Wat voor plek is de omstreden website waar Fouad L. zijn woede al maanden deelde?

Een enorm ingewikkelde plek, noemt Marc Tuters het. 4chan is een website met veel gezichten, waarvan sommige 'walgelijk' zijn volgens de mediaprofessor: "Er bestaan meerdere verschillende 'subforums' op de site. Sommige forums gaan over heel onschuldige dingen, bijvoorbeeld origami. Fouad L. was actief op het 'politiek incorrecte forum'. Dit forum is de grootste van 4chan en heeft meerdere kanten. Maar er is hier zeker sprake van een racistische, antisemitische en vrouwenhatende cultuur. Dat is ook terug te vinden in de ‘humor’ van alle andere forums op de site."

Volgens Marc Tuters plaatste Fouad L. in de afgelopen jaren zo'n 20.000 berichten op 4chan.

Nadat Fouad L. op 17 januari voor de derde keer voor de rechter verschijnt voor dierenmishandeling in een paar jaar tijd, geeft het Openbaar Ministerie alle bevindingen over Fouad door aan de examencommissie van het Erasmus MC. Er wordt besloten om zijn diploma basisarts naar aanleiding hiervan toch niet uit te reiken. Op 4chan uit Fouad in de maanden daarna zijn haat naar de academische faculteit. Zijn leven was ‘in puin’, schrijft hij.

Op 5 augustus plaatst Fouad nogmaals een bericht op de site. Hierin noemt hij zichzelf een 'helderziend genie' en vertelt hij dat hij geen contact wil met 99,9 procent van de mensen omdat ze 'te achterlijk zijn'. Hij legt nogmaals zijn haat naar het Erasmus MC uit en wordt in veel van de reacties op zijn bericht gesteund door medegebruikers.

Hij deelt op 4chan ook antisemitische complottheoriën, haat tegen zwarte mensen, vrouwen en zijn fanatieke steun voor Forum voor Democratie.

Volgens mediaprofessor Marc Tuters past het zelfbeeld van Fouad goed in de cultuur die heerst op het politiek incorrecte forum van 4chan: "Er zitten veel mensen op die zich beter voelen dan de rest van de samenleving. De gedachte is vaak dat het zielige, eenzame buitenbeentjes zijn op dit forum, maar er is vooral een enorme machocultuur. Er heerst wel een gedeeld gevoel dat iedereen slachtoffer is van de samenleving, maar iedereen doet zich voor als onaantastbaar tegen de pijn van hun dagelijks leven."

Tuters ziet 4chan niet als de directe oorzaak van de daden van Fouad L., maar zegt wel dat de site een gevaarlijke plek kan zijn: "Voor veel van de gebruikers is het een spel waarbij ze elkaar uitdagen om steeds afschuwelijkere meningen te delen en steeds afschuwelijker gedrag te vertonen. Je weet nooit precies wat iemand uiteindelijk tot dit soort acties aanzet. Zijn denkbeelden kunnen zeker gegroeid zijn door de andere gebruikers."

"Er zijn meerdere voorbeelden geweest, vooral in de Verenigde Staten, waar ook dit soort gebeurtenissen werden veroorzaakt door daders die veel plaatsten op 4chan", volgens Tuters. "Wat dat betreft is er zeker een verband te herkennen."

De voorbeelden uit Amerika waar Tuters het over heeft, laten goed zien hoe 4chan kan werken als plek voor radicalisering. In 2022 vindt in de overwegend zwarte New Yorkse wijk Buffalo een grote racistisch gemotiveerde schietpartij plaats. De 18-jarige Amerikaan Payton Gendron, die verantwoordelijk was voor deze massale schietpartij, was een zeer actief 4chan lid. Het zaadje voor de racistisch gemotiveerde schietpartij van Gendron kwam volgens hemzelf door het forum: "Ik werd pas echt racistisch toen 4chan mij de feiten liet zien."

Naar aanleiding van de 'Buffalo shooting' werd op 4chan een groot manifest verspreid, geschreven door Gendron, waarin meerdere racistische en antisemitische theorieën werden geprezen. Ook werd er opgeroepen om een voorbeeld te nemen aan zijn geweldpleging.

Dit manifest is niet het enige voorbeeld op 4chan waar massale schietpartijen worden geprezen. Het leek sterk op een manifest dat geschreven was door Brenton Tarrant, de schutter die in 2019 51 slachtoffers veroorzaakte in het Nieuw-Zeelandse Christchurch. Hier was de schietpartij gericht op twee moskeeën.

4chan is dus een plek waar veel jongeren steeds radicaler kunnen worden op het gebied van racisme, vrouwenhaat en antisemitisme. Maar ook het plegen van geweld lijkt veel gevallen geprezen te worden. De vreselijke daden van donderdag zijn niet direct aan racisme, vrouwenhaat of antisemitisme te koppelen, maar de radicalisering was wel degelijk het geval bij de geplaatste berichten van Fouad L.

Tuters is van mening dat het overgrote deel van de inhoud op het 'politiek incorrecte forum' van 4chan walgelijk is en kan leiden tot radicalisatie. Toch noemt hij Fouad L. een 'extreem geval'. Op de site zijn er deze ochtend dan ook veel gebruikers die de daden van Fouad zelf ook veroordelen.

"De andere gebruikers zullen hem zien als iemand die hun spel niet begreep. Voor de andere gebruikers is hij een zwak persoon die het spel niet aankon en het doorzette in 'de echte wereld.' Er is bij veel gebruikers een groot verschil tussen hoe ze zich gedragen op het forum en wat ze zelf echt geloven."

Toch zijn er ook gebruikers op het forum die zijn daden prijzen en hem een held noemen. Ook daarbij is het lastig te bepalen of dat een grap of spel is, of dat ze het oprecht menen.

Hoe we moeten omgaan met de site is volgens Tuters een moeilijke vraag: "Het in zijn geheel verbannen van de site is erg lastig. Er zijn daarnaast ook veel sites die er een beetje op lijken en zelfs sites die nog radicaler zijn, zoals '8kun'. Ik denk dat het vooral een taak van ouders en docenten kan zijn om jongeren bewust te maken van dit soort websites. Gebruikers van 4chan voelen zich een deel van een gemeenschap en ouders zouden moeten proberen hun jongeren naar andere plekken te sturen waar ze onderdeel kunnen zijn van een gemeenschap die minder uitgaat van een gevoel dat ze beter zijn dan de rest."