Druk, druk, druk! Op weg naar een stressproof Rotterdam

Al wandelend verdiepen de makers van de podcast ‘Stadswandelingen’ zich in stress en gezondheid in Rotterdam. In de vijfde aflevering van seizoen 2 spreken ze kinder- en jeugdpsychiater, en hoogleraar Manon Hillegers en oud-politieagent Eric van Dommelen. Wij stelden ze vijf vragen.

Stress is zeker niet altijd slecht. Sterker nog, we hebben het soms nodig. “Het heeft twee kanten. Acute stress heb je nodig, bijvoorbeeld als er gevaar dreigt. Maar als je te ernstige stress hebt – of de stress duurt heel lang – en je hebt geen herstelmogelijkheid, dan heeft het allerlei negatieve effecten op je emoties, maar ook op je lichaam”, vertelt Manon.

Dat is precies wat er met Eric gebeurde. “Kijk, weet je, het is gewoon niet gezond als je lichaam in een bepaalde stand is waarbij je alleen maar tot aan je oren in de adrenaline zit. Als je hoofdpijn hebt, dan neem je een paracetamolletje. Dan is je klacht wel weg, maar niet de oorzaak. Op een gegeven moment trekt je lichaam zelf aan de bel.”

Uit eerder onderzoek blijkt inderdaad dat stress meer voorkomt in metropolen: er wonen namelijk meer mensen binnen beperkte ruimte en dat doet iets met ons welzijn.

“Het is een stad die nooit slaapt,” vertelt oud-politieagent Eric over Rotterdam. “Er is altijd wat te doen. Er was bijna geen nacht dat er niets gebeurde, weet je, en dat was eigenlijk in het begin van de jaren 90. Nu is het alleen maar drukker geworden.”

Eric: “Het is een prestatiemaatschappij en je ziet dat men steeds jonger last krijgt van allerlei dingen. Normaal zou je zeggen: dat is pas vanaf je veertigste, vijftigste. Nu zie ik ook rond de twintigste van die gasten."

Manon beaamt dit. “Je moet natuurlijk niet in een soort groef komen van: ja, vroeger was alles beter, dat zou ik zeker niet willen zeggen. Maar ik benijd de jongeren van deze tijd en de millennials ook niet altijd. Als ik kijk hoe hoog de lat ligt op alle fronten, ja, dat is niet te doen.”

De gasten in deze aflevering omschrijven dat er vooral anders met stress wordt omgegaan. Eric: “Er werd gewoon niet over gesproken, want ja, er was eigenlijk weinig tot geen ruimte voor. Als er iets gebeurd was op straat, nou dan nam je allemaal koffie, je rookte allemaal een Marlboro, een sjekkie, en daarna ging je verder, weet je wel. Toen had je nog niet van die coaches. En uiteindelijk zat ik als een soort dood vogeltje op het bureau. Ik vond dat wel heftig: hallo, ik ben een Rotterdammer, ga toch niet zeggen dat het niet goed gaat, dat ik hulp nodig heb, lazer op!”

Hoewel er nog steeds een stigma heerst op mentale gezondheid, wordt er wel meer over stress gesproken.

Manon: “Het probleem met mentale gezondheid is dat het een teken van zwakte zou zijn, waarop een stigma berust waarbij wordt gezegd van ‘dat is je eigen schuld, dan moet je maar beter je best doen’ of ‘je bent niet goed, je bent psychisch’. Stress is veel meer een erkend iets waardoor het makkelijker is om daarover te spreken.”

Manon en haar collega’s willen de jonge generatie behoeden voor de gevolgen van stress en ontwikkelden de Grow It App.

“Tegenwoordig hebben jongeren natuurlijk allemaal een telefoon op zak en dat is eigenlijk een heel mooi minilab”, legt ze uit. “Het is een app waarin je anoniem met een nickname in een team uitgedaagd wordt om iedere dag een aantal vragen te beantwoorden over waar je bent, hoe je je voelt, wat je hebt gedaan, ben je online, ben je met je vrienden, hoe heb je geslapen? Door die vragen te beantwoorden krijg je inzicht in hoe jij functioneert en hoe jij je voelt als je iets doet. Je krijgt dus inzicht in de manier waarop je stress ervaart. Tegelijkertijd geven we ook allerlei opdrachten om om te gaan met omstandigheden: wat doe je om een probleem op te lossen?”

Volgens Manon is het belangrijk om een uitgebreide gereedschapskist te hebben die je kunt gebruiken in verschillende stressvolle situaties.

“Eigenlijk heeft ieder mens een soort gereedschapskist voor omgaan met tegenslagen en vaak leer je dat ook door te kijken naar wat mensen in je omgeving doen. Soms schieten die coping strategieën tekort.”

Uiteindelijk zijn meer dan 3.000 jongeren in de regio Rotterdam de Grow It App gaan gebruiken. Het team ontwikkelt de app nu door om een nog grotere groep te bereiken.

Eerder werd prestatiedruk genoemd als belangrijke oorzaak van stress. Maar er zijn er meer. “Je kunt ook stress hebben omdat er heel veel problemen zijn”, vertelt Manon. “Bijvoorbeeld in de sociale interactie, dat je gepest wordt, dat er problemen zijn thuis of dat je eenzaam bent.”

Een opeenstapeling van traumatische ervaringen tijdens zijn werk als agent bezorgde Eric een burn-out. Van Feyenoord-supporters in bedwang houden, ongelukken met kinderen, tot aan burenruzies, Eric was bij van alles betrokken. De vuurwerkramp in Enschede was voor hem de spreekwoordelijke druppel.

“In 2000 was de vuurwerkramp in Enschede en ik zat toen bij de ME. Die zaterdag daarna zijn we daarheen geweest om de boel te beveiligen. En toen die zondag, toen ging ik boodschappen doen, kreeg ik ineens allemaal angst- en paniekaanvallen. En ik denk, Jezus jongens, wat is er aan de hand? Het werd alleen maar erger en toen dacht ik van: nou, ik heb nu wel echt een probleem. Dit is gewoon niet goed.”