nieuws

Vergeten Verhalen: de verdedigingswerken van Geervliet

Geervliet heeft in de middeleeuwen een stadsmuur met stadsgracht en vier poorten. Er is niet veel meer van terug te zien. Archeologen hebben wel delen van de stadsmuur opgegraven, maar van de poorten is lang niet bekend hoe ze eruit hebben gezien.
Tot kort geleden een historische tekening van de Tolpoort van Geervliet is gevonden. De tekening is gemaakt in 1647 door Roelant Roghman, een schilder en tekenaar die in de zeventiende eeuw door Holland trok om kastelen en ruïnes te tekenen.
Cees Herweijer van Archeologie Rotterdam: "De Tolpoort lag aan het eind van de Tolstraat, waar nu de Toldijk begint en had uitzicht op de Bernisse." De Bernisse is dan nog een brede, drukbevaren rivier. De Tolpoort is gesloopt in 1851, omdat hij bouwvallig is geworden en in de weg is komen te staan.

Tol heffen

De Tolpoort is één van de vier poorten van de verdedigingswerken van Geervliet. Het stadje heeft in de middeleeuwen ook de Landpoort, de Kalckpoort en de Guldenpoort. Sinds 1179 mag Geervliet tol heffen. Elk schip dat over de Bernisse vaart, moet tol betalen.
In 1381 verleent de toenmalig Heer van Putten, Zweder van Abcoude, stadsrechten aan Geervliet. Die rechten houden onder meer in dat er eigen rechtspraak komt, een markt mag worden gehouden en dat het plaatsje een vesting mag aanleggen met grachten, muren en torens.
Herweijer: "De financiën voor het bouwen van een vesting ontbraken waardoor Zweder van Abcoude alles moest voorschieten. Uiteindelijke heeft zijn zoon in 1414 de stad de schulden kwijt gescholden."

'Seer arm'

Het gaat in de vijftiende eeuw niet zo voorspoedig met Geervliet. Belangrijke oorzaak daarvan is het verzanden en dus steeds smaller worden van de Bernisse. In 1459 wordt er over Geervliet geschreven dat het '
seer arm
' was en niet in staat
'om te onderhouden die torren ende mueren die bijaer vallen en vergaan
'.
De verdedigingswerken van Geervliet hebben dus niet heel lang bestaan. Het onderhoud aan de stadsmuur laat al snel te wensen over. In 1545 breekt een stuk muur af en in plaats van te repareren, worden de stenen verkocht.
"Bewoners wiens erf aan de stadsmuur grenst, worden verplicht de muur te onderhouden. Dat gebeurde niet, de mensen haalden er stenen uit en bouwden er schuurtjes of huisjes van", zegt Herweijer.
In 1560 tekent de bekende cartograaf Jacob van Deventer de stadsplattegrond van Geervliet. Op die tekening zijn nog maar twee kleine stukjes muur te zien. "Op een kaart uit 1617 is al geen stadsvest meer te bekennen."

Tentoonstelling

Archeologie Rotterdam heeft op een paar plaatsen delen van de stadsmuur opgegraven. In de jaren negentig is langs de Groene Kruisweg de stadsgracht en de fundering van de stadsmuur opgegraven. "De gracht was 24 meter breed en de muur had een dikte van 65 centimeter", vertelt Herweijer.
Vondsten die gedaan zijn bij die opgravingen en de tekening van de Tolpoort zijn te zien in de tentoonstelling 'Het Stedeke Geervliet' in het oude raadhuis in Geervliet.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl