Weinig bekend over vrouwengevangenis

Eén van de vrouwen was Helena Meijer uit Rotterdam. “Zij was de dochter van Limburgse immigranten die naar het Westen waren gekomen”, vertelt Catrien Bijleveld. "Zij was getrouwd met een broodbakker, die in Dordrecht vastzat. Meerdere van haar kinderen waren overleden. Ze zat met twee kinderen in Leiden, maar die zijn later naar een kindertehuis in Rotterdam gebracht”.

Helena zelf werd in 1893 naar een krankzinnigengesticht overgeplaatst. Zij stierf in Poortugaal. Haar levensgeschiedenis is mogelijk typerend voor de meeste vrouwen die in Leiden zaten: oud en eenzaam.

Marian Weevers: “De vrouwen kwamen uit de onderste regionen van de samenleving. Ze zaten meestal twee of drie jaar vast en dan werden ze weer op straat gezet. In die tijd werd nog niet echt nagedacht over terugkeer in de samenleving. Eigenlijk hadden zij geen enkel perspectief”.

De meeste gedetineerden zaten opgeborgen voor landlopen of bedelen. In de RWI sleten zij de dag vooral met breien. Bijleveld: “Maar we weten eigenlijk heel weinig van die vrouwen. Van mannelijke gevangenen rond 1900 is juist heel veel documentatie bewaard gebleven”.

Bijleveld en Weevers hebben de archieven uitgeplozen en zijn uiteindelijk op één foto gestuit van een vrouw uit Amsterdam die naar de inrichting was gestuurd. “We willen graag nog meer vrouwen een gezicht geven. Misschien zijn er wel mensen die nog weten dat hun overgrootmoeder in Leiden heeft gezeten”.

Het gebouw van de RWI is thans in gebruik als Natuur Historisch Museum Naturalis. In een verder verleden was het onder meer een Pesthuis.

Foto's: de Rijkswerkinrichting in de 19e eeuw, de huidige bestemming museum Naturalis en één van de vrouwen uit de inrichting (bron Stadsarchief Amsterdam).