nieuws

25 jaar later: nog altijd veel vraagtekens over vertrek bisschop Bär

Hij was geliefd, stond bekend als redelijk progressief en werkte keihard. Maar als op 13 maart 1993 bekend wordt dat bisschop Philippe Bär ermee stopt om in een klooster te gaan zitten, dan levert dat veel vragen op en net zoveel geruchten.
Bär was een paar weken geleden nog in Rotterdam. Hij was één van de genodigden bij de uitvaart van Ruud Lubbers in de Rotterdamse HH. Laurentius- en Elisabethkathedraal. Het geeft aan hoe geliefd de bisschop was. Ook had hij veel banden met de Koninklijke Familie.
Zo trouwde hij in september 2001 Margarita de Bourbon de Parma, dochter van prinses Irene, en Edwin de Roy van Zuydewijn. Op 20 november 2010 zegende Bär in Brussel het huwelijk in van Carlos de Bourbon jr., oudste zoon van Carlos Hugo en prinses Irene, met Annemarie Gualthérie van Weezel.
Maar tot op de dag van vandaag is het nog altijd niet duidelijk wat er is gebeurd voorafgaand aan de ontslagaanvraag in 1993.

Oververmoeid


Helemaal onverwacht kwam Bärs afscheid niet. Een paar weken voor zijn definitieve vertrek werd al gemeld dat hij ‘oververmoeid’ was. Hij had zich teruggetrokken in een klooster in Chevetogne, bij de Belgisch-Franse grens. Een logische plek, omdat hij daar veertig jaar eerder ook al in het klooster had gezeten.
Destijds liet de abt tegenover de media weten dat hij verwacht dat de bisschop er binnen een paar weken weer bovenop is. Maar toen was de ontslagaanvraag van Bär al naar het Vaticaan verstuurd.

Geliefd


In Rotterdam werd met verdriet gereageerd op het afscheid van Bär. Tegelijkertijd keken maar weinigen er van op. "Hij kon geen 'nee' zeggen", is een veelgehoorde reactie op de oververmoeidheid van de bisschop.
Bär stond bekend als een benaderbare en redelijk progressieve bisschop. Een paar weken eerder had hij bij een bezoek aan de Paus nog gepleit voor het openstellen van het priesterschap voor oudere getrouwde mannen.
Maar dat viel niet overal in goede aarde. Vooral in de conservatieve hoek werd Bär gezien als een gevaarlijke kandidaat voor de functie van aartsbisschop, mocht Simonis vertrekken.

Machtsspel


Journalist Henk Müller schreef in 1994 een boek over bisschop Bär. Hij geloofde er niks van dat de bisschop het slachtoffer was geworden van vermoeidheid, zei hij in de Radio Rijnmond-rubriek Dag van Toen. "Ik had hem twee maanden ervoor nog gesproken in Rome en toen was hij nog volop 'alive and kicking'. Er was meer aan de hand."
Volgens Müller is Bär slachtoffer van een machtsspel tussen de conservatieve en de gematigde vleugel binnen de Rooms-Katholieke kerk. "Kort daarvoor was bisschop Gijsen, de conservatieve tegenhanger van Bär, opgestapt. Officieel was dat vanwege gezondheidsredenen, maar er speelde van alles in de priesteropleiding. Er was een conrector die een homoseksuele relatie had met een leerling."
Tegelijk speelde er ook allerlei verhalen over Bär, zegt Müller. "Het was eigenlijk een uitruil. Gijsen weg, dan hij ook weg." Bär zou dat kort na zijn vertrek ook hebben toegegeven aan de journalist. Hij zou worden afgeperst.

Dossier


Volgens Müller was er sprake van een dossier, maar wat daarin staat is nog altijd onduidelijk. Er zouden stukken en foto’s zijn van een homoseksuele relatie in het leger, maar wat de rol van Bär daarin is, blijft vaag.
"Maar toen er werd gedreigd dat het dossier zou worden doorgespeeld naar de media, was het duidelijk dat het beter was voor Bär om op te stappen", is de uitleg van Müller.
In de gesprekken die de commissie Deetman in 2010 en 2011 heeft gevoerd over misbruik door priesters komt de naam van Bisschop Bär nauwelijks voor. In het eindrapport staat wel dat de bisschop in de jaren '80 te weinig had gedaan om misbruik door priesters tegen te gaan.

Spreekverbod


Bär heeft in Chevetogne meerdere leden van de media ontvangen. Hij heeft hen van alles verteld, maar heeft tot nu toe nauwelijks iets los gelaten over zijn vertrek.
"Ik heb er niet tegen geknokt en dat blijft zo", zegt hij in een interview met Radio Rijnmond in 1999. "Er viel niet tegen te vechten en dat heb ik ook niet gedaan. Het was toen een besluit waarover ik dacht ‘dit is het enige wat ik nu kan doen. Daar blijf ik bij."
In het programma Branie on Route voegt hij er aan toe dat in de Rotterdamse tijd 'veel vijandschap is geweest'. "Het was op. Ik kon niets meer verzinnen om het werk te dragen, zin te geven. Het was tijd voor jongere gasten."
Toch is niet iedereen blij met de 'open' bisschop in zijn toevluchtsoord in België. Het Vaticaan legde hem in 2003 een spreekverbod op, dat nog altijd geldt. En daarmee kan het nog even duren voor er duidelijkheid komt over de gebeurtenissen van 1993.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl