Vergeten Verhalen: loods in de 19e eeuw

"Het is uit de periode 1860-1870 en dat is voor de fotografie vrij vroeg", vertelt Jeroen ter Brugge van het Maritiem Museum. "De fotografie was echt nog in ontwikkeling. Allerlei chemische middelen probeerde men het beeld vast te leggen. Het moest niet teveel bewegen want dan werd de foto niet scherp."

Klaas Hoogvliet is loods op de Maas en het Goereese Gat. Op de foto staat hij met op z'n revers zijn loodsmansteken. Hoogvliet werkt in de periode dat er nog allerlei zandbanken zijn. "Je moest een actuele kennis hebben als loods. De loodsen waren toen al hoogst noodzakelijk om de grote zeeschepen naar binnen te halen en naar buiten te begeleiden. Het was een spannend beroep."

Loodsen worden in die tijd ook ingezet als er schepen in nood zijn. Ter Brugge: "Je ziet dat loodsen vaak ook medailles en getuigschriften kregen van de Maatschappij tot Redding van Drenkelingen. Ook Klaas Hoogvliet heeft verschillende van die onderscheidingen ontvangen."

In het jaar 1850 is Hoogvliet betrokken bij de reddingsactie van vrachtschip Vrouw Maartje. Het schip is van Rederij Van Gijn uit Vlaardingen. "Dezelfde familie Van Gijn die later in Dordrecht terecht is gekomen, van Museum Van Gijn", weet Ter Brugge.

De Vrouw Maartje is met een lading kastagnes uit Spanje onderweg naar Vlaardingen. De reis verloopt verre van voorspoedig. Het schip krijgt meerdere keren pech. In december 1949 wordt het schip in Duinkerke in Frankrijk binnegehaald. De mast is gebroken in een storm en het schip is ook lek.

Eind januari 1850 komt het schip weer in Hollandse wateren en dan gaat het weer mis. Hij loopt voor Scharrendijke op zandbanken. Risico daarvan is dat de kans bestaat dat het roer van het schip wordt gelicht. "Als je roerloos bent en een beetje wrak schip hebt in een storm, dan heb je hulp nodig", aldus Ter Brugge.

De Vrouw Maartje krijgt hulp van Loodsboot 1. Aan boord van Loodsboot 1 is Klaas Hoogvliet. Nadat de noodsignalen zijn afgegeven, proberen Hoogvliet en zijn mensen de bemanning van Vrouw Maartje te redden.

Dat lukt voor een deel. Tien opvarenden worden snel gered. Een loods gaat nog aan boord van de Vrouw Maartje. "Op een gegeven moment braken te trossen en raakt het schip toch weer los. Aan boord zijn dan nog vier opvarenden en die ene loods", vertelt Ter Brugge.

"Het wordt steeds penibeler aan boord van de Vrouw Maartje. De opvarenden moeten op volle zee in de storm over zien te stappen naar Loodsboot 1. Eén van hen, Klaas Notmeijer, sprong over maar hij sprong mis. Die hebben ze zien verdrinken, hij heeft het niet gered."

Klaas Notmeijer laat in Vlaardingen een vrouw en vijf kinderen achter. De krant in Vlaardingen schrijft de volgende dag:

'Ach, de ongelukkige ontwaardde te spoedig dat zij alleen een troosteloze, arme, diep beklagenswaardige weduwe was. En dan van alle die geredden zij alleen haar brave man, haar kinderen hun ijverige vader niet zouden wederzien'.

Dit verhaal toont aan dat het werk van de loodsen niet zonder risico was. Het zeldzame fotootje van loods Klaas Hoogvliet zit in een luze etui en is te zien in het Maritiem Museum.