Daders ontkomen, slachtoffers in de kou: Mira werd puur bij toeval gered van seksuele uitbuiting

Het is pijnlijk maar zo is het ook gegaan bij Mira*. Tientallen keren werd ze verkracht nadat ze was 'uitbesteed' door een man van wie ze dacht dat hij haar liefde was. Haar verkrachters lopen nog altijd vrij rond en het netwerk van seksuele uitbuiters waarin ze verstrikt raakte, is nog altijd actief. Ze ontsnapte na jaren, niet na een hulpvraag of aangifte bij de politie. Nee, een toevallige ontmoeting op straat werd haar redding.

Mira gunt andere slachtoffers van seksuele uitbuiting ook zo’n oplettend oog. "Iemand moet het slachtoffer omarmen en vertrouwen winnen." Ook hulpverleners zeggen dat dit belangrijk is. "Slachtoffers melden zich eigenlijk nooit uit zichzelf. Maar er zijn altijd mensen die iets opmerken en aanvoelen dat er iets niet klopt. Bij hen ligt de kracht om te kunnen ingrijpen”, vertelt Marcus de Koning-Man van Stichting Humanitas en het Meld- en adviespunt van Jeugdprostitutie en Mensenhandel.

Hulpverleners zien met de opmars van sociale media dat meiden - en ook jongens - steeds makkelijker worden geronseld en uitgebuit. "We zien dat het steeds sneller gaat tussen het eerste contact en de eerste keer dat iemand seksueel wordt uitgebuit. Soms staat iemand binnen een week al achter het raam of wordt ze als escort ingezet."

Mira is nu 37 jaar. Inmiddels is het ruim 15 jaar geleden dat ze seksueel werd uitgebuit. Het frustreert haar dat haar daders nooit zijn gepakt terwijl zij moest verhuizen, afkicken, in therapie en een ander leven opbouwen. Via Platform Hope wil ze het tij keren en andere slachtoffers helpen met hun trauma’s.

Haar eigen trauma speelt zich af in Rotterdam-Zuid. Op haar zestiende belandt Mira daar nadat ze is weggelopen bij haar pleeggezin. Ze trekt in bij een man die zegt veel om haar te geven. "Ik dacht iemand ontmoet te hebben met wie ik gelukkig en oud zou worden."

Het is een valstrik en voor ze het door heeft, is ze gerekruteerd voor zijn seksnetwerk. Van de term ‘loverboy’ wordt ze nu kotsmisselijk. "Het heeft helemaal niets met liefde te maken, het zijn uitbuiters!"

Haar ‘vriend’ opereert geslepen. Hij hengelt haar met sympathie en gezelligheid naar binnen. Ze krijgt onderdak, geld is geen issue en het is volop feesten met veel drank en drugs.

Die drugs bedwelmen de dan 16-jarige Mira. De volgende ochtend weet ze niet meer wat er is gebeurd. "Dat was een groot zwart gat." Wel voelt ze veel pijn in haar lijf. Haar vriendje wuift het weg. "Ik vroeg: wat is er vannacht gebeurd, want ik kan me er niets meer van herinneren? En dan was het van: we hebben gewoon leuk gestapt."

De black-outs en pijnen maken haar bang en ze laat zich niet meer pushen om al die drankjes op te drinken. "Dus werd ik ook minder gedrogeerd en werd me duidelijk dat hij zijn hele vriendengroep over me heen liet gaan in ruil voor geld en drugs."

De tiener is ontredderd en wanhopig, maar zit klem. Want ze is inmiddels verslaafd geraakt en afhankelijk van haar pooier. Bovendien heeft ze niemand die naar haar omkijkt. Slachtoffers isoleren van alles en iedereen is een standaardaanpak van de misbruikers.

Mira: "Het is je eigen schuld. ‘Jij hebt dat glas leeggedronken, jij hebt hiervoor gekozen’, zeiden ze. Daar zit zoveel manipulatie, druk, intimidatie en chantage bij. Ik stond met mijn rug tegen de muur." Vaak chanteren de daders met naaktfoto’s of dreigen ze familie iets aan te doen of een jonger zusje erin mee te sleuren. Veel slachtoffers ontwikkelen daardoor een schuldgevoel.

