'Blinde vlekken bij bestrijders drugssmokkel in Rotterdamse haven'

Dat zijn de belangrijkste conclusies van een omvangrijk onderzoek naar de drugscriminaliteit in de Rotterdamse haven. Onderzoekers van de Erasmus Universiteit hebben op verzoek van de gemeente, politie en het Openbaar Ministerie in Rotterdam en de douane de drugscriminaliteit in de haven in kaart gebracht.

Via de Rotterdamse haven komt een kwart van de cocaïne voor Europa binnen. In het jaar 2000 werd de smokkel via Rotterdam geschat op zo’n 40 duizend kilo. Daarna is de productie van cocaïne alleen nog maar gestegen.

Het is bijna een onbegonnen taak om alle drugs tegen te houden. Slechts een klein deel van de 7,5 miljoen containers die Rotterdam jaarlijks passeren, wordt gecontroleerd. Ongeveer 40 duizend containers gaat door een scan, slechts 6500 worden er bij een controle geopend. De controledichtheid is nog geen twee procent. De hoeveelheid drugs die onderschept wordt varieert de laatste jaren van minder dan 5 duizend tot bijna 19 duizend kilo.

Een snelle afhandeling van de containers is belangrijk voor de economie, maar staat op gespannen voet met een goede controle. Drugssmokkelaars weten dat en anticiperen daar ook op. Ze hebben een voorkeur om drugs te verstoppen tussen ladingen fruit en groente, omdat die vanwege het risico op bederven snel worden afgewerkt. Bovendien komt exotisch fruit vaak uit dezelfde landen als waar de drugs vandaan komt.

De onderzoekers constateren dat de opsporingsdiensten geen goed beeld hebben van de drugscriminaliteit. Deels komt dat door de werkwijze, deels door gebrek aan capaciteit. "Wij pakken vaak uithalers en dan stopt het. Ik doe geen grote, langdurige onderzoeken naar het criminele samenwerkingsverband", zegt een medewerker van de douane. Het gevolg is dat de organisatoren en financiers van de drugstransporten buiten beeld blijven.

De export van in Nederland geproduceerde drugs via de Rotterdamse haven is ook een blinde vlek, stellen de onderzoekers. Ze zien aanwijzingen dat een flink deel van de synthetische drugs via Rotterdam het land verlaat, maar daar is volgens hen weinig aandacht voor.

Om drugs uit een container te kunnen halen, maken criminelen gebruik van omgekochte havenmedewerkers. Die lenen tegen betaling hun pas uit of zoeken in de digitale systemen naar informatie over de positie van containers. Deze systemen zijn vaak niet goed beveiligd, waardoor veel medewerkers erin kunnen grasduinen.

In sommige gevallen gaan corrupte havenwerkers nog verder. Ze vertellen niet alleen waar containers staan, maar ook hoe controles kunnen worden omzeild. Bedrijven die te maken krijgen met omgekochte medewerkers, melden dit niet altijd. Jarenlang gold een cultuur van gedogen, stellen de onderzoekers. "Bij het waarnemen van verdachte activiteiten keek men in veel gevallen de andere kant op." Dat verandert langzaam onder politieke druk maar echte openheid is er nog niet, want die kan leiden tot imagoverlies, stellen de onderzoekers.

Zorgen zijn er ook over het gebrek aan bereidheid om informatie te delen, vooral bij politie en douane. En er wordt te weinig gedaan met informatie uit de landen waar de cocaïne vandaan komt. Volgens medewerkers van de douane wordt er te weinig samengewerkt met deze landen. Landen als Canada, de VS en het Verenigd Koninkrijk hebben de laatste jaren juist geïnvesteerd in de samenwerking met landen als Ecuador, Peru, Colombia en Bolivia.

Ook is er volgens een aantal ondervraagden 'bestuurlijke blindheid' voor sommige vormen van ondermijnende criminaliteit. Er zou te weinig bewustzijn leven over hoe de overheid kan worden ondermijnd door drugscriminaliteit.