STADSWANDELINGEN
Dit is waarom erfgoed zo belangrijk is en het kampioenschap van Feyenoord daar ook bij hoort
Rotterdam: de stad die opkrabbelde na de bombardementen in de Tweede Wereldoorlog en sindsdien de koers van de eeuwige vernieuwing vaart. Het is het bekendste verhaal van onze havenstad en een belangrijke pilaar van haar imago. Maar: hoe zit het met de andere verhalen? Hoe gaat Rotterdam om met haar verleden?
Al wandelend verdiepen de makers van de podcast ‘Stadswandelingen’ zich in Rotterdams erfgoed. In deze eerste aflevering van seizoen 2 spreken ze Marianne Klerk (maatschappijhistoricus) en Simone Da Silva (directeur van erfgoedinstelling DIG IT UP). Wij stellen alvast 5 vragen.
Archiveren is een belangrijk onderdeel van erfgoed. Het klinkt ook best saai. Waarom is dit zo belangrijk?
Dat archiveren voor veel mensen als een stoffige term klinkt, heeft er onder andere mee te maken dat zij zich te weinig onderdeel voelen van geschiedschrijving. Maar, “jouw geschiedenis heeft waarde,” vindt Simone. “Mensen een stem geven: dat gebeurt te weinig.” Zolders, kelders, garages en opslagruimtes liggen bomvol met archiefmateriaal. Puzzelstukken die de Rotterdamse geschiedenis completer maken.
Bij DIG IT UP worden zulke verborgen schatten opgegraven en permanent ontsloten als uniek erfgoed van de stad. “Erfgoed is zoveel, hè,” legt Simone uit, “het is niet alleen een archiefstuk of een wetenschappelijk verhaal: het gaat over onze geschiedenis, ons verhaal, het gaat over ons nu en het gaat over de toekomst. En dat is belangrijk.”
De Rotterdamse citymarketing heeft de afgelopen decennia veel toeristen en rijke investeerders naar Rotterdam weten te lokken met een narratief van eeuwige vernieuwing en vooruitgang. Waarom is dat niet alleen maar goed nieuws?
Als we het verhaal van de citymarketing moeten geloven is Rotterdam een stad van innovatie en progressie met een rauwe, jonge, no-nonsense mentaliteit als aandrijfkracht. Maar, vertelt Marianne, “we zijn niet jong, we bestaan al eeuwenlang." En dat fascineert haar: “dat je heel het Rotterdam van nu door dat nauwe tijdsgat van de wederopbouw wil proppen: die omgang met het verleden in een stad die veinst geheugenverlies te hebben.”
Met een tunnelvisie op de toekomst verliest de stad haar verleden dus uit het oog. “We zijn meer dan die haven en heipalen, die arbeiders en architecten en die bommen en gebouwen van 1940. Ik zou het interessant vinden als ze wat meerstemmigheid aanbrengen en er wordt gedacht aan de huidige bewoners van Rotterdam. We hebben het verhaal over verlichtingsstad Rotterdam, de diaspora van migranten, er zijn verhalen van kunst en cultuur, maar er zijn ook verhalen van de Afrikaanderrellen en de Rotterdamwet. Ook dat is ons erfgoed.”
Waarom is het belangrijk dat een fysieke plek is waar de geschiedenis van de stad terug komt?
De sluiting van Museum Rotterdam in 2020 kwam bij Marianne hard aan: “Ik dacht: hè, maar we moeten toch een plek hebben waar burgers naartoe kunnen? Een fysieke plek waar ze de geschiedenis van de stad kunnen zien en beleven: erfgoed, de reden dat we zijn wie we zijn.”
Het belang van een plek als Museum Rotterdam past volgens haar niet in een economisch jasje. “Het gaat niet alleen over toerisme en over geld verdienen. Het gaat ook – en dat weten beleidsmakers dondersgoed – over sociale cohesie. We hebben ontzettend veel mensen met een migratieachtergrond in Rotterdam, en die voelen zich meer verbonden met de stad dan met Nederland. Die voelen zich in de eerste plaats Rotterdammer.”
Veel Rotterdammers met een migratieachtergrond voelen zich meer Rotterdammer dan Nederlander. Maar ons erfgoed is nu best ‘wit’. Hoe kan dit beter in het collectieve erfgoed worden opgenomen?
Eén verhaal creëren waarin alle Rotterdammers zich gerepresenteerd voelen is wellicht een onhaalbaar ideaal. “Je streeft altijd naar een soort goddelijke volledigheid hé,” vertelt Marianne, “maar dat je ermee begint en er rekenschap van geeft is denk ik al een erg belangrijk punt.”
De sleutel ligt volgens de gasten bij het samenwerken tussen organisaties en met de inwoners zelf. “Misschien dat Museum Rotterdam in de toekomst een platformfunctie zou kunnen krijgen waarin ze samenwerkt met organisaties zoals Verhalenhuis Belvédère op Katendrecht en DIG IT UP,” hoopt Marianne, “en – in mijn ideale wereld – dat citymarketing daar ook mee samenwerkt en misschien ook weer wat verhalen uithaalt.”
Op maandag 15 mei is Feyenoord gehuldigd in Rotterdam nadat de club zondag landskampioen werd. Wat betekent de overwinning voor het erfgoed van Rotterdam?
“Mijn vriend racete na de wedstrijd met mijn kind naar het Hofplein”, vertelt Marianne. “En wij hebben de foto voor in het plakboek: mijn kind op de schouders van mijn vriend voor de fontein. Rotterdamser kan bijna niet. Als er iets immaterieel erfgoed is, is het die dag: dat kampioenschap. Dat de hele stad over allerlei groepen verbindt, naar de Coolsingel gaat en daar een team toejuicht, dat de Feyenoordvlag wordt gehesen op het Stadhuis: Rotterdam is dan Feyenoord. Dit is een van de vele verhalen die Rotterdam rijk is. Bovendien een mooi verhaal dat verbindt. En zo’n foto van m’n zoon waardoor hij later kan zeggen ‘ik was erbij op die dag’: het is als een stempel in z’n Rotterdamse erfgoedpaspoort.”
