ARBEIDSMIGRANTEN

Bulgaarse Anita (42) slaapt in portiek van verslaggever: 'Ze kijken op mij neer als een beest'

De Bulgaarse Anita sliep in een portiek. Ze wilde onherkenbaar op beeld.
De Bulgaarse Anita sliep in een portiek. Ze wilde onherkenbaar op beeld. © Rijnmond
Als je erop let, dan zie je ze op tal van plekken in de stad: mensen die buiten overnachten. Ze slapen onder bruggen, op verlaten terrassen en in portiekjes. Verslaggever Tenny Tenzer treft de Bulgaarse Anita (42) aan in zijn eigen portiek in het centrum van Rotterdam. Hij vraagt zich af: "Zijn er steeds meer mensen dakloos?"
"Er ligt een vrouw te slapen in je portiek", lees ik 's ochtends op mijn telefoon, terwijl ik boterhammen voor mijn zoon smeer. Met de slaap nog in mijn ogen kijk ik naar het appje van mijn buurvrouw. In badjas loop ik naar beneden en zie daadwerkelijk een vrouw in een hoek tegen de voordeur verscholen. Zachtjes open ik de deur, zodat ze niet meteen de gang invalt. Haar bruine ogen met daaronder donkere wallen kijken verbaasd op. 
"Gaat het?", vraag ik in het Nederlands, direct gevolgd door: "Are you okay?" Ze knikt en vraagt in het Engels of ik erdoor moet. Ik bied haar wat eten en een kop koffie aan. Koffie wil ze wel en ze vraagt heel opportunistisch om sigaretten. Terwijl ik koffie zet en sigaretten zoek, vraagt mijn zoon van tien waarom ze in ons portiek slaapt. 
Anita vertelt dat ze uit de hoofdstad van Bulgarije, Sofia, komt. Ze is gescheiden en moeder van vier volwassen kinderen. Het leven in Bulgarije is moeilijk: alles is duur en de lonen zijn laag. Daarom is ze een paar jaar geleden naar Nederland gekomen voor werk. "Bulgaren werken zo’n vijf tot zes maanden in het buitenland en sturen het geld naar familie in het thuisland. Ik hou van Holland en de mensen hier. Maar ik heb er nu geen goed gevoel meer over. Ik slaap op straat."
Ik heb niet geslapen door de kou.
Anita
Anita verwarmt haar handen met de hete mok koffie. "Het is zo koud", zegt ze steeds. Vanaf 22:00 uur afgelopen nacht ligt ze al in mijn portiek op de koude stenen vloer. Ze heeft alleen haar kleding, een deken en een laken om zichzelf warm te houden. "Ik heb niet geslapen door de kou."
Langs mijn portiek lopen veel mensen richting werk of school. Opvallend is dat niemand ons een blik gunt of vraagt hoe het met ons gaat. "Ze kijken op mij neer als een beest", zegt Anita met een droevige stem. Een man laat zijn hond uit in de verte, Anita wijst naar hem. "Zelfs een hond heeft hier een dak boven zijn hoofd."

Groep buitenslapers stijgt

Een woordvoeder van de Pauluskerk in Rotterdam stelt ook dat de groep buitenslapers groeiende is. “Als we niet opletten gaan we weer terug naar de jaren '80 en '90 in de tijd van Perron Nul (plek naast Rotterdam Centraal waar heroïneverslaafden hun methadon kregen en gebruikten, red). Toen zag je ook veel meer mensen op straat. Nu er geen gedegen opvang is moeten mensen gedwongen buitenslapen.” 
Volgens Stichting Ontmoeting slapen 368 mensen buiten of in winteropvang, deze is af en aan open. Dit zijn de meest recente cijfers uit februari. Van de zomer waren dat er 200 buitenslapers. Het aantal daklozen stijgt hard. Stichting Ontmoeting werkt onder andere samen met de Pauluskerk. Ze hebben veldwerkers die actief op zoek gaan naar buitenslapers, net als het Leger des Heils.
“Heel zorgelijk”, zegt hoogleraar sociologie Godfried Engbersen van de Erasmus Universiteit over het groeiend aantal buitenslapers. Hij ziet ze zelf ook steeds meer. “Het lijkt weer toe te nemen. Ze worden zichtbaar, omdat de winteropvang gestopt is.”
Engbersen zegt dat de voorzieningen voor daklozen tegen hun grens aan lopen. Specifiek noemt hij de verantwoordelijkheid van de overheid ten opzichte van arbeidsmigranten die dakloos raken. “Ik vind dat de overheid de verplichting heeft om ze -tijdelijk- op te vangen of helpen terug te keren.”
“Nederland heeft ook in de toekomst te maken met arbeidsmigratie. Dan moet je een infrastructuur hebben voor huisvesting. Een permanente nachtopvang hoort daar misschien wel bij.” Als consequentie noemt hij de aanzuigende werking. “Is de nachtopvang in Rotterdam beter dan die in Den Haag? Dan zullen ze eerder hierheen komen.”
'Zelfs een hond heeft hier een dak boven zijn hoofd'
'Zelfs een hond heeft hier een dak boven zijn hoofd' © Rijnmond
Gert-Jan Freeke, directeur van het Leger Des Heils in onze regio, ziet ook steeds meer arbeidsmigranten op straat slapen. "Die mensen hebben geen toekomst in Nederland en moeten op een goede manier begeleid worden naar het land van herkomst. Daar moet de meeste focus op liggen. Als we dit niet met elkaar oppakken, dan wordt het alleen maar erger."
De positie van dakloze arbeidsmigranten zoals Anita is anders dan daklozen met de Nederlandse nationaliteit, stelt Freeke. Hun positie is 'ingewikkeld' omdat werk vaak gekoppeld is aan huisvesting. Als het werk wegvalt dan heeft dat consequenties voor de huisvesting. Zijn oplossing: "Werkgevers moeten een grotere rol hebben in het fatsoenlijk huisvesten van deze groep. Daarnaast moet de koppeling tussen werk en onderdak verboden worden."

Van Rotterdam naar Gorinchem

Terug naar Anita. Ze doet haar capuchon af en vertelt over haar werkgever. Ze zegt dat dit bedrijf haar accommodatie zou regelen. Op station Rotterdam Centraal zou ze opgepikt worden, maar er stond niemand. Ze moest daarom twee dagen buiten slapen, omdat ze geen geld had voor een hotel. "Twee nachten geleden was ik bang omdat een drugsgebruiker mij volgde op straat."
Ze pakt haar telefoon, met op de achtergrond een foto van haar kleindochter. Anita laat zien waar ze vandaag moet zijn voor werk en accommodatie. In een bericht in de Bulgaarse taal herken ik alleen het woord 'Gorinchem'. Daar moet ze blijkbaar naartoe. Ze haalt haar portemonnee onder de deken vandaan en laat mij de inhoud zien: niets. Geld voor een treinkaartje heeft ze niet. Ik stel voor om Anita naar het station te brengen en een enkeltje Gorinchem voor haar te betalen. Ze staat op en stopt de dekens waarin ze lag in een tas.
We zijn aangekomen bij Rotterdam Centraal. Nog een keer gooit ze haar frustratie over haar werkgever eruit. "Ze hebben geen respect voor mij. Wij doen werk wat niemand wil doen. Het doet mij pijn dat mensen zo met mij omgaan." Ik koop een enkeltje Gorinchem voor haar. Anita loopt met tas en rolkoffer door de poortjes. "Take care", zeg ik. "I hope so", zegt ze terug. Ik hoop dat Gorinchem gastvrijer is voor Anita dan Rotterdam is geweest.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl