De bloemetjes en bijtjes op school

In de collectie van het Nationaal Onderwijsmuseum is te zien hoe er in de loop der jaren verschillend mee om gegaan is. "Tot ver in de twintigste eeuw was voor dit onderwerp geen plek", zegt directeur Tijs van Ruiten van het museum.

"In de biologielessen wordt het menselijk lichaam behandeld, maar over de geslachtsgemeenschap en de geslachtsorganen kom je niks tegen. Dat is voor de leerlingen een groot geheim". Er is wel veel literatuur voor docenten en ouders. Van Ruiten: "Daarin wordt vooral gewezen op de gevaren van seksualiteit".

Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw komt er aandacht voor seksuele voorlichting op school. Een boekje uit 1968 met de titel 'Zo wordt het leven doorgegeven' laat zien dat er dan nog voorzichtig mee om gegaan wordt.

"Dat gebeurt door op de bloemetjes en de bijtjes te wijzen", vertelt Van Ruiten. "Er wordt wel gesproken over geslachtsgemeenschap, maar de manier waarop is wel erg grappig." Eerst gaat het over de paring bij vissen en vogels.

Vervolgens gaat het over de mensen. Van Ruiten leest voor: "Mensen hebben weer een andere manier om de zaadcel bij de eicel te brengen. De man brengt zijn penis in de schede van de vrouw. De zaadcelletjes kunnen nu op zoek naar de eicel. Als een zaadcel en een eicel elkaar vinden, dan is er weer een begin van een nieuw leventje."

In de jaren daarna gaat het snel. In de jaren zeventig komen de NVSH en de Rutgerstichting. Er wordt op een heel andere manier voorlichting gegeven. In het Onderwijsmuseum is een boekje uit die tijd te vinden met de titel 'Het Kondoom'.

"Het staat vol met zeer expliciete foto's", zegt Van Ruiten. "Wij zouden dat nu misschien porno noemen en de taal is ook heel anders dan in het boekje van een paar jaar daarvoor. Men heeft het niet over vrijen maar gewoon over neuken."

Begin jaren tachtig is de AIDS epidemie opgekomen. Dat heeft invloed op de manier waarop in het voortgezet onderwijs met seksuele voorlichting wordt om gegaan. "Een voorlichtingsboekje uit de jaren tachtig gaat wel over geslachtsgemeenschap maar er wordt ook gewezen op de gevaren van AIDS."

Op dit moment is het in het basisonderwijs verplicht om over seksuele voorlichting les te geven. "Dat staat gewoon in de kerndoelen", weet Van Ruiten. "Maar het is wel vrij omschreven zodat elk type onderwijs daar een eigen invulling aan kan geven."