Een reiniging van binnen en van buiten: dit is de voorjaarsschoonmaak in verschillende culturen

De grote voorjaarsschoonmaak, je houdt ervan of niet. Verschillende culturen staan stil bij dit moment aan het begin van de lente, maar hoe doen ze dat? Van het ‘opschudden van het huis’ tot het verbannen van alle kruimels.

In een voorraadkast van de Joodse Rabbijn Meïr Villegas Henríquez staan nog een fles bier en whisky. Hij pakt ze op en zegt: “Deze moeten weg, misschien kan je me helpen om het op te maken?” Tijden Pesach, het feest waarbij de Joden de uittocht uit Egypte herbeleven, mogen ze geen gegiste producten in huis hebben. Naast bier en whisky vallen daar natuurlijk ook brood, koekjes en pizzabodems onder. 

Die schoonmaak gebeurt heel rigoureus; er mag geen kruimel van een gegist product in het huis zijn. Rabbijn Meïr vervolgt: “Veel mensen zijn tijdens Pesach bezig hun voorraden op te maken. Deze schoonmaak is ook een voorjaarsschoonmaak. Ik heb een Joodse bibliotheek en ga ook kijken of er achter de boeken niet bijvoorbeeld een koekje is verstopt door mijn kleine kinderen.”

Pesach is een populair feest. Vooral in Israël, stelt Rabbijn Meïr. “Het is daar een business. Mensen huren speciaal een schoonmaker in voor Pesach. Er zijn ook veel mensen die als zzp’er of handje contantje helpen met schoonmaken.”

In de kleine en sfeervolle woonkamer van Mina staat een tafel met verschillende vruchten, kruiden, een bloem en azijn. Samen vormen zij een ‘haft-sin’ (zeven s’en). In het Farsi, de officiële taal van onder andere Iran, beginnen al deze objecten met de letter s. “Het is traditie dat we tijdens het Iraans nieuwe jaar symbolen die staan voor geluk, voorspoed of gezondheid en beginnen met de letter s, dertien dagen op een tafel leggen.

Het voorjaar betekent voor veel culturen ook het vieren van het nieuwe jaar, ook wel Nowruz. Nowruz wordt niet alleen gevierd in Iran, maar ook in bijvoorbeeld Koerdistan en Afghanistan. “In mijn cultuur hebben we ook een voorjaarsschoonmaak. Dat noemen we khooneh takooni (of khane-takani) en dat betekent letterlijk het opschudden van je huis. De grote Perzische tapijten worden buiten uitgeschud en dan komt al het stof eruit. Het hele huis wordt dan schoongemaakt. Het is een voorbereiding op het nieuwe jaar dat op de eerste dag van de lente plaatsvindt.”

Mina heeft dit meegekregen van haar Iraanse moeder. “Deze traditie heeft iets moois en heeft ook een connectie met de natuur, iets waar ik van houd. Ik probeer van de Iraanse cultuur te leren en die toe te passen in het dagelijkse leven.”

Ook in het hindoeïsme valt de voorjaarsschoonmaak samen met het nieuwe jaar. In Sri Shiv Mandir in Rotterdam-West zijn ze al voorbereidingen aan het treffen voor het negendaagse festival Navratri. Een onopvallende deur is de toegang tot de tempel -in het hindi: mandir- aan de Nozemanstraat, de oudste hindoetempel van Nederland.

Schoenen moeten uit en de handen worden gewassen voordat we via een smalle trap de kleurrijke tempel betreden. Aan het woord is Shama Bahadoersing. “Het staat als symbool om jezelf ook van binnen te reinigen. Tijdens de schoonmaak zijn we ook aan het reflecteren. We denken na over hoe we dingen positief kunnen bekijken en hoe we met een goed gevoel naar de mandir kunnen komen.”