Basisscholen in Rotterdam hebben lak aan aanmeldregels, ouders vallen buiten de boot

Je moet het als ouder maar net weten, dat je je al had moeten opgeven voor een rondleiding op de school die je hebt uitgezocht als je kind nog maar 1 of 2 jaar is. Zo komt je kind als het 3 jaar oud is op een wachtlijst en wordt het als het 4 is zonder probleem toegelaten op de school van jouw voorkeur.

Ouders die hebben gestudeerd, zijn vaak al vroeg bezig met de school waar hun kind heen kan gaan. Ze weten van andere ouders uit hun kennissenkring hoe de aanmeldprocedure werkt en hoe ze een plekje op hun favoriete school kunnen regelen.

Eigenlijk mag het niet meer zo gaan. Sinds 2014 zegt de Wet op het primair onderwijs dat de minimumleeftijd waarop een kind mag worden aangemeld op de basisschool 3 jaar is. Die wet is er gekomen omdat aanmelding eerder dan het derde jaar ongelijkheid in de hand werkt. Als je geen goed netwerk hebt, is het lastig om te weten hoe je je kind moet aanmelden op de basisschool van je voorkeur.

Het Kenniscentrum Gemengde Scholen heeft in opdracht van onderwijswethouder Kasmi onderzoek naar de aanmeldprocedures van Rotterdamse basisscholen gedaan.

Bijna geen enkele schoolwebsite is transparant over de aanmeldingsprocedure. Maar liefst 132 van de 167 scholen blijken geen of onvolledige informatie te geven. Soms is dat omdat ze geen toelatingscriteria hanteren, soms blijkt dat de school een wachtlijstsysteem heeft waarover het niet helder communiceert.

Het gevolg kan zijn dat de school die in je buurt zit of waar jij je kind als het 3 jaar oud is wilt aanmelden, eigenlijk al geen plek meer heeft. Dan blijkt ineens dat je je kind al vóórdat het 3 werd had moeten aanmelden, of in ieder geval al op de 'vooraanmeldingslijst' had moeten laten zetten, ook al is dit wettelijk niet toegestaan.

Rotterdam treedt vooralsnog niet op tegen de scholen die de wet overtreden. Je moet als ouder dus genoegen nemen met een school die minder goed is, niet in de buurt zit, of op een andere manier niet aan je wensen voldoet.

Voor het onderzoek zijn 19 scholen geselecteerd die ofwel een aanmeldbeleid hebben dat tegen de wet is of niet transparant, of die in de buurt van een dergelijke school staan. In dat laatste geval hebben die scholen te maken met een ongelijke verdeling.

In werkelijkheid zijn er nog meer scholen die een onwettelijk aanmeldsysteem hanteren en scholen in de buurt die daar last van hebben. Directeuren en ouders zijn anoniem geïnterviewd. Van de 19 onderzochte scholen zijn er 6 die kinderen jonger dan 3 jaar inschrijven of voor de derde verjaardag van het kind al een garantie op inschrijving geven. Dat is dus in strijd met de wet.

Een directeur van een school in IJsselmonde verklaart aan de onderzoekers dat hij wel weet dat je het kind pas officieel mag inschrijven vanaf 3 jaar, maar dat hij liever niet 'al te ingewikkeld doet'. "Ouders hebben niet zo in de gaten dat we meer aanvragen hebben dan plekken", geeft hij aan.

Op een school in Hillegersberg lijkt het ons-kent-ons-aanmeldbeleid actief vanuit de ouders te komen. Daar nemen de ouders alvast contact op met de school als hun peuter anderhalf is. Vanaf twee jaar worden de ouders vervolgens uitgenodigd voor een persoonlijk gesprek met een directielid. Daarna krijgen ze een inschrijfformulier. Formeel worden deze kinderen pas in geschreven als ze vier zijn, maar ouders die netjes wachten tot hun kind 3 is, vallen buiten de boot. De inschrijfformulieren zijn dan al grotendeels vergeven.

Een directeur van een andere school vertelt dat hun school de afvallers krijgt. Het gaat dan vaak om ouders met een migratieachtergrond, die wel op tijd zijn voor de inschrijving, maar zonder duidelijke reden het advies krijgen een andere school voor hun kind te zoeken.

Een andere directeur van een gemengde school, die ook is geïnterviewd voor het onderzoek, geeft aan dat op de witte school waar hij eerder werkte, vaker kinderen met migratieachtergrond werden afgewezen. "Zelfs als je dan als moeder met een hoofddoek wél in het juiste postcodegebied woont, ga je daar gewoon geen plekje krijgen."

Een directeur uit Feyenoord zegt in het onderzoek niet te begrijpen hoe de witte scholen nog steeds kunnen bestaan. "Zo’n 70 procent van de Rotterdammers heeft een migratieachtergrond, dus dan zou je alleen gemengde scholen verwachten."

De onderzoekers pleiten voor een gelijk speelveld. Daar zijn in andere steden twee verschillende opties van uitgeprobeerd. De eerste optie is werken met cirkels van scholen die op buurtniveau de aanmeldingen met elkaar afstemmen, zoals in Haarlem gebeurt en eerder in Amsterdam is gedaan. De tweede optie is een stadsbreed, gezamenlijk aanmeldbeleid, waarmee in steden als Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Nijmegen ervaring is opgedaan.

Het onderzoek wordt binnenkort gepresenteerd aan de Raad.