Stadsvernieuwing Oude Westen: 'Het blauwe blok wordt zo oud als het Witte Huis'

Zij wilden betere huisvesting; goede en betaalbare woningen. En die kregen ze uiteindelijk. In de jaren '70 en '80 zijn er duizenden woningen opgekocht en gerenoveerd maar is er ook veel gesloopt en gebouwd. Bouwen voor de buurt heette dat toen.

Over de stadsvernieuwing van de jaren '70 en '80 is er een tentoonstelling in het Oude Westen, in één van de bouwwerken uit die tijd. De tentoonstelling heet West Side Stories en vertelt het verhaal van de bewoners en de ontwerpers van de wijk.

Eind jaren '60 had het Rotterdamse stadsbestuur futuristische plannen voor het Oude Westen. De wijk kenmerkte zich door nauwe straatjes en stond volgepakt met kleine alkoof-woningen met een voor, tussen en achter. Veel woningen waren er ronduit slecht aan toe. Er zaten gaten en kieren in en er waren funderingsproblemen. Gezinnen woonden vaak ook hutjemutje.

De boel zou plat gaan en een moderne wijk zou verrijzen met universiteitsgebouwen en woontorens. De bewoners moesten dan verhuizen naar de wijken aan de rand van de stad, zoals Ommoord en Pendrecht. Maar dat wilden ze niet.

"Mensen wilden hier blijven wonen en vonden dat ze daar ook recht op hadden en in de jaren '70 kwam je ook op voor dat recht", vertelt Gina Thijsse. Zij kwam in 1969 in het Oude Westen, is lid geworden van de Aktiegroep en wil er nooit meer weg.

De bewoners, verenigd in de Aktiegroep Het Oude Westen, kwamen in verzet met ludieke en aanhoudende protesten. "We zijn zelfs bij de burgemeester in bad gegaan, omdat we toen nog geen eigen douche hadden", vertelt Gina Thijsse over de acties in die jaren.

Het verzet van de bewoners en de Aktiegroep het Oude Westen had succes. Het stadsbestuur ging om en ging bouwen voor de buurt. Alleen in het Oude Westen heeft de gemeente 5 duizend woningen opgekocht, en in de hele stad 70 duizend. Dat kon met financiële hulp van het rijk.

Tijdens de stadsvernieuwing van de jaren '70 en '80 is er alsnog heel veel gesloopt en daar is sociale woningbouw voor in de plaats gekomen. In hoog tempo is er gebouwd. Dat ging in samenspraak met de bewoners. De bewoners kregen veel invloed op het ontwerp van hun wijk en hun woningen. Voortaan hadden de politici, de ambtenaren, de stedenbouwkundigen en de ontwerpers rekening te houden met de wensen van de bewoners.

De ontwerp- en bouwstijl uit die tijd kenmerkt zich door een grote diversiteit in materiaal, kleur en vorm. Niet iedereen vindt dat even mooi, zo'n veertig jaar later. "Ik heb het gebouwd zien worden", zegt een Rotterdamse, "en die uit de jaren '70 en '80 vind ik erg lelijk maar het hoort wel bij de geschiedenis van Rotterdam." Een andere Rotterdammer vindt het 'over het algemeen niet aan te zien'.

Op initiatief van de VVD in Rotterdam is er een motie aangenomen om de stadsvernieuwing een facelift te geven. "Er werd in die tijd wel met heel goedkope materialen gewerkt en dat is er nu wel aan vanaf te zien", zegt VVD-raadslid Pascal Lansink. "Het was bouwen, bouwen, bouwen maar prijs en goedkoop stond voorop."

De motie draagt het gemeentebestuur op de lelijke en ontsierende gebouwen uit de stadsvernieuwing in kaart te brengen en die eventueel ook te slopen. "Belangrijk is dat we behouden uit de stadsvernieuwing wat die tijdgeest tekent, maar dat geldt zeker niet voor alle 70 duizend woningen die toen zijn gebouwd."

"Onbegrijpelijk", zegt architect Paul van der Weijden die in de jaren '70 begon bij het architectenbureau van Pieter Weeda. Dat bureau heeft in het Oude Westen een tiental woningbouw-projecten ontworpen. Een bekende is het blauwe Hobokenblok met geglazuurde tegels, dat herkenbaar aan de Nieuwe Binnenweg prijkt. "Mooi of lelijk is een heel subjectief begrip. Ik ken heel veel mensen die het blauwe blok prachtig vinden. Het zegt iets over de tijd en daar heeft Rotterdam grote behoefte aan, aan tijdsbeelden. Ze zijn goed gebouwd en dit blok wordt zo oud als het Witte Huis", voorspelt de architect.

De tentoonstelling West Side Stories belicht de roemruchte stadsvernieuwing in het Oude Westen. De tentoonstelling is nog tot eind december te zien in een typisch bouwwerk van die stadsvernieuwing: het blauwe Hobokenblok.