nieuws
Rijnmond Staat Stil bij Bas Kwakman en Poetry
12 juli 2019, 19:00 • 4 minuten leestijd
Wat is poëzie? Moeilijke, verknipte zinnetjes? Of woorden die de wereld mooier maken? Bas Kwakman verzamelt definities en heeft ze allemaal in zijn boek gezet over 50 jaar Poetry International Rotterdam. In poëzie en oorlog.
Een bloemlezing. Poëzie is de meest bewuste taaluiting. Wachten naast het woord. Het openschrijven van vergezichten. De vertaling van de stilte. Het tegengif van de markt. Taal die alleen zichzelf betreft. Etc.
"Poëzie is niet makkelijk, maar juist daarom blijft het hangen. Soms dagenlang." De titel zegt het. In poëzie en oorlog. Niet alleen de woorden bestrijden de dagelijkse sleur, ook het Rotterdamse festival moest keer op keer het gevecht aangaan om te blijven bestaan.
Kwakman was 16 jaar directeur. "Mijn grootste verdienste is dat ik Poetry door moeilijke tijden heb geloodst. Door een wereld die zich van de kunst afkeerde."
Klaprozen
Het blijft in dat licht frappant dat Poetry juist in Rotterdam voet aan de grond kreeg. De no-nonsense stad. Zakelijk. Nuchter. "Ik denk dat het juist daar nodig is. Daar zoeken mensen een tegenwicht. Zoals de klaprozen op de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog bloeiden. Het is niet toevallig dat het grootste poëziefestival plaatsvindt in Medellín, lange tijd de gevaarlijkste stad van de wereld."
Medellín, de Colombiaanse hoofdstad, is toneel van een van de mooiste anekdotes uit zijn boek: de komst van Jules Deelder. "Hij vertrouwde de drugs daar niet dus had hij zijn eigen spul meegenomen. Hij is waarschijnkijk de enige toerist die drugs Colombia heeft íngevoerd..."
Deelder las er zijn befaamde kutgedicht voor. "Het publiek deinde mee op het ritme van de woorden. Een mooi gedicht, maar men wist niet waarover het ging. En toen kwam de Spaanse vertaling..."
In poëzie en oorlog zit vol met dit soort verhalen, over dichters van verschillende komaf en met verschillende humeuren, die in de loop van 50 jaar allemaal naar Rotterdam kwamen. Waar het ooit klein was ontstaan, in het Piccolotheater.
Bas Kwakman:"Terwijl de eerste dichters waren begonnen, stonden de mensen buiten nog in de rij. Maar bij de eerste echte Poetry in de Doelen zat de zaal zowat leeg. Keurige heren in het zwart aan een tafel die hun werk voorlazen, het werkte niet. In de pauze is zelfs overwogen ermee te stoppen."
Improviseren
Maar toen gebeurde het magische, waardoor Kwakman zegt "het festival is in anarchie geboren." Dichters begonnen in die pauze op de gang te improviseren, te performen. Johnny 'the selfkicker' van Doorn stal de show, waardoor ook de buitenlandse pers onder de indruk raakte van een festival dat zijn weerga niet kende in de wereld.
Remco Campert, Gerrit Komrij, Seamus Heany, Alan Ginsberg. Iedereen die ertoe doet in de wereld van de poëzie is wel eens in Rotterdam geweest. En het festival ging naar buiten, zocht de Rotterdammers op. Op vuilniswagens prijkten dichtregels. Zoals 'Steden schuilen niet voor de regen'.
Bak Kwakman:"Ik heb ooit ook een dichtregel geleverd. 'Zet het buiten / als huisvuil op woensdag'. Maar dat vond de Roteb verwarrend. Want in die en die wijk in Zuid halen we het huisvuil op dinsdag op, zeiden ze. Het is de enige dichtregel die ooit is geweigerd voor de vuilniswagens..."
Maar nu hij geen directeur meer is, kan hij keihard terugslaan als dichter: een vlammend optreden op Poetry in 2020, vol in de schijnwerpers, op het podium. "Het mooie van Poetry is dat zelfs als degene die 16 jaar directeur is geweest met een gedicht aankomt, het door de programmeurs op kwaliteit wordt beoordeeld. Als het ruk is, zeggen ze 'dit is gewoon ruk'..."
Voor het interview met Bas Kwakman, over Poetry, zijn angsten en ambities: klik bovenaan op de blauwe tegel.
