NIEUWS

Tv-maker Bob Visser (73) overleden: 'Hij was een trendsetter'

Bob Visser en zijn vrouw Did
Bob Visser en zijn vrouw Did © Hansje de Reuver
Met de dood van televisiemaker Bob Visser (73) verloor Rotterdam deze week een van de eerste inwoners die het na-oorlogse Rotterdam als hip wist te verkopen aan de rest van Nederland.
Eigenzinnig, onafhankelijk, een wereldverbeteraar: de Rotterdamse programmamaker Bob Visser (1949-2023) was het allemaal. Al jong kwam hij aan de bak bij de VPRO, de vooruitstrevende omroep. Vanaf 1970 als radiomaker, al snel met veel liefhebbers, daarna bij de televisie. Over wat Visser voor de VPRO maakte, werd in heel Nederland gepraat. Neem bijvoorbeeld Het Gat Van Nederland, een programma van een dik kwartier. Visser droeg er aan bij in 1977, het moest zijn debuut op de Nederlandse televisie worden.
Bob Visser kwam samen met de andere makers op de proppen met een geniaal idee: in het programma liet hij geestverwant en generatiegenoot Jules Deelder door de binnenstad van Rotterdam struinen. Die was in die jaren ‘s avonds laat nogal donker en leeg. Deelder sprak, Visser registreerde. De stad leek bleek. On-Nederlands. En dus fascinerend. Opeens leek Rotterdam een plek die je met eigen ogen wilde zien. Het maakte diepe indruk, ook op de rest van Nederland.
In de week van zijn dood, Visser overleed dinsdag, halen veel betrokkenen herinneringen aan hem op. Visser had veel vrienden. Hij was joviaal en populair. Een natuurlijk leider, zeggen vrienden. Met goede, soms geniale ideeën. Ging je boodschappen met hem doen, dan liep hij met de kar voorop. Raakte je met hem in discussie, dan trok hij gerust uren uit om zijn standpunt met je te delen.
"Hij was een natuurlijk leider", zeggen de vrienden van Bob Visser.
"Hij was een natuurlijk leider", zeggen de vrienden van Bob Visser. © Hansje de Reuver

Rotterdams geluid

''Bob begon in Hilversum, maar hij bleef altijd die Rotterdamse jongen in Hilversum'', vertelt Jacques van Heijningen, vriend en collega, zelf jarenlang baas van het Rotterdams Filmfonds. ''Dat viel op. Met Bob bleek een Rotterdamse aanpakker aan het werk, die een tegendraads Rotterdams geluid liet horen aan de rest van Nederland. Hij was eigenlijk de eerste die bij VPRO de ruimte kreeg om dat Rotterdamse geluid te laten horen.''
Die Rotterdamse blik sloeg aan. ''Rotterdam is nu populair, maar dat is natuurlijk ergens begonnen. Destijds was Rotterdam vooral 'the place not to be.' Ik hoor het de mensen nog zeggen: het waait toch altijd daar? Maar Bob liet aan het hele land zien dat hier heel veel leuke dingen gebeuren.''
Visser toonde op de nationale televisie oer-Rotterdamse én behoorlijk eigenwijze schrijvers als Vaandrager en bracht de muziekcultuur in de stad in beeld. Punk deed het goed, in deze havenstad. Het rauwe paste hier goed. Visser liet het haarscherp zien. Van Heijningen: ''Hij is een van dé grondleggers van de Rotterdamse cultuur in de media.''
Maar Visser deed meer dan programma’s voor de VPRO maken. Veel meer. Hij was de eigenaar van de eerste Rotterdamse ruimte waarin makers digitaal konden monteren. Hij maakte een reeks kinderprogramma's, De Verhalen van de Boze Heks bijvoorbeeld. Een documentaire over Cor Vaandrager. Hij introduceerde zelf een Frans-Nederlandse kok, Alain Caron, op de Nederlandse tv, in het programma Koken Op Zee.
Als televisiemaker maakte hij later in zijn loopbaan, inmiddels was hij de baas van een eigen bureau, ook programma's voor Rijnmond. Niet zomaar programma's, zagen zijn collega's al snel. Het bleken kunstwerkjes, die hij vaak tot diep in de nacht aan het monteren was. Soms kwamen werknemers van de omroep hem ‘s ochtends tegen. Dan had hij weer een nacht doorgehaald.
Deze week stierf hij, in een verpleeghuis in Schiedam. Hij was al langer ziek. Visser had dementie.

