Grote partij maïs van handelaar Lansingerland staat te verpieteren in een trein op grens van Oekraïne met Polen

De kwestie speelt sinds februari van dit jaar. Agrolexica uit Lansingerland verkocht toen in totaal 6.000 ton maïs aan Viterra Polen. De maïs was in Oekraïne verbouwd en werd per trein vervoerd naar Dorohusk, op de grens met Polen. Daar arriveerde de lading tussen maart en april.

Kort na de verkoop zakte de marktprijs voor graan en mais, doordat er onverwacht veel aanbod van graan was uit Oekraïne. De Poolse koper besloot toen voor een deel van de aankoop af te zien. Slechts 2.000 ton werd afgenomen, de rest staat nu al bijna twee maanden vast op het spoor, verspreid over vier locaties.

De Nederlandse graanhandelaar heeft Viterra in diverse e-mails op de afspraken in het contract gewezen. Maar het Poolse bedrijf verwijst naar het importverbod dat half april in Polen is ingevoerd om de plaatselijke landbouwsector te beschermen tegen de vloedgolf aan graan vanuit Oekraïne.

De verkopende graanhandelaar vindt dat het importverbod niet voor zijn lading geldt. Agrolexica beroept zich daarbij op een verordening van de Europese Unie waarin staat dat eerder afgesloten contracten door de Poolse overheid zijn uitgesloten van het importverbod. “Toen we ze daar op wezen, kregen we plotseling te horen dat onze lading is gaan stinken en schimmelen en daarom het land niet in mag,” zegt de handelaar.

Dat lijkt hem onwaarschijnlijk, omdat de maïs voor het transport naar Polen door het eigen lab bij de terminal is getest. “Toen was het gewoon in orde, anders hadden we het niet van de lokale boeren afgenomen. Als er nu iets mis is, komt dat doordat de koper zelf twee maanden niets met de lading heeft gedaan.”

Hij heeft aangeboden om SGS, een grote onafhankelijke inspectiemaatschappij, de lading te laten inspecteren. Ook de Nederlandse ambassade in Polen is benaderd met het verzoek te bemiddelen. Die liet aanvankelijk weten dat de Poolse autoriteiten alleen Viterra Polen toestaan om de lading te controleren.

Inmiddels lijkt het erop dat SGS toch enkele wagons mag inspecteren. De graanhandelaar is er niet gerust op: “We weten nog steeds niet wanneer dat gebeurt en om hoeveel wagons het gaat. Ondertussen loopt de financiële schade in de tonnen.”

Hij stelt dat alleen al de situatie met de stilstaande treinwagons hem meer dan 100.000 euro kost. En de teller loopt iedere dag door zolang deze situatie duurt. De lading zelf heeft volgens hem een waarde van 8 à 900.000 euro. “Als ze vernietigd moet worden, kunnen we niet anders dan de schade proberen te verhalen. Wij zijn ervan overtuigd dat het niet aan ons ligt. Helaas valt dit onder het handelsrisico en kun je je hier niet tegen verzekeren. Het is gewoon ontzettend zonde en verspilling van voedsel.”

Het Poolse Viterra/Glencore Grain is een toonaangevende internationale graanhandelaar en producent van granen en zaden. Het is ook de grootste westerse exporteur van Russisch graan. Het hoofdkantoor zit in Rotterdam. Agrolexica is een kleine speler in de agrihandel en als bedrijf nog niet zo lang actief. De Oekraïense aandeelhouders zijn vooral actief in metalen en mineralen, maar hebben vanwege de oorlog in hun land hun kennis en transportnetwerk ingezet om graan te verhandelen.

“De eigenaren hebben een graanelevator gekocht in het oosten van Oekraïne en hebben de transportleidingen van ijzererts omgezet naar graan. Zo gebruiken we geen standaardgraanwagons maar ijzerertswagons die met een zeildoek zijn ingelegd. Vorig jaar hebben we op deze manier zonder problemen 20.000 ton maïs aan andere partijen in Polen kunnen leveren.”

Volgens de handelaar uit Lansingerland gaan handelsdeals wel vaker mis, maar deze zaak is bijzonder omdat de Poolse autoriteiten zich er zo nadrukkelijk mee bemoeien. “Dit is een economisch verhaal dat politiek gestuurd is. Polen neemt een loopje met Europese afspraken om toch nog goederen uit Oekraïne te blijven weren. Ik hoop dat we tot een oplossing komen.”

Voorzitter Jan Willem Baas van De Koninklijke Vereniging Het Comité van Graanhandelaren zegt dat de graanhandel een goed georganiseerde sector is, die met standaard internationale contracten werkt. Hierin staat exact beschreven wat de rechten en de plichten zijn van de verkoper. "Mocht er toch nog een geschil zijn waardoor beide partijen er niet samen uitkomen, dan kunnen ze dat geschil voorliggen aan een van te voren afgesproken arbitrage-instituut. Die kan daar dan een beslissing over nemen."

Viterra wil niet op dit verhaal reageren. Ook de Landbouwraad op de ambassade in Warschau zegt niet te willen ingaan op individuele bedrijven of kwesties. "Ten algemene is het zo dat de Nederlandse ambassade ook Nederlandse ondernemers in het buitenland ondersteunt waar mogelijk, ook in het geval van eventuele handelsbelemmeringen of in contacten met de lokale overheid."