetje gekregen", grinnikt Melsen. "En ik praat plots ook niet in een buitenlandse taal."
"Ik heb in elk geval geen hoog stemmetje gekregen", grinnikt Melsen. "En ik praat plots ook niet in een buitenlandse taal."
"Je hoort mensen wel eens zeggen dat een hart iemands ziel herbergt", zegt Manintveld. "En dat met zo'n transplantatie dus ook een stuk identiteit wordt overgeheveld. Zelf denk ik niet dat dat zo is. Op grond van mijn ervaringen zeg ik: wie je bent, wordt bepaald door je hersenen, niet door je hart."
Moeder Natuur bouwt beter
Voordat Peter Melsen zijn donorhart ontving, liep hij ruim drie jaar rond met een tas met een accu en batterijen. Dat was de apparatuur voor een uitwendige pomp die met een draad zijn lichaam inging. Een zogeheten steunhart. De tas was allesbehalve een niemendalletje. "Ik sleepte altijd drie kilo bagage mee."
Een keer of zeven ging het ook fout met het steunhart. "Dan kreeg ik toch weer hartritmestoornissen, zoals vroeger", zegt Melsen, "en lag ik opeens gestrekt op de keukenvloer. Met mijn hoofd in de voerbak voor de hond. Ook in de Kuip - ik ben groot fan van Feyenoord - ging het een keer mis. Bij een wedstrijd van Feyenoord tegen Sparta werd ik onwel en moest ik me vastgrijpen aan een ijzeren hek. Daarbij kreeg ik een enorme optater van het apparaat. Het leek net of ik twee vingers in een stopcontact had gestopt. Verschrikkelijk."
"Zo'n steunhart is een mooie uitvinding", vult Manintveld aan. "Vooral omdat er nog steeds een schrijnend tekort is aan donorharten. Met een steunhart kunnen we patiënten met een slecht functionerend orgaan toch helpen. Maar als je moet kiezen tussen een steun- en een donorhart, zeg ik: Moeder Natuur bouwt beter."
Het Erasmus MC (voorheen Dijkzigt) voert sinds 1984 harttransplantaties uit. Eerst alleen bij volwassenen, later ook bij kinderen. De wachtlijst voor een donorhart is nog altijd lang. Vijftien procent van de mensen met een hartprobleem sterft voordat er een donorhart beschikbaar is. Bij kinderen is dit zelfs twee keer zoveel. Cardioloog Manintveld roept iedereen die nog geen keuze heeft gemaakt over orgaandonatie op om dat vooral te doen. De nieuwe donorwet bepaalt dat wie geen keuze maakt, geregistreerd staat onder 'geen bezwaar'. "Voor nabestaanden kan deze onduidelijkheid na iemands overlijden heel belastend zijn", zegt hij. "Wees daarom duidelijk over wat je wilt."
Peter Melsen schaamt zich niet voor de littekens die de operatie heeft veroorzaakt. Ongevraagd doet hij zijn crèmekleurige trui omhoog en wordt een enorme, verticale snijwond zichtbaar, omgeven door blauwe plekken. Pijn heeft hij er niet meer van, zegt hij. En bovendien houdt hij niet van jammeren. "Stukadoors klagen niet", zegt Manintveld met een knipoog.
Mijn bloeddruk ging wel fors omhoog van de opwinding. Maar mijn hart hield het prima.
Afgelopen week heeft Melsen ervaren hoe jofel zijn nieuwe hart al functioneert. Vanuit zijn bed in het ziekenhuis keek hij naar de voetbalwedstrijd van Feyenoord tegen Shaktar Donetsk (uitslag: 7-1 voor de Rotterdammers). "Mijn bloeddruk ging wel fors omhoog van de opwinding ", zegt hij. "Maar mijn hart hield het prima. En afgelopen zondag, toen Feyenoord de grote rivaal uit Amsterdam versloeg (uitslag 2-3), ging het nog veel beter. Toen had ik eigenlijk geen centje pijn."
"Ik kan niks beloven", zegt de cardioloog. "Maar volgende week mag je misschien al naar huis."
"Fijn", zegt Melsen. "Maar ik reken nergens op. Dan kan het ook niet tegenvallen."
"Fijn", zegt Melsen. "Maar ik reken nergens op. Dan kan het ook niet tegenvallen."
In de toekomst ziet hij zichzelf al in Euro Disney. Met zijn kleinkinderen. "Dat kon toen ik op de wachtlijst stond voor een nieuw hart niet. Want ik moest altijd binnen twee uur reistijd van het ziekenhuis blijven."
Een pretpark? Inclusief een achtbaan met loopings? Echt? Cardioloog Manintveld: "Ja hoor, dat moet kunnen." Peter Melsen glimlacht.
