nieuws
Vergeten Verhalen: de bunkers van Voorne
Honderden bunkers worden er langs de kust van het eiland Voorne aangelegd tijdens de Tweede Wereldoorlog. "Het was bijna cataloguswerk", weet Bob Benschop van het Streekarchief Voorne-Putten. "Er waren standaard bunkers en er werd gekeken welk type er voor een gebied nodig was".
Her en der op het eiland zijn nog van die door de Duitsers gebouwde bunkers te vinden. Sommige open en bloot, anders bedenkt onder een dikke laag zand en in de duinen. Ze herinneren aan de periode 1940-1945.
Op het eiland zijn in de meidagen van 1940 ook veel militairen uit Rotterdam gelegerd. De dag van het bombardement op Rotterdam, 14 mei, is ook op Voorne een angstige en verwarrende dag.
Zwarte rook in de verte
De zwarte rookwolken zijn in de verte zichtbaar. "Er wordt ook gezegd dat de as van de brand na het bombardement neerdwarrelde op Voorne-Putten", aldus Bob Benschop van het
. Er gaan geruchten dat Rotterdam is weggevaagd en door de beperkte mogelijkheid tot communicatie blijft er lang onzekerheid.
Tot duidelijk wordt dat Nederland zich heeft overgegeven na het bombardement op Rotterdam. Een schoolhoofd uit Nieuwenhoorn schrijft in zijn dagboek: "Om 7 uur 's avonds ontvingen we het verbijsterende bericht dat generaal Winkelman bevolen had, de wapens neer te leggen."
De eerste jaren van de bezetting vallen voor Voorne-Putten betrekkelijk mee. Als de strijd verhardt, krijgt het eiland te maken met steeds strengere maatregelen. Benschop "Als de Duitsers verder in het nauw worden gedreven, graven ze zich letterlijk in." Het meest ingrijpend voor Voorne is de aanleg van de Westwall, later bekend onder de naam Atlanticwall.
Aannemers
Vooral in de duinen worden enorme complexen gebouwd met honderden bunkers. Het bunkerbouwen is specialistisch werk dat door aannemers wordt gedaan. Die staan onder toezicht van de Organisation Todt, naar Frits Todt die ook de Duitse Autobahn heeft aangelegd.
Lokale bewoners worden ingezet voor grondverzet. "Dan moeten bijvoorbeeld alle jongens en mannen tussen de 16 en 60 jaar zich melden", weet Benschop. Ze moeten dan in weilanden palen ingraven. Zo willen de Duitsers voorkomen dat geallieerde vliegtuigen er kunnen landen. Er zijn delen van het eiland onder water gezet, de inundatie. Ook dit is om te voorkomen dat geallieerden er landen en troepen verder het land in zouden trekken.
Deelder
Na de oorlog staan er honderden betonnen bunkers langs de kust. Een groot deel ervan is leeg en wordt een speelparadijs voor kinderen. Jules Deelder heeft geschreven over een vakantie in Rockanje in 1948:
"Of ze nou door ons of door de Duitsers waren gebouwd, maakte ons niets uit. […] Het duurde een eeuw voor we naar binnen dorsten, met zaklantaarns gewapend. Natuurlijk verwachtten we ieder moment op een achtergebleven Duitser te stuiten. Dood of levend..."
Voor anderen zijn de bunkers een noodzakelijk kwaad. Tot ver in de jaren vijftig worden in Brielle, Hellevoetsluis en Rockanje verschillende bunkers bewoond. Aan de Windgatseweg in Rockanje heeft het bataljonshoofdkwartier gestaan. In die bunkers wonen na de oorlog twee gezinnen.
Dierenpark
De bewoners moeten verhuizen als het hele terrein met zo'n twintig bunkers voor 6500 gulden wordt verkocht aan drie winkeliers uit Rockanje. De heren Beyer, Roeloffs en Schipper hebben grootste plannen: er komt een dierenpark in.
Olaerts Dierenpark trekt in de jaren vijftig veel bezoekers. Mensen kunnen er kennismaken met dieren en planten uit het duingebied. In de grote bunker is in 1953 een restaurant gevestigd, met een grote speeltuin ernaast. Olaerts Dierenpark wordt een geliefde bestemming voor schoolreisjes.
Veel van die honderden bunkers zijn inmiddels gesloopt. Bij de watersnoodramp van 1953 komen door de storm verschillende bunkers vrij te liggen op het strand. Ze vormen een bedreiging voor de kustverdediging en worden een jaar later weggehaald.
Opgeblazen
Als een paar jaar later de Deltawet wordt aangenomen, staan de eisen voor de hoogte en breedte van de zeewerende duinen vast. "Het geld van de herstelbetalingen door Duitsland aan Nederland werd aangewend voor de sloop van nog meer bunkers in het duingebied", aldus Benschop. In de jaren 1967-1970 zijn langs de kust van Voorne tal van bunkers vrij gegraven en met explosieven verwoest. "In totaal is 20.000 kubieke meter beton weggevoerd."
Van de bunkers die er nog staan, is een aantal zaterdag 19 mei te bezoeken tijdens Stelling van Voorne. De Biberbunker in Oostvoorne waarin de radarpost heeft gezeten is open, net als het voormalige bataljonshoofdkwartier aan de Windgatseweg in Rockanje. Ook kazerne Haerlem in Hellevoetsluis doet mee.
