nieuws
Ruud Lubbers (78) overleden
In zijn woonplaats Rotterdam is woensdagavond oud-premier Ruud Lubbers overleden. De econoom, oud- ondernemer, ex-diplomaat en voormalig CDA-politicus werd op 7 mei 1939 in Rotterdam geboren. Tussen 1982 tot 1994 leidde hij als minister-president drie kabinetten. Later zette hij zich in voor het milieu, de multiculturele samenleving en de terugdringing van kernwapens.
Jeugdjaren
Lubbers werd geboren in een
ondernemersgezin in de Rotterdamse wijk Kralingen. Zijn middelbare schooltijd bracht hij door op het Sint Canisius College, een internaat van de paters Jezuïeten in Nijmegen. Daarna studeerde Lubbers van 1957 tot 1962 economie aan de
in Rotterdam en studeerde er
af. Hij trouwde datzelfde jaar met Ria Hoogeweegen. Het stel kreeg drie kinderen: Paul, Bart en Heleen.
Vroege loopbaan
Lubbers’ vader Paul gaf leiding aan
, een constructiewerkplaats en Machinefabriek in Krimpen aan den IJssel. Toen Lubbers senior in 1963 plotseling stierf, namen zijn zonen Ruud en Rob de zaak over.
Ruud Lubbers had toen al bestuurservaring opgedaan als voorzitter van de toenmalige Unie van Katholieke Studentenverenigingen in Nederland. Vanaf 1965 werd hij actief binnen het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond. Ook vervulde hij bestuursfuncties in de binnenvaart, bij de KRO en binnen de katholieke partij KVP.
Politieke carrière
Ruud Lubbers trad in mei 1973 toe tot het kabinet Den Uyl als
. Hij moest de gevolgen opvangen van de
en zette in op energiebesparing en onderzoek naar alternatieve energie.
Hij was ook nauw betrokken bij de redding van de bouwbedrijven van het Nederhorstconcern in onder meer Gorinchem, Zwijndrecht en Rotterdam. Het bedrijf Hollandia wilde in 1976 met overheidssteun de staaldivisie van Nederhorst overnemen. Lubbers die grootaandeelhouder van Hollandia was, werd beschuldigd van belangenverstrengeling.
Na de verkiezingen van 1977 werd Lubbers Kamerlid voor de nieuwe fusiepartij CDA en plaatsvervangend fractieleider onder Willem Aantjes. Toen Aantjes in 1978 in opspraak kwam vanwege zijn oorlogsverleden volgde Lubbers hem op.
Lubbers had in de beginjaren van het CDA veel te maken met dissidenten. Hij hield de partij bij elkaar door met wollige formuleringen, die bekend zouden worden als ‘Lubberiaans taalgebruik’, elke stroming tevreden te houden.
De kabinetten Lubbers
Lubbers werd in 1982 premier van het kabinet CDA-VVD nadat Van Agt zich als premierskandidaat onverwacht had teruggetrokken. Er zouden tot 1994 nog twee kabinetten-Lubbers volgen. De Rotterdammer werd daarmee niet alleen de jongste maar ook de langstzittende minister-president in de Nederlandse geschiedenis.
Het eerste kabinet-Lubbers stond in het teken van het terugdringen van de staatsschuld. Er volgden miljardenbezuinigingen, die mede konden worden doorgevoerd dankzij het Wassenaar-akkoord. De vakbeweging accepteerde daarin dat werknemers loon moesten inleveren in ruil voor arbeidtijdverkorting. Langdurige protesten bleven daardoor uit.
Onrust was er wel over de plaatsing van kruisraketten. Ruud Lubbers besloot in 1984 dat Nederland de nucleaire wapens alleen zou plaatsen als na een jaar zou blijken dat de Sovjet-Unie het aantal kruisraketten in Oost-Europa verder zou opvoeren. Dat bleek het geval. Maar inmiddels lag er een akkoord tussen de NAVO en de Sovjet-Unie, waardoor minder raketten zouden worden geplaatst.
Onder Lubbers I werd ook een grote grondwetswijziging ingevoerd, waarin grondrechten zijn aangevuld en uitgebreid, zoals bescherming van burgers tegen discriminatie en de vastlegging van een algemene vrijheid van meningsuiting. De zittingsduur van de Eerste Kamer werd beperkt van 6 tot 4 jaar, terwijl de Provinciale Staten de senatoren in een keer kozen in plaats van iedere drie jaar de helft.
