Rotterdamse kielhaling werelberoemd

Wereldwijd wordt het werk van Verschuier dan ook gebruikt als illustratie als het over kielhalen gaat. Het beroemde Rotterdamse schilderij is te vinden in het Rijksmuseum in Amsterdam. Het museum gaat over het hele rijk, dus ook over Rotterdam en de andere plaatsen in het Rijnmondgebied.

Jeroen ter Brugge van het Rijksmuseum: “Op het schilderij zie je de Maas met een heleboel schepen erop, er is een stukje bebouwing van Rotterdam te zien en het belangrijkste is natuurlijk centraal te zien: het kielhalen”.

Er is lang gedacht dat de man die wordt gekielhaald de chirurgijn van de Rotterdamse admiraal Jan van Nes is. Ter Brugge: “Tegenwoordig denken we dat het een willekeurige kielhaling is, omdat in de archieven niets is terug te vinden van het voorval. Waarschijnlijk hebben ze in de 19e eeuw getracht het schilderij nog mooier te maken dan het al was.”

Kielhalen is een lijfstraf uit vroeger tijden. De te straffen persoon wordt letterlijk onder de kiel van een schip doorgehaald. “Aan de beide uiteinden van de ra van de grote mast van een schip werden katrollen bevestigd en daar werd een touw aan gehangen’, vertelt Ter Brugge.

“Aan dat touw werd dan de te straffen persoon gebonden en die werd vervolgens aan dat touw onder het schip door gehaald. Degene die het moest ondergaan werd verzwaard, om hem niet al te dicht langs het schip geschuurd werd”. Het kielhalen werd twee of drie keer herhaald.

Het ging niet alleen om de lijfstraf. Een kielhaling werd publiekelijk aangekondigd en veel mensen kwamen kijken. Dat is ook te zien op het schilderij van Verschuier. “Het was echt een verzetje voor de mensen. Kleine jachtjes en roeibootjes lagen rond het admiraliteitsschip waarop de kielhaling zou plaatsvinden.

Ook van officiële kant was er belangstelling. Het admiraliteitsjacht, het bedrijfsvaartuig van de marine, lag opzij van het schip. De bewindvoerders waren aan boord en konden met een hapje en een glaasje nauwkeurig gadeslaan of de straf daadwerkelijk werd uitgevoerd en of dat op een juiste manier gebeurde.”

De schilder Lieven Verschuier is één van de betere maritieme kunstenaars van de 17e eeuw. In het Rijksmuseum is meer werk van hem te vinden, maar ook in de Rotterdamse musea als Boijmans, het Maritiem Museum en Museum Rotterdam is hij vertegenwoordigd.

“Je kan zien dat hij verstand had van de zeevaart en schepen”, zegt Ter Brugge. Dat is niet zo raar want hij was ook beeldsnijder voor de Admiraliteit. Een beeldsnijder maakte de houten kunstwerken voor de boeg en spiegel van schepen.”

Verschuier woonde vanaf 1667 aan de Boompjes in Rotterdam. Hij is in 1686 overleden.