"Over het sturen van naaktfoto’s voelen veel meiden zich onterecht schuldig”, zegt hulpverlener Marcus de Koning-Man. "Dat gebeurt nou eenmaal. Het is gewoon iets van deze tijd en als samenleving moeten we stoppen die meiden een schuldgevoel aan te praten."

Zwaar gemanipuleerd. En toch durft Mira naar de politie te stappen. Het loopt op niets uit. "'Wie zegt dat jij de waarheid spreekt, want je kan ook een boze ex zijn'. Dat was toen de eerste reactie van de politie. Ik voelde me niet gehoord, voelde me niet gezien, ik heb geprobeerd signalen aan mijn omgeving door te geven maar die werden niet opgepikt. Ook de politie wist niet wat ze ermee aan moest”, vertelt Mira.

Inmiddels weet ze dat er bij de politie meer bewustwording is en dat agenten beter weten op welke signalen ze moeten letten en hoe ze iemand veilig kunnen stellen.

Met een groepsverkrachting in de bosjes op de Groene Kruisweg in Rotterdam-Zuid is voor Mira de grens bereikt. "Ik dacht: nu moet ik eruit stappen, anders wordt het mijn dood." Op straat ontmoet ze een wildvreemde en die neemt haar noodkreet eindelijk serieus en haalt haar uit het netwerk. "Dat die persoon op mijn pad kwam, was echt een lotsbestemming."

Hoeveel meiden in ons land het slachtoffer worden van seksuele uitbuiting is onbekend. Er zijn geen officiële cijfers. Wel komen er steeds meer signalen binnen bij hulpinstanties. Die zijn niet terug te zien in de cijfers van justitie: het aantal strafzaken is nog altijd schrijnend laag. "Er wordt weinig strafrechtelijk resultaat geboekt. Het zijn eindeloze processen, er wordt veel van slachtoffers gevraagd en vaak wordt een zaak geseponeerd vanwege gebrek aan bewijs. Dan voel je je als slachtoffer miskend. Want als er geen dader is, dan ben je ook geen slachtoffer.”

Nog iedere nacht wordt Mira badend in het zweet wakker. Uit voorzorg heeft ze altijd een droog shirt naast haar bed klaarliggen. "Het misbruik gebeurde altijd in het donker en ‘s nachts blijven die herinneringen terugkeren." De nachtmerries noemt ze een ‘klein’ overblijfsel uit een gitzwart verleden. "Bij mij valt het mee”, zegt ze nuchter. "Anderen hebben last van paniekaanvallen, durven niet over straat en zijn depressief."

Slachtoffers die contacten hebben, ondersteund worden en hulp zoeken, zijn minder aantrekkelijk voor uitbuiters. Met haar verhaal hoopt Mira dat mensen in de omgeving van de slachtoffers seksuele uitbuiting eerder zullen opmerken en ook eerder melden.

Mira: "Het gebeurt onder ieders neus. Het kan je buurmeisje zijn, een leerling op school, een meisje op de sportclub. Als die ineens schichtig doet, steeds door een auto wordt opgehaald of zich anders kleedt. Ga niet de confrontatie aan, maar laat wel merken dat het je opvalt. Het kan nog maanden duren voordat iemand durft te praten, maar je maakt wel duidelijk dat je iets in de gaten hebt en dat je haar ziet staan."

Volgens hulpverlener Marcus de Koning-Man herken je een slachtoffer aan gedragsverandering en draait het ook om een onderbuikgevoel. Als voorbeeld noemt hij iemand die zich isoleert van vrienden of juist opeens veel nieuwe contacten heeft. Ook doen alsof alles goed gaat, kan een voorteken zijn. Andere signalen zijn drank- en drugsgebruik. "Het belangrijkste is dan ‘aangehaakt’ blijven. Iemand kan heel erg onder druk staan en niet willen praten. Maar op een ander moment komt dat misschien wel."

Mira heeft ook een tip aan meiden die nog middenin het misbruik zitten. "Zorg dat je bewijs verzamelt en blijf praten met iemand van buiten het netwerk."