Zwak voor hem

''Hij was een héle bijzondere man,'' vertelt Cees van der Wel, hoofdredacteur van TV Rijnmond in de tijd dat Visser er televisieprogramma's maakte. ''Mijn kreet was in die tijd: wij maken gewone-mensentelevisie. Maar Bob bleef uren in mijn kamer zitten om te praten over hoe hij vond dat het moest. Want Bob wilde kunst maken en dat deed hij dan ook.'' Vertederd: ''Ik had een groot zwak voor Bob. Hij was van de kunstplaneet.''
''Bob was zo'n ongelooflijk innemend iemand'', voegt Emile Fallaux, directeur van het Rotterdams filmfestival tussen 1991 en 1996, daaraan toe. Visser werkte ook voor het festival. ''Ik heb zelden zo'n positief iemand meegemaakt. Op het filmfestival wist hij, zonder geld en met veel kunst- en vliegwerk, filmpjes te laten maken door de filmmakers die op het filmfestival te gast waren. Dat vond ik zo bijzonder. Want dat was zo'n grote uitdaging. Geen probleem jongen, zei hij in die tijd altijd. En het lukte nog ook.''
Even moet hij bezinnen. Fallaux is op vakantie, hij had geen idee. ''Bob dacht altijd in mogelijkheden, nooit in problemen. Met zoveel optimisme. Hij was ook echt trots op Rotterdam, zoals veel Rotterdammers zijn. Hij heeft de boel in die stad echt aangepakt. Dat is een cliché, maar hij deed het op die manier: niet lullen, maar poetsen.''
Op de set van Het Veld van Eer
Op de set van Het Veld van Eer © Hansje de Reuver
Visser was bovenal een pionier voor de Nederlandse televisie, vindt Fallaux. Hij kan het weten: hij werkte zelf ook als maker voor de VPRO. “Hij was de allereerste die voor de nationale telvisie een programma maakte dat gefilmd was op VHS, het videosysteem voor consumenten, en niet op film. Nou, dat werd toch als minderwaardig beschouwd! De technici bij de NOS vonden dat dat écht niet kon. Maar Bob kreeg het toch voor elkaar. Hij kreeg de deur open. Anderen hebben daar later weer van geprofiteerd.''

Dalí

''Bob was er de laatste tijd heel slecht aan toe door zijn ziekte'', weet Van Heijningen. “Dat een man die alles zo leuk vond, en die voor zoveel dingen open stond het zo zwaar kreeg, vond ik moeilijk om te zien.''
Van Heijningen, ook filmmaker: ''Ik heb samen met Bob The Last Genius gemaakt, een documentaire over kunstenaar Salvador Dalí. Bob had al wat opnames gemaakt, in Parijs, toen ik bij hem aansloot. We hebben toen twee weken gefilmd in Cadaqués, bij het huis van Dalí. Mensen geïnterviewd ook. Die documentaire werd uiteindelijk op tv vertoond. Ik ging aanvankelijk mee omdat ik de apparatuur had. Maar we werden vrienden.''
Die herinnering komt nu bovendrijven, zegt Van Heijningen. En dat grijpt aan. “Het is moeilijk. Zo'n einde als Bob heeft doorstaan is vreselijk. Hoe langer je zelf blijft leven, ik ben al ouder dan Bob is geworden, hoe stiller het wordt. Van deze generatie zijn er veel overleden.''
Zo overleed Vissers vriend Jules Deelder enkele jaren geleden ook, eind 2019. Deelder kreeg na zijn dood volop eer. Die eer komt Visser ook toe, vindt Van Heijningen. ''Bob heeft het uitstekend gedaan. Hij was een trendsetter.''

Sleeptouw

Eenmaal op stoom maakte Visser ook de experimenteel aandoende documentaire Plan Delta (1989), over de deltawerken. Net als Het Veld van Eer (1983), die opgenomen werd in het Franse Verdun. Deelder speelde mee en werd tijdens de opnames gearresteerd en kort vastgehouden wegens drugsbezit. In die speelfilm speelde Loes Luca de hoofdrol. "Bob was de man die boordevol, soms onmogelijk lijkende ideeën zat, maar er toch een heleboel wist te verwezenlijken", zegt zij. "Hij maakte uiteindelijk een boel voor een habbekrats, omdat hij veel mensen wist te enthousiasmeren. Een lieve, zachte man, die wist te inspireren.”
''Er schieten heel veel herinneringen door mijn hoofd'', zegt een goede vriendin van Visser, Mijke de Jong, die veel met hem werkte. Zaterdag zag ze hem voor het laatst. Dinsdag overleed hij. De klap is hard. ''Ik heb zoveel met Bob meegemaakt. Ik leerde hem op m'n achttiende kennen. Twee jaar later, ik zat op de filmacademie, werd ik zijn assistent. Hij heeft me het vak geleerd. Dankzij hem kwam ik zelf ook bij de VPRO terecht.''
Bovendien, mijmert De Jong, werden ze goede vrienden. ''We vieren al jaren Pinksteren en nieuwjaar samen, met een hele groep. Hij was heel charismatisch. Een soort natuurlijke leider. Hij liep ook altijd voorop. En hij had een rijke fantasie, hè? Het was niet altijd even samenhangend, maar het was zó leuk om naar hem te luisteren. Als ik hem zou moeten typeren: wat een lieve man. Zo open, zo in staat om zijn talenten met anderen te delen.''
''Hij stond inderdaad open voor de gekste ideeën'', zegt Van Heijningen. ''Hij bood ook veel anderen de kans om onder zijn vleugels werk te maken.'' Lachend: ''Al bemoeide hij zich vervolgens overal mee.''
''Ik zou dit willen zeggen: Bob was een pionier'', zegt Fallaux. ''Nationaal én in Rotterdam. Hij is voor veel van ons een inspiratiebron geweest. En dat zeg ik niet om over de doden niets dan goeds te zeggen. Dat meen ik echt.''
'Hij is voor velen een inspiratiebron geweest'
'Hij is voor velen een inspiratiebron geweest' © Femke de Winter

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl