Kritische wethouder spoort havenbedrijven aan tot actie: 'Als we niet op tijd meeveranderen, liggen we uit de wedstrijd'

Robert Simons is sinds vorig jaar wethouder Haven, Economie, Horeca en Bestuur. Bij zijn aantreden zei hij een schone en vernieuwende haven te willen. Een haven die klaar is voor de toekomst, door over te stappen van fossiele industrie naar een waterstofeconomie. Een internationaal knooppunt voor de invoer, productie en doorvoer van (groene) waterstof naar andere landen in Noordwest-Europa.

Die energietransitie loopt flinke vertraging op door de discussie over de stikstofaanpak en de lopende rechtszaak tegen het Porthos-project waarbij CO2 in lege gasvelden onder de Noordzee wordt opgeslagen.

Het zorgt voor ongeduld bij de wethouder. “We staan op een cruciaal punt en de tijd is krap. Er moeten nog grote stappen worden gezet als we de klimaatdoelen in 2030 willen halen. ”

Het kabinet wil dat er vanaf dat jaar 55 procent minder CO2 wordt uitgestoten. De Rotterdamse haven kan daar een groot deel van voor zijn rekening nemen. Grote bedrijven als Shell, BP, Uniper en Air Liquide hebben al concrete investeringen toegezegd voor waterstofprojecten. Andere bedrijven wachten af of wijken uit naar het buitenland.

En dat baart de wethouder zorgen, omdat meer havens een waterstofhub voor Noordwest-Europa willen zijn. Rotterdam moet de concurrentie dus zien voor te blijven.

“Daarom was ik ook zo verrast toen de president-directeur van het Havenbedrijf Rotterdam zichzelf tijdens de Dag van de Haven een 10 gaf, omdat de haven zo goed op weg is met zeventig plannen die de haven kunnen verduurzamen. Ik vond dat nogal zelfgenoegzaam, want plannen zijn nog steeds plannen en er moet nog heel wat worden uitgevoerd.”

Ook al is de uitgangspositie van de Rotterdamse haven door zijn ligging en diepte nog zo gunstig, het is volgens de wethouder nooit een vanzelfsprekendheid dat de stad daarmee ook haar positie behoudt.

“Als we niet op tijd meeveranderen, liggen we uit de wedstrijd. Het verleden heeft dat al bewezen, in Wallonië bijvoorbeeld. Dat was ooit een van de drie rijkste gebieden ter wereld maar daar is niets meer van over. Ook Noord-Oost Engeland raakte in de jaren tachtig in verval door het verdwijnen van de scheeps- en kolenindustrie.”

Als we onze welvaart willen behouden, moet Rotterdam voortvarend aan de slag. Simons hamert op meer persoonlijk leiderschap en minder naar de overheid kijken.

“Ik zie elke keer een pavlovreactie bij de bedrijven: ze klagen dat de overheid te lang doet over de vergunningen, dat er onvoldoende ruimte op het stroomnet is of dat er onvoldoende regie is. Maar ga gewoon zelf aan de slag, met walstroom bijvoorbeeld. Dat is een bestaande techniek en kun je makkelijk versnellen zonder uitstoot.”

Afgemeerde schepen aan de kade draaien vaak op dieselgeneratoren voor energie aan boord. Hierbij komt fijnstof, stikstof en CO2 vrij. Walstroom is een schoner alternatief zonder geluid en uitstoot. Er zijn al een paar goede voorbeelden van schepen ‘aan de stekker’. Die van Heerema bijvoorbeeld bij de Landtong Rozenburg en de ferry’s van Stena Line bij Hoek van Holland.

De gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf willen dat in 2030 bijna alle schepen gebruik maken van walstroom, ook de grote containerschepen. Dit jaar is alleen de walstroom voor de cruiseschepen aan de Wilhelminapier gerealiseerd. Simons wil dat het Havenbedrijf samen met de bedrijven de aanleg gaat versnellen.

“Bedrijven wachten af tot het echt moet omdat de aanleg van walstroom hen geld kost. Bij waterstof zie je meer beweging omdat bedrijven daar zelf belang bij hebben. Maar dat zijn investeringen voor de middellange- en lange termijn. Bij walstroom kan je meteen aan de slag. Alleen kijken de bedrijven daarbij vooral voor steun naar de overheid. Maar is het reëel dat de belastingbetaler uiteindelijk de rekening krijgt gepresenteerd? Neem gewoon het voortouw en pak je verantwoordelijkheid."

Windmolens, ook zoiets. Er komen er steeds meer op zee, maar waarom niet meer in de haven? De wethouder begrijpt niet waarom de bedrijven zich daar niet extra voor inspannen, zeker nu het elektriciteitsnetwerk vol zit.

“Je moet niet kijken naar wat niet kan, maar naar wat wel kan. Misschien kost het wat gepuzzel vanwege het ondergrondse buizenleidingennetwerk. Maar als je een betonnen plaat rondom de windmolen legt, ontstaat daar heus geen schade als een wiek valt.”

Zijn kritische houding wordt niet altijd gewaardeerd in de haven. Zeker niet toen hij de beloning van de topman van het Havenbedrijf ter discussie stelde. Hij wil er weinig over kwijt (‘een broedende kip stoor je niet’) maar hoopt snel met een bericht over de opvolging van de scheidend president-directeur Allard Castelein naar buiten te komen.

Robert Simons vindt dat hij als politiek bestuurder met een 25 jaar lange carrière in de maritieme sector recht van spreken heeft. Voor hij de politiek inging was hij stuurman op de grote handelsvaart en procesoperator. Later ging hij bij de Scheepvaartinspectie aan de slag. “Ik spreek de taal van de haven en laat me geen knollen voor citroenen verkopen.”

Natuurlijk, ook hij baalt van de stilstand in de klimaataanpak. Hij had de uitspraak van de Raad van State voor de CO2-opslag al veel eerder verwacht. Die volgt mogelijk begin deze zomer. "Ik ga er vanuit dat het een positieve uitslag is want anders ligt de hele energietransitie op zijn gat. Dan heeft niet alleen Rotterdam maar heel Nederland een probleem."

Want ook al gaat dit gesprek de hele tijd over de energietransitie; eigenlijk gaat het over de welvaart in Nederland en de werkgelegenheid voor volgende generaties. Daar ligt zijn grootste zorg, omdat het impact heeft op de hele samenleving.

"Is de haven over tien, twintig jaar nog net zo groot als nu? Speelt ze dan nog net zo’n grote rol? Ik vind dat ik daar af en toe best een kritische vraag over mag stellen. Er is geen plan B."