Na de verkiezingen in 1986 bleken CDA en VVD hun meerderheid te hebben gehouden, tegen de verwachting van de peilingen in. Het Kabinet Lubbers II kwam tot stand na een formatie van goed 7 weken. Het kabinet werd gekenmerkt door tal van schandalen, als de paspoortaffaire, visfraude en gesjoemel bij het ABP. Maar de doodsteek voor het kabinet vormde een conflict over het eerste Nationaal Milieu- en Natuurbeleidsplan. Onderdeel van dat plan was het afschaffen van het reiskostenforfait. De VVD blokkeerde dat met een motie. Nog voor die in stemming werd gebracht, diende Lubbers het ontslag van zijn kabinet in.
CDA en VVD waren na alle schandalen op elkaar uitgekeken. Het CDA zocht zijn heil daarom in 1989 over links. Het kabinet Lubbers III, een coalitie tussen CDA en PvdA, sneed fors in de sociale zekerheid. Met name de ziektewet en de wet op de arbeidsongeschiktheid gingen op de schop.
Na 12 jaar politiek hield Lubbers het in 1994 voor gezien. Al vroeg werd Eelco Brinkman als opvolger naar voren geschoven. Maar Lubbers trok zijn steun aan hem in toen Brinkman nieuwe bezuinigingen op de sociale zekerheid aankondigde. Het CDA verloor 20 zetels in het parlement en belandde in de oppositiebankjes.
In 1995 werd Lubbers benoemd tot minister van Staat.
Universitaire carrière
Lubbers vervolgde zijn loopbaan aan de Universiteit van Tilburg, waar hij van 1995 tot eind 2000
werd. Ook was hij
visiting professor
aan de John F. Kennedy School of Government aan de universiteit van Harvard. Verder was hij onder meer voorzitter van de
, van de
en van
.
Verenigde Naties
Eind 2000 werd Lubbers benoemd tot
van de Verenigde Naties (UNHCR). Hij werd persoonlijk gevraagd door secretaris-generaal Kofi Annan. Daardoor kon hij de baan niet weigeren, zo zei hij later.
Lubbers zette zich voor de UNHCR in voor de bescherming en opvang van de naar schatting 21 miljoen vluchtelingen en ontheemden in meer dan 120 landen.
Na 4 jaar kwam Lubbers in opspraak door een klacht van een VN-medewerkster over ongewenste intimiteiten. Die zouden zich hebben voorgedaan tijdens een formele vergadering in december 2003. De klacht werd gegrond verklaard door het United Nations Office of Internal Oversight Services (OIOS). Het rapport lekte uit naar de media. Lubbers ontkende de aantijgingen. Secretaris-Generaal Kofi Annan liet het OIOS-rapport analyseren en trok de conclusie dat de beschuldigingen niet waren bewezen.
Het incident zorgde ook in Rotterdam-Kralingen voor de nodige ophef.
Een jaar later publiceerde de Britse krant The Independent stukken, waaruit zou blijken dat meerdere vrouwen hadden geklaagd over Lubbers. De topman van het UNHCR besloot daarop op 20 februari 2005 om terug te treden. In zijn ontslagbrief schreef hij dat hij geen schuld bekende, maar opstapte ‘in het belang van de organisatie’.
Ruud Lubbers en Rotterdam
Na terugkomst in Nederland richtte Ruud Lubbers zich op duurzaamheid. Hij werd voorzitter van de Raad van Toezicht van het Energieonderzoek Centrum Nederland. Ook was hij betrokken bij het Rotterdam Climate Initiative.
Ook was Lubbers lid van de International Advisory Board Rotterdam, een commissie van economen die Rotterdam op de kaart moest zetten:
Informateur
Lubbers stond als informateur aan de basis van de doorstart van de CDA-VVD-coalitie in 2006, het
. Na de
werd Lubbers opnieuw informateur. Hij bereikte een doorbraak door ervoor te zorgen dat VVD en CDA gingen praten met de PVV van Geert Wilders. Daardoor ontstond een minderheidskabinet van VVD en CDA, met gedoogsteun van de PVV. Later zou Lubbers zich tegen deze politieke samenwerking keren.
Onderscheidingen
Ruud Lubbers heeft meerdere onderscheidingen ontvangen. Hij ontving enkele eredoctoraten, was Ridder-Grootkruis in de
. Op 3 april 1995 ontving hij de
van de
. In 2004 kreeg Lubbers de
, de hoogste onderscheiding van de stad
. omdat hij als minister van Economische Zaken en Minister-president ‘van grote betekenis is geweest op de ontwikkeling van Nederland en Rotterdam’. Volgens de gemeente was Lubbers een echte Rotterdammer waar de Rotterdammers trots op mogen zijn.
Ruud Lubbers is sinds maart 1994 Ereburger van Maastricht. Als premier, minister en bestuurder ontving hij diverse hoge buitenlandse onderscheidingen.
