ARCHIEF RIJNMOND 10 nov 2019 - Man aan de voordeur

Door de telefoon had ie twee dagen eerder zijn naam genoemd, hij zei dat we samen rechten hebben gestudeerd, allebei afgemaakt ook, dat ie thuis nog een of ander werkstuk heeft liggen dat we samen hebben gemaakt, en dat hij aandacht wilde voor iets dat niks met ons gezamenlijke verleden te maken heeft.

Mijn geheugen leek volledig blanco.
En ik vroeg me af of ik bij het openen van de voordeur toch iets aan deze René Versluis, zoals ie heet, zou herkennen.

Ik vreesde van niet.
Ik zeg wel vaker dat ik een érg goed geheugen heb voor namen en gezichten míts afgedrukt op een platenhoes.

Waar belde hij me voor?
Hij zocht aandacht voor de herdenking van de razzia van Rotterdam van 10 en 11 november 1944.
René spreekt bij de jaarlijkse herdenking in De Kuip - De Kuip waar veel van de 50.000 opgepakte jongens en jonge mannen naartoe werden afgevoerd in ‘44. Verder spant René zich in voor een monument voor de slachtoffers van de razzia. En hij is betrokken bij rondleidingen van het Gilde.

Die betrokkenheid bij het herdenken van de razzia heeft alles te maken met de ervaringen van zijn vader, die destijds een van de 50.000 gedeporteerden was.

Of ik iets op de radio kon betekenen.
Toen René een tijdje op me had ingepraat, zei ik: ‘Kom maar langs.’
En zo belde hij twee dagen later aan.

Ergens wel een beetje spannend.
Ik zag het – ook – als een geheugentest.

Toen ik de voordeur had opengezwaaid en daar een nette, wat grijzige zestiger zag staan, voelde ik dat ook mijn hoofd ergens een deurtje openging. Een deurtje waarvan ik niet eens wist dat het er was.

Ik herkende iets.
Wonderbaarlijk, na zo veel tijd.

We hebben een radiogesprek opgenomen over de razzia, én we hebben het over onze studietijd gehad, en over wat we daarvan hebben opgestoken.

Ik heb nooit echt iets juridisch met mijn rechtenstudie gedaan, mijn interesse in juridische haarkloverij was ook beperkt, maar spijt heb ik niet van die paar jaar aan de Erasmus Universiteit. Ik zeg nog weleens dat rechten tot op vrij grote hoogte een taalstudie is, in combinatie met een soort algemene maatschappelijk oriëntatie.

Als twee ouder wordende mannen die praten over ‘vroeger’ waren René en ik het erover eens dat we aan die universiteit in elk geval hebben geleerd om allerlei dingen door te denken tot in hun uiterste consequentie.
Bijvoorbeeld: waartoe kan een maatregel leiden die je als overheid uitvaardigt? En andersom: waar zijn allerlei sociale verschijnselen op terug te voeren?

Die manier van denken is een tweede natuur geworden.
En die sijpelt ook door in mijn radio-, Facebook- en boekverhalen.

Zo zette het feit dat ik mijns ondanks iets aan René herkende me aan het denken. Ik had weliswaar geen actieve herinnering aan hem, maar toen ik hem zag, realiseerde ik me dat er wel iets van hem in mijn geheugen zat opgeslagen. In een deel van mijn geheugen waar ik normaliter niet kom.

Zou daar informatie liggen opgeslagen van nog veel meer mensen wier pad het mijne ooit heeft gekruist? Goede kans.
En hoeveel zijn dat er dan wel niet?
Dat moet immens zijn.
Duizenden en duizenden.

Hoe ligt dat opgeslagen dan?
Dat moet op de een of andere manier een fysieke weerslag hebben.
Er moet ergens in mijn hoofd een bepaalde verbinding tussen neuronen zijn, een patroon, dat maakt dat ik die zestiger op de stoep voor mijn deur herken.

Daar kun je met je verstand nauwelijks bij.

Een monument voor de razzia lijkt me een mooi plan.
Maar een monument voor het menselijk geheugen zou ook niet onterecht zijn.

SPEELLIJST

DE TUNE
1. Ik mis je – John Verkroost

RENE VERSLUIS & DE RAZZIA VAN ‘44
Gesprek met René Versluis over de razzia in Rotterdam van 10 en 11 november 1944.
Aangekleed met:
2. Razzia – Jean van Adorp
3. Rinus – Jean van Adorp
4. Naar de Elbe – Jean van Adorp
5. Natasja – Jean van Adorp
6. Kamp Wezeplied – Kees Korbijn