'Agenten en RET’ers in de fout met publicatie foto’s verdachten'

Zwartrijders in het openbaar vervoer, mensen die overlast veroorzaken, personen die verkeersovertredingen begaan; ze zijn steeds vaker in beeld op Twitter en Instagram terug te vinden. Geregeld maakt een politieagent of een RET’er de foto zo, dat het lijkt alsof een jager met de gedode prooi op de foto gaat.

Advocaat Frank van Ardenne zegt dat de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) duidelijke regels heeft over hoe herkenbaar een persoon kan zijn. Aan de hand van een foto die Rijnmond aan de Rotterdamse advocaat voorlegde, kan volgens hem “de huidskleur, haarkleur, kledij en lengte van de persoon worden bepaald. Bovendien wordt een gedeelte van een tatoeage getoond.”

Het gaat in het specifieke geval om een man die door een politieagent wordt gecontroleerd, nadat hij is betrapt op zwartrijden. De foto is gepubliceerd op het account van de afdeling veilig van de RET.

Van Ardenne: “Voor de verwerking van deze persoonsgegevens is er een welbepaald, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigd doel vereist. Dat is in deze niet het geval. Indien men ervan uitgaat dat dit wél het geval is wordt er vervolgens niet voldaan aan de eis van noodzakelijkheid op basis van de AVG. Als zodanig is de publicatie van de foto’s – en specifiek deze foto - in de huidige vorm niet in overeenstemming met de wet.”

De politie gebruikt geregeld foto’s van criminelen om in uitzonderlijke gevallen hun opsporing te bespoedigen. Dat gebeurde nog recent bij de inmiddels gearresteerde Ridouan T. Voor het publiceren van die afbeeldingen gelden strenge voorwaarden.

“De politie is gebonden aan strikte regels wat betreft het openbaar maken van gegevens van verdachten, zoals foto’s. Voor buitengewone opsporings ambtenaren (boa's) gelden die regels ook. De politie mag alleen in zeer bijzondere gevallen – daar waar het bijvoorbeeld gaat om opsporing - foto’s van een verdachte openbaar maken”, legt een woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) uit.

Voor het posten van berichten op social media gelden andere richtlijnen. “Voorlichting over het werk van de politie, bijvoorbeeld via sociale media, is geen wettelijke taak van de politie. Daarom geldt voor voorlichting niet de wet politiegegevens, maar de algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Dat is de privacywet waar alle andere organisaties zich ook aan moeten houden”, aldus de AP-woordvoerder.

De RET zegt in een reactie dat bij de verwerking van persoonsgegevens een zorgvuldige afweging tussen de belangen van betrokkenen (het recht op privacy) enerzijds en de gerechtvaardigde belangen van het bedrijf of haar medewerkers (recht op vrije meningsuiting/de journalistieke exceptie) anderzijds.

“Het zorgvuldig ‘blurren’ van het gezicht van betrokkenen en waar van toepassing het vervormen van de stem, biedt voldoende maatregel ter bescherming van de privacy. Hiermee zijn betrokkenen immers niet redelijkerwijs herkenbaar voor de gemiddelde ontvanger van de foto. Daarnaast evalueren we geregeld ons social mediabeleid en de daarbij behorende uitingen,” schrijft de RET in een verklaring.

Volgens Van Ardenne blijkt uit deze reactie dat de RET onvoldoende kennis heeft van de AVG en onvoldoende rekening houdt met alle wettelijke vereisten. “Immers, alleen het gezicht onherkenbaar maken is onvoldoende. Ook andere kenmerken zoals lengte, kleur van de kleding en een tatoeage kan iemand eenvoudig herkenbaar maken voor anderen. Bovendien is de RET bezig met opsporing en dan is geen sprake van een journalistieke taak.”

De advocaat is dan ook benieuwd wanneer de eerste verdachte een verzoek tot handhaving bij de Autoriteit Persoonsgegevens indient of naar de rechter stapt. “Ik denk dat die persoon een sterke zaak heeft.”

De Autoriteit Persoonsgegevens kent nog weinig voorbeelden, zegt de woordvoerder na onderzoek. “Wij krijgen zeker niet vaak meldingen over het publiceren van foto’s van aangehouden personen op sociale media. Een korte inventarisatie leverde zelfs geen enkel voorbeeld op. Ik kan niet uitsluiten dat we ooit een melding hierover hebben binnengekregen, maar als het voorgekomen is, is dat sporadisch.”

Rijnmond heeft de Rotterdamse politie - naar aanleiding van andere foto's - ook om een reactie gevraagd, maar deze is uitgebleven.