ARCHIEF RIJNMOND 29 juli 2018 – Abraham Tuschinski

En dat besef diende zich in volle sterkte aan bij het maken van een montage voor Archief Rijnmond over het leven van Abraham Tuschinski.

De naam Tuschinski zal menigeen vooral associëren met Amsterdam. Vanwege het Tuschinski Theater aldaar. Maar dat theater is feitelijk maar een restantje van een heel imperium dat zich vooral bevond in het centrum van … Rotterdam.
Rotterdam was de stad van bioscoop- en theater-ondernemer Abraham Tuschinski.

Het verhaal van Tuschinski mag zich verheugen in een hernieuwde belangstelling, en Arie van der Krogt en Iris van de Lee hebben er een heel fijne voorstelling rond geweven die ze een paar keer hebben opgevoerd in Verhalenhuis Belvédère op Katendrecht, samen met twee muzikanten, Loek van Gent op accordeon en Renk Jan Vissers op viool.

Een van de opvoeringen heb ik opgenomen, en voor Archief Rijnmond ingedikt.

Tijdens zo’n voorstelling, en tijdens het monteren, waarbij je al dat materiaal heel vaak hoort langskomen, probeer je bijna als vanzelf je te verplaatsen in zo’n man, in Tuschinski.
Hij heeft, voor de oorlog, in iets van 20 jaar tijd twaalf bioscooptheaters en twee variététheaters uit de grond gestampt.

Bijna onbevattelijk.
Waar je ook zin in hebt.
Ik word al moe als ik eraan denk.
Al dat gedoe aan je hoofd.

Als je daaraan denkt, besef je eens te meer hoe verschillend de scháál is waarop mensen denken.

Dat ik samen met mijn vrouw een mini-huishoudentje heb, vind ik al genoeg. En werken doe ik het liefst alleen. Ik ben er ook altijd een beetje trots op als met al mijn zelf aangeschafte opname-apparatuur op de fiets bij een theater arriveer om de boel vast te leggen. Dan denk ik stiekem: ‘Daar komt Radio Rijnmond, hoor. Op de fiets.’

Jaren geleden voelde ik ook eens hoe belevingswerelden kunnen botsen.
Bij een receptie kwam ik een oude studie-vriendin tegen, en ik stelde haar de – obligate – vraag wat ze tegenwoordig deed.
‘Ik heb een schildersbedrijf,’ antwoordde ze.
‘O,’ reageerde ik, ‘ik wist helemaal niet dat je zo handig was.’
‘Nou,’ verduidelijkte ze op wat gedempte toon, ‘ik schilder niet zélf hoor. Ik heb 160 man voor me werken.’

Ik zou haast zeggen: op die fiets.

Aan de andere kant: sommige mensen kijken met grote ogen als ik vertel over reisbestemmingen van de afgelopen jaren van mijn vrouw en mij. Vietnam, Cambodja, Zuid-Afrika, Egypte, Brazilië, Bosnië. Daar kunnen anderen zich weer moeilijk wat bij voorstellen. Terwijl ik denk: nou ja, je koopt een vliegticket, je boekt een groepsreis, of je stapt in de auto, en je gaat erheen. Zo moeilijk is dat niet. Even afgezien van de financiën.

Over Abraham Tuschinski is jaren geleden een boek verschenen met als titel: Het grootste van het grootste. Een treffende titel voor iemand die heel groot dacht.

Mooie opmaat tot een gezelschapsspel.
Hoe zou een boek over u kunnen heten?

Ik zelf houd alles het liefst dicht bij mezelf.
En zo’n titel zou dat moeten uitdrukken.
Misschien wel een mooie: Het Roland Vonkste van het Roland Vonkste.

SPEELLIJST

DE TUNE
1. Ik mis je – John Verkroost

ARIE VAN DER KROGT & IRIS VAN DER LEE OVER ABRAHAM TUSCHINSKI
Eigen opname van programma rond Tuschinski in Verhalenhuis Belvédère van 22 juni 2018.
Diverse traditionele liedjes uit Polen op eigen tekst, en in de montage:
2. Farewell blues – The Ramblers
3. Schau mir in die Augen – Eva Busch & Rudolf Nelson