nieuws

Bouwvakkers ontdekken 'Wonder' achter gevel Zeeman

Dat er soms een bijzondere geschiedenis schuilgaat achter de vele, snel op elkaar gestapelde bouwwerken in het gemoderniseerde Rotterdam, merken bouwvakkers die bezig zijn een textielwinkel in Rotterdam-Noord uit te breiden. Achter de gevel verschijnt een tekst die indirect verwijst naar het zwartste, meest schrijnende hoofdstuk uit de geschiedenis van de vorige eeuw. De man achter de tekst 'Uw adres is het wonder' is namelijk Israël Levi de Winter, een Joodse man die net als zijn vrouw en kind vermoord wordt tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Bouwlieden ontdekken de geveltekst als ze de betimmering boven kledingzaak Roman, waar Zeeman gaat uitbreiden, aan de Noordmolenstraat verwijderen. Een voorbijfietsende journalist zet een foto van de belettering op Twitter. Direct daarna krijgt ze een reactie van Stadsarchief Rotterdam. De geveltekst mag dan enigszins poëtisch klinken, de woorden zorgen vooral voor een bittere smaak als je de achtergrond kent.
Tot zijn dood, in september 1942, is Israël eigenaar van Het Wonder aan de Noordmolenstraat waar men nu bezig is de Zeeman uit te breiden. Het is dan een manufacturenhandel, een werkhuis, waar dekens, tricotages, kousen en vitrages worden vervaardigd.
Het Stadsarchief Rotterdam, Stadsarchief Vlaardingen en het NIOD weten meer van de achtergrond van deze winkel.

Het Wonder van Vlaardingen

Israël Levi de Winter, zoon van een koopman, wordt geboren in 1908 in Rotterdam. Gedurende zijn jeugd blijft hij met zijn ouders in de stad wonen. Israël erft de ondernemersgeest van zijn vader en opent op 23-jarige leeftijd zijn eigen winkel aan de Hoogstraat in Vlaardingen, genaamd Het Wonder van Vlaardingen.
Op 1 maart 1933 trouwt hij met Henriëtte van Biene. Het jonge echtpaar laat zich op die dag uitschrijven naar Vlaardingen. Daar gaan ze boven de winkel wonen. Henriëtte helpt Israël als bediende in de winkel.
De Hoogstraat is in trek in die periode. Er ontstaan steeds meer winkeltjes en je kunt er heerlijk flaneren. De concurrentie stijgt door de toenemende bedrijvigheid waardoor reclame maken noodzakelijk is. Israël doet hier ook aan mee. Zo wenst hij alle inwoners van Vlaardingen namens Het Wonder een gelukkig 1934 in de lokale krant.

Ze zijn in die tijd ook één van de weinige mensen met een telefoonaansluiting. Als je 7-3-0 draait, krijg je Israël van Het Wonder van Vlaardingen aan de telefoon.

Dochter

Eind 1934 vertrekken Israël en Henriëtte naar Goes. Waarom ze naar de Zeeuwse stad verhuizen, vertelt het verhaal niet. Wel is bekend dat in Goes hun enige kind wordt geboren. Het gaat om een dochter met de naam Grietje, vernoemd naar Israëls moeder. Zij wordt geboren in 1937.
Een jaar na de geboorte van Grietje keert het gezin terug naar Rotterdam. Niet lang daarna openen ze de manufacturenhandel Het Wonder aan de Noordmolenstraat.
De sfeer is dan al dreigend in Europa met de opkomst van Adolf Hitler in Duitsland. In 1940 breekt de oorlog uit en in mei van dat jaar wordt Rotterdam gebombardeerd. Ook daarna blijft de manufacturenhandel van Israël open, ondanks dat er geleidelijk een hetze tegen de Joodse bevolking ontstaat.

Vermoord

In het najaar van 1941 wordt de situatie voor de joden in Europa een stuk grimmiger. De nazi's beginnen met het systematisch uitmoorden van Joden. Ook voor Israël slaat het noodlot toe. Op zijn arrestantenkaart is te zien dat hij in mei 1942 wordt opgepakt door de Sicherheitspolizei en daarna nog twee maanden in een politiecel doorbrengt.
In de tussentijd worden ook zijn vrouw Henriëtte en dochter Grietje opgepakt. Zij worden op 5 augustus, direct bij aankomst in Auschwitz, vermoord door de Duitsers.
Israël komt ook rond die tijd aan in Auschwitz. Hij heeft daar vermoedelijk nog een tijdje gewerkt, maar wordt op 30 september 1942 vermoord. De broer van Israël heeft na die tijd Het Wonder voortgezet.
Als zijn broer in 1962 overlijdt, wordt het winkelpand overgenomen door Van Heelsbergen Textiel, de vader van Hans van Heelsbergen. Hans zou die zaak later uitbouwen tot de internationale winkelketen Hans Textiel. Opvallend dat er dus tot op de dag van vandaag een textielwinkel in het pand heeft gezeten.

Geveltekst

Bij Zeeman zijn ze aangenaam verrast als de geveltekst tevoorschijn komt, maar of de tekst boven de winkel blijft prijken is nog onduidelijk. "Ik vind het heel mooi", zegt de filliaalbeheerder. "Echt iets wat je eigenlijk niet kwijt wil. Er zijn wel foto's gemaakt, maar het hoofdkantoor bepaalt of het blijft. Of het nu nog toegevoegde waarde heeft voor Zeeman, weet ik niet."
De Rotterdamse partij Nida heeft de gemeenteraad vrijdagmiddag nog gevraagd of het "kan helpen in het waarborgen van zo'n aangrijpend en zichtbaar stukje Rotterdamse geschiedenis".

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl