nieuws

Van bewonersprotesten naar stadsvernieuwing

Bewoners schreeuwden om betere huizen en er waren protestmarsen door de stad. De badkamer van toenmalig burgemeester Thomassen werd bezet en in de Afrikaanderwijk braken rellen uit. Het waren roerige tijden eind jaren zestig begin jaren zeventig in Rotterdam.
Het leidde tot een unieke en enorme operatie: de stadsvernieuwing. Auteur Ben Maandag deed daar onderzoek naar en schreef het boek ‘Stadsvernieuwing in Rotterdam, vijftig jaar bouwen in de buurt’.

Voor-tussen-achter

Rotterdam kende in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw oude stadswijken met smalle straten die rond 1900 waren gebouwd. Het waren vaak alkoofwoningen, die de Rotterdammer kent als de voor-tussen-achter-woning.
Die huizen waren gebouwd onder grote tijdsdruk in een periode waarin de bevolking van Rotterdam snel groeide. De uitbreiding van de haven vanaf 1870 trok veel nieuwe mensen aan. Snel veel huizen bouwen, daar ging het om. "De kwaliteit was van een bedenkelijk niveau", zegt Maandag.
In het boek schrijft hij daarover: "Niemand die toen kon bevroeden dat juist deze, in noodtempo gebouwde woningvoorraad de stad in de loop van de 20e eeuw nog eens zo zwaar op de maag zou komen te liggen."

In de steek gelaten

Dat deed het vanaf eind jaren zestig. De huizen in wijken als Feijenoord, de Afrikaanderwijk, Crooswijk, het Oude Westen, Middelland voldeden niet meer en bewoners voelden zich in de steek gelaten. Rotterdam had na de Tweede Wereldoorlog prioriteit gegeven aan de wederopbouw van de havens, het herstel van de stad en het bouwen van buitenwijken.
Ook kwam Rotterdam in 1969 met grootste plannen. Een deel van de Rotte moest worden gedempt. Op dat tracé zou een snelweg naar de binnenstad moeten komen. In het Oude Noorden en Crooswijk moesten daarvoor woningen wijken. Ook voor Zuid lag er zo’n plan: een twaalfbaans verkeers- en spoortunnel van Zuid via het Noordereiland richting Oude Haven en verder de stad in.
Die plannen en de slechte staat van de huizen, zorgden ervoor dat bewoners opstonden. Ze pikten het niet meer. Ben Maandag: "Het heeft een hele tijd geduurd, er was een grote bewonersopstand voor nodig om het gemeentebestuur ervan te doordringen dat er iets moest gaan gebeuren in die oude stadswijken."

Wc delen met de buren

"De woonomstandigheden waren ontzettend primitief. Je kunt je bijna niet voorstellen dat mensen in de jaren zeventig een toilet moesten delen met de buren en moesten badderen in een teil water", vertelt Maandag.
De stadsvernieuwing had een lange aanloopperiode. "In 1974 werd binnen de Partij van de Arbeid (die toen alleen de meerderheid had in de gemeenteraad) stadsvernieuwing als prioriteit gezien. En toen ging er echt wat gebeuren, toen kwam Jan van der Ploeg als eerste wethouder Stadsvernieuwing", herinnert Maandag.

Aankoopactie

Er werden eerst acht en later elf wijken aangewezen. Van der Ploeg kocht een groot aantal slechte woningen op. Maandag: "Dat heeft ertoe geleid dat die woningen langzaam maar zeker werden aangepakt. Er werd gerenoveerd en waar het niet anders kon, werd gesloopt en opnieuw gebouwd."
Het kwam langzaam op gang maar toen het eenmaal draaide, ging het aan de lopende band. In de periode 1974-1996 zijn er in totaal 71.299 huizen aangepakt in het kader van de stadsvernieuwing. Maandag heeft de getallen in zijn boek staan: bijna de helft (32.604) was nieuwbouw, 30.224 woningen werden gerenoveerd en 5084 huizen kregen een ‘kleine beurt’.

Architectuur

Tot slot de vraag aan Ben Maandag of de stadsvernieuwing een succes te noemen is. "Er zijn meer dan 70 duizend woningen verbeterd, dus dat is een grote winst. Als de aanvankelijke plannen waren door gegaan, was er van de binnenstad heel weinig overgebleven. Je kunt alleen wel vraagtekens zetten bij hoe het uiterlijk vorm heeft gekregen. De stadsvernieuwingsarchitectuur was nou niet echt iets om heel erg enthousiast van te worden als architectuurliefhebber."
Bewoners wilden niet meer huur gaan betalen na de renovatie van hun huizen. Het opknappen moest daardoor zo goedkoop mogelijk gebeuren. Maandag: "Dus er kwamen armzalige balkonhekjes en Trespa panelen. Dat was een mindere kant van de stadsvernieuwing. Maar er zijn een heleboel mensen aan een betere woonomgeving geholpen, de woonomstandigheden van een heleboel Rotterdammers zijn aanzienlijk verbeterd."
De officiële presentatie van het boek 'Stadsvernieuwing in Rotterdam' is op 20 november tijdens de opening van de manifestatie West Side Stories. De manifestatie gaat over de stadsvernieuwing in het Oude Westen